Byudjet hisobi va gaznachilik

Toshkent miliya instituti
“Byudjet hisobi va gaznachilik” fakulteti
MMT-93/2 guruh talabasi Qoraxonov Mansurning Makroiqtisodiyot fanidan orali nazorat ishi



2 VARIANT

1. 
   «Keyns xochi». Ishlab chiqarish hajmining muvozanat darajasiga erishish mexanizmi.
   
2. 
   Pozitiv va normativ makroiqtisodiyot tushunchalariga izoh bering.
   

3.YaIM ni xisoblash usullari
Toshkent-2023
Reja:
I.Kirish qismi

1. 
   «Keyns xochi». Ishlab chiqarish hajmining muvozanat darajasiga erishish mexanizmi.
   

2. Pozitiv va normativ makroiqtisodiyot tushunchalariga izoh bering.
3.YaIM ni xisoblash usullari
II.Xulosa
1.Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   «Keyns xochi». Ishlab chiqarish hajmining muvozanat darajasiga erishish mexanizmi.
   

Agar xarajatlar oshsa nima bo'ladi? Keyns shuni ko'rsatdiki, xarajatlarning ko'payishi daromadning oshishiga olib keladi, lekin daromad uni keltirib chiqargan xarajatlarning ko'payishiga qaraganda ko'payadi, ya'ni multiplikator ta'sirida. Multiplikator - har bir birlik uchun xarajatlar oshishi (kamayishi) bilan umumiy daromad (mahsulot) necha barobar oshishini (kamayishini) ko'rsatadigan koeffitsient. Multiplikatorning harakati, bir xo'jalik agenti tomonidan qilingan xarajatlar, albatta, boshqa bir xo'jalik agentining daromadiga aylanishi, bu daromadning bir qismini, uchinchi agent uchun daromad yaratish va hokazolarni sarflashiga asoslanadi. Natijada jami. daromad miqdori xarajatlarning dastlabki miqdoridan katta bo'ladi.
Faraz qilaylik, uy xo'jaliklari o'z mustaqil xarajatlarini 100 dollarga ko'paytiradi, ya'ni shu miqdorga tovarlar va xizmatlar sotib oladi. Bu shuni anglatadiki, ushbu tovar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchi 100 dollar daromad oladi, uni iste'mol va tejashga sarflaydi. Faraz qilaylik, mrc = 0,8 iste'mol qilishning cheklangan moyilligi, ya'ni har bir qo'shimcha $ 1 daromad uchun iqtisodiy agent iste'mol uchun 80 sent (ya'ni 80%) sarflaydi va 20 sent (ya'ni 20%) tejaydi (ya'ni, mpsni tejashga cheklangan moyillik = Bu holda, $ 100 qo'shimcha daromad olgan holda, ishlab chiqaruvchi iste'mol uchun 80 $ sarflaydi (Y x trc = 100 x 0.8 = 80) va 20 $ tejashga ketadi (Y x mps = 100 x 0,2 = 20 Iste'molga (tovarlar va xizmatlar sotib olishga) sarflangan 80 dollar boshqa sotuvchiga qo'shimcha daromad keltiradi, u o'z navbatida iste'mol uchun 64 dollar sarflaydi (Y x trc = 80 x 0,8 = 64) va tejaydi. $ 16 (mos ravishda 80 x 0,2 = 16) va boshqalar jarayon xarajatlar o'sishi 0 ga etguncha davom etadi.

Keling, olingan barcha daromadlarni sarhisob qilaylik, natijada umumiy daromad qancha oshganini bilib olaylik:
Bizda bazasi (trc) bittadan kam bo'lgan cheksiz kamayib boruvchi geometrik progressiya (va bu ko'paytuvchining matematik ma'nosi) bor. Shunday qilib, uning summasi
Bu (avtonom) iste'mol xarajatlarining ko'paytmasi. Bizning misolimizda, multiplikator 5 (1 / = 5). Shuning uchun, avtonom iste'mol xarajatlari $ 100 ga oshishi bilan, umumiy daromadning o'sishi $ x 5 = 500 edi).
Shunga o'xshash mulohazalar (avtonom) investitsiya xarajatlarining o'zgarishiga nisbatan qo'llaniladi. Investitsiyalarni ko'paytirish orqali firma investitsiya tovarlarini sotib olib, ularni ishlab chiqaruvchisi uchun daromad yaratadi, ular o'z navbatida bu daromadning bir qismini iste'molga sarflab, qo'shimcha daromad keltiradi.
Bu iste'mol tovarlari ishlab chiqaruvchisiga o'tish va hokazo. Natijada, umumiy daromadning o'sishi investitsiyalarning boshlang'ich o'sishidan bir necha baravar ko'p bo'ladi, ya'ni multiplikator effekti va multiplikator (lekin bu holda investitsiya xarajatlari) ) ham bo'ladi
teng bo'ladi
Avtonom xarajatlar multiplikatorining formulasini ham algebraik tarzda chiqarish mumkin. Chunki: 
Xarajatlar multiplikatori (masalan, investitsiya multiplikatori) ta'sirining grafik tasviri 7.5 -rasmda ko'rsatilgan.
Rasm shuni ko'rsatadiki, har bir keyingi daromad o'sishi avvalgisidan kamroq. Ko'paytirish jarayoni daromadning o'sishi nolga teng bo'lgunga qadar davom etadi.

Iste'molning cheklangan moyilligi (TRC) qanchalik yuqori bo'lsa, avtonom xarajatlar multiplikatorining qiymati shuncha katta bo'ladi. Masalan, agar trc = 0,9 bo'lsa, ko'paytuvchi = /, va agar trc = 0,75 bo'lsa, ko'paytuvchi = 4 (1 / = 4). Va trc rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig'ining burchagini aniqlagani uchun, trc qanchalik katta bo'lsa, egri chiziq shunchalik tik bo'ladi.
Va rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig'i qanchalik tik bo'lsa (ya'ni, trc va shuning uchun multiplikator qanchalik katta bo'lsa, daromadning o'sishi shunchalik xarajatlarning o'sishiga olib keladi). Bu 7.7 -rasmda ko'rsatilgan. 7.6 -rasmda (b), iste'mol qilishning cheklangan moyilligi (TRC) katta, shuning uchun rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig'i ancha yuqori va daromad o'sishining bir xil xarajatlar o'sishi bilan ko'paytiruvchi ta'siri (®Y2> ®Yi) katta 7.6 -rasmda (a) ...

Bizning tahlilimizga davlat sektorini qo'shish orqali biz uchta makroiqtisodiy agentlar: uy xo'jaliklari, firmalar va davlat ishlaydigan uch sektorli modelga ega bo'lamiz. Davlat xarajatlari umumiy xarajatlarning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi (yalpi talab). C va I-dan farqli o'laroq, davlat xarajatlari ekzogen miqdor yoki nazorat parametri deb ataladi. Davlat xarajatlari daromad darajasiga bog'liq emas va butunlay hukumatning makroiqtisodiy (birinchi navbatda fiskal) siyosati bilan belgilanadi.
Davlat xarajatlari davlatning ko'p funktsiyalarni bajarishi zarurligi bilan bog'liq bo'lib, ularning asosiylari zamonaviy iqtisodiyotda:
1) iqtisodiy faoliyatni o'tkazish qoidalarini, ya'ni "o'yin qoidalarini" belgilash (monopoliyaga qarshi qonunlar, iqtisodiyotning xususiy sektorining rivojlanishini qo'llab -quvvatlash, mulk huquqlarini himoya qilish, raqobat erkinligini himoya qilish, iste'molchilar huquqlarini himoya qilish va boshqalar. .);
2) iqtisodiy barqarorlikni saqlash (inflyatsiya va ishsizlik bilan kurashish va iqtisodiy o'sishni ta'minlash);
3) jamoat mahsulotlarini ishlab chiqarish (xavfsizlikni, qonuniylikni, ta'limni, sog'liqni saqlashni, fundamental fanni rivojlantirishni ta'minlash);
4) ijtimoiy siyosat (daromadlarni qayta taqsimlash, pensiyalar, stipendiyalar, ishsizlik nafaqalari va boshqalar orqali kam ta'minlanganlarni ijtimoiy himoya qilish);
Jadval 1. Soliq tizimlari

	Proportional soliq	Progressiv soliq	Regressiv soliq
	Soliq stavkasi	Soliq miqdori	Soliq stavkasi	Soliq miqdori	Soliq stavkasi	Soliq miqdori

Proportional soliq bilan soliq stavkasi daromad miqdoriga bog'liq emas. Demak, soliq miqdori daromad miqdoriga mutanosib.
To'g'ridan -to'g'ri soliqlar (daromad solig'i va ba'zi mamlakatlarda daromad solig'i bundan mustasno) va deyarli barcha bilvosita soliqlar mutanosibdir.
Progressiv soliq bilan soliq miqdori daromad miqdori oshishi bilan ortadi va daromad miqdori kamayishi bilan kamayadi.
Progressiv soliqqa daromad solig'i misol bo'la oladi. Bunday soliq tizimi daromadlarni qayta taqsimlashni maksimal darajada oshiradi.
Regressiv soliqda daromad kamayishi bilan soliq stavkasi oshadi va daromad oshishi bilan kamayadi.
Aniq shaklda zamonaviy sharoitda regressiv soliq tizimi kuzatilmaydi, ya'ni to'g'ridan -to'g'ri regressiv soliqlar yo'q. Biroq, barcha bilvosita soliqlar regressivdir va soliq stavkasi qanchalik yuqori bo'lsa, shunchalik regressiv bo'ladi. Eng regressiv - bu aktsiz solig'i. Bilvosita soliq tovarlar bahosining bir qismi bo'lganligi sababli, xaridor daromadining miqdoriga qarab, uning daromadidagi bu summaning ulushi qanchalik katta bo'lsa, daromad ham shuncha past bo'ladi va daromad ham past bo'ladi. Misol uchun, agar sigaret qutisiga aktsiz solig'i 10 rubl bo'lsa, unda 1000 tonnalik daromadga ega bo'lgan xaridorning byudjetdagi ulushi. , 0,1%ga teng va 5000 tonnalik daromadga ega xaridor byudjetida. - atigi 0,05%.
Makroiqtisodiyotda soliqlar ham quyidagilarga bo'linadi: avtonom (yoki bir martalik soliqlar), ular daromad darajasiga bog'liq emas va T va daromad solig'i bilan belgilanadi, ular daromad darajasiga bog'liq va qiymati aniqlanadi. formula bo'yicha: tY, bu erda t - soliq stavkasi, Y - umumiy daromad (milliy daromad yoki yalpi milliy mahsulot)
Soliq tushumlari miqdori (soliq funktsiyasi) teng: T = T + tY O'rtacha va marjinal soliq stavkalarini farqlang. O'rtacha soliq stavkasi - bu soliq summasining daromad miqdoriga nisbati: t avg = T / Y. Marjinal soliq stavkasi - bu har bir qo'shimcha daromad o'sish birligi uchun soliq summasining o'sish miqdori, (bu daromad birligi daromadining oshishi bilan soliq miqdori qancha ko'payishini ko'rsatadi):  Faraz qilaylik, iqtisodiyotda progressiv soliqqa tortish tizimi mavjud va 50 ming dollargacha bo'lgan daromad 20% stavka bo'yicha, 50 ming dollardan oshsa 50% stavka bo'yicha. Agar biror kishi 60 ming dollar daromad olsa, u 15 ming dollarga teng soliq miqdorini to'laydi (50 x 0,2 + 10 x 0,5 = 10 + 5 = 15), ya'ni 50 ming dollardan 10 ming dollar va 50 ming dollardan oshgan miqdordan 5 ming dollar, ya'ni 10 ming dollardan. O'rtacha soliq stavkasi 15:60 = 0,25 yoki 25%, marjinal soliq stavkasi 5: 10 = 0,5 yoki 50%bo'ladi. Proportional soliqqa tortish tizimida o'rtacha va marjinal soliq stavkalari tengdir.
Soliqlar yalpi talabga ham, taklifga ham ta'sir qiladi. Biroq, bizning xarajatlar-daromad modeli, bu keynziy modeli bo'lgani uchun, soliqlarning faqat yalpi talabga ta'sirini ko'rib chiqadi.
"Xarajatlar-daromadlar" modeli doirasida soliqlar, shuningdek, davlat xaridlari, milliy daromad (umumiy mahsulot) Y bo'yicha multiplikator ta'sirida harakat qiladi.
Soliq multiplikatorining ikki turi mavjud: 1) avtonom (bir martalik) soliqlar multiplikatori va 2) daromad solig'i multiplikatori 7.7. Avtonom soliq ko'paytiruvchisi
Keling, avtonom soliqlar, ya'ni daromad darajasiga bog'liq bo'lmagan soliqlar multiplikatorining ta'sirini ko'rib chiqaylik. Oddiy Keyns modelida soliqlar faqat uy xo'jaliklaridan olinadi, ya'ni ular iste'mol xarajatlarining qiymatiga ta'sir qiladi, deb taxmin qilingan, shuning uchun bizning tahlilimizga soliqlar kiritilishi bilan iste'mol funktsiyasi o'zgaradi: C = C + trc (Y - T).
Soliqlarning o'zgarishi daromadlarning o'zgarishiga olib keladi. (RD = LD - T). Soliqning oshishi bir martalik daromadni kamaytiradi, soliq imtiyozlari esa bir martalik daromadni oshiradi. Agar, masalan, soliqlar 100 dollarga kamaytirilsa, unda daromadlar 100 dollarga ko'payadi. Ammo ixtiyoriy daromad iste'mol (C) va jamg'arma (S) ga bo'linadi. Agar mdc = 0,8 bo'lsa, unda 100 dollarlik daromadning oshishi bilan iste'mol 80 dollarga oshadi (100 x 0,8 = 80) va bu holda xarajatlar ko'paytmasi 5 (1 / (= 1 / 0,2 = 5) , keyin soliqlarning 100 dollarga o'zgarishi natijasida jami daromad 500 dollarning o'rniga 400 dollarni tashkil qiladi, chunki davlat xaridlari bir xil 100 dollarga o'zgarganda, ya'ni multiplikator effekti kamroq bo'ladi. geometrik progressiyaning a'zosi 100 emas, balki 80 bo'ladi).
Keling, soliq multiplikatorining qiymatini aniqlaylik. Soliqlar iste'mol xarajatlarining o'zgarishi orqali umumiy talabga asoslanadi.

Miqdori soliq multiplikatori hisoblanadi. Va (1 - trc) dan boshqa narsa emas
mps (tejashga cheklangan moyillik), soliq multiplikatori (-mpc / mps) sifatida ham yozilishi mumkin. Bizning misolimizda u / (= - 0,8 / 0,2 = - 4) ga teng. Soliq multiplikatori - bu birlik daromadiga soliqlar kamayishi (oshishi) bilan umumiy daromad necha barobar oshishini (kamayishini) ko'rsatadigan koeffitsient.
Keling, avtonom soliqlarning ko'paytmasini algebraik tarzda chiqaramiz. ^ = C + mpc (Y-T) iste'mol funktsiyasini milliy daromad funktsiyasi Y = C + I + G ga almashtiring, biz olamiz: Y = C +
mpc (Y - T) +1+ G, qaerdan  ... Agar muxtoriyatning ko'paytmasini bildirsak
soliqlar  va shuning uchun
Siz 2 nuqtaga e'tibor qaratishingiz kerak:
1) soliq multiplikatori har doim manfiy bo'ladi. Bu uning harakati davom etishini anglatadi
umumiy daromad aksincha. Soliqlarning oshishi jami daromadlarning kamayishiga olib keladi.
soliqlarning kamayishi - umumiy daromadning oshishiga. Bizning misolimizda, soliqni kamaytirish
Natijada umumiy daromad 400 dollarga oshdi
2) absolyut qiymati bo'yicha soliq multiplikatori har doim ko'paytiruvchidan kam bo'ladi
avtonom xarajatlar. Demak, soliqlarning multiplikator effekti multiplikator effektidan kam.
davlat xaridlarining katalitik ta'siri (bu aniq
davlat xaridlarining o'zgarishi umumiy talabga qanchalik ta'sir qiladi
aslida (ular umumiy talab formulasiga kiritilgan) va soliqlarning o'zgarishi ta'sir qiladi
bilvosita - iste'mol xarajatlarining o'zgarishi orqali. Misol uchun, agar trc = 0,8 da
davlat xaridlari va soliqlar 100 dollarga oshadi, keyin davlat xaridlari ko'payadi
umumiy daromadni oshiradi va oshiradi
soliqlar umumiy daromadni 400 ga kamaytiradi). Ya'ni, natijada umumiy daromad (mahsulot) 100 dollarga oshdi.
Ushbu holatga asoslanib, avtonom (bir martalik) soliqlar uchun muvozanatli byudjet multiplikatorini olish mumkin.
7.10. Balanslangan byudjet ko'paytiruvchisi
Byudjet muvozanatli deb nomlanadi, agar davlat xaridlari va soliqlari bir xil miqdorda oshsa (G = T). Bizning misolimizdan ko'rinib turibdiki, bir vaqtning o'zida ham davlat xaridlari, ham avtonom soliqlarning 100 dollarga o'sishi milliy daromad Y ning 100 dollarga oshishiga olib keldi, ya'ni muvozanatli byudjet multiplikatori 1 (100: 100 = 1).
Balanslangan byudjet multiplikatorini algebraik tarzda olaylik. Keling, shtatning avtonom xarajatlari va soliqlarining o'zgarishi ta'sirini taqqoslaylik. O'zgarish
Davlat xaridlarining qiymati daromadning o'zgarishiga olib keladi:  Avtonom soliqlarning o'zgarishi daromadning o'zgarishiga olib keladi: 
Y ning umumiy o'zgarishi bu ikki ta'sirning birlashgan ta'siri ostida sodir bo'ladi, ya'ni.  Demak 
Tashqi sektorni tahlilga qo'shamiz. Natijada biz iqtisodiyotning to'rt tarmoqli modelini olamiz. Tashqi sektor xarajatlari umumiy xarajatlarning muhim tarkibiy qismi bo'lib, aniq eksport xarajatlari sifatida tanilgan. Sof eksport - bu ma'lum bir mamlakatning boshqa davlatlar bilan bo'lgan munosabatlar turlaridan biri (xalqaro savdo). Sof eksport eksport va import o'rtasidagi farqga teng. Eksport - bu avtonom miqdor, ya'ni u ma'lum bir mamlakatning daromad darajasiga bog'liq emas, balki boshqa mamlakatlardagi daromad darajasi (savdo sherigi bo'lgan mamlakatlar) (to'g'ridan -to'g'ri munosabatlar) va valyuta kursining darajasi ( teskari aloqa). Eksport - bu ma'lum bir mamlakat tovarlari va xizmatlariga xorijiy sektor talabini ifodalaydi. Shuning uchun, boshqa mamlakatlarda daromad darajasi qanchalik baland bo'lsa, ular shu mamlakatda ishlab chiqarilgan tovarlarni sotib olishga tayyor bo'ladi, ya'ni eksport hajmi oshadi. Va milliy valyuta birligining kursi qanchalik baland bo'lsa, ular chet elliklar uchun shunchalik qimmat va shuning uchun ham jozibador bo'lib qoladi, shuning uchun eksport kamayadi. Eksport funktsiyasini quyidagi formula bilan ifodalash mumkin: 
boshqa mamlakatlardagi daromad qayerda, e - bu mamlakatning pul birligining kursi.
Importga kelsak, uning bir qismi ma'lum bir mamlakatning umumiy daromad darajasiga bog'liq bo'lmasligi mumkin va avtonom importni aks ettirishi mumkin, lekin uning boshqa qismi majburiy ravishda daromad darajasiga bog'liq, chunki milliy daromadning o'sishi. Bu mamlakat tovar va xizmatlarga, shu jumladan importga bo'lgan talabning oshishiga olib keladi, ya'ni daromadning oshishi bilan import o'sadi. Shunday qilib, import avtonom va avtonom bo'lmagan (induksion) turlarga bo'linadi, shuning uchun import formulasini ifodalash mumkin: bu erda Tm-avtonom import, mpm-importga cheklangan moyillik. (E'tibor bering, import milliy daromadga emas, balki mavjud daromadga bog'liq). Importga cheklangan moyillik - bu import birligi daromadining oshishi (kamayishi) bilan qancha ko'payishini (kamayishini) ko'rsatadigan qiymatdir:  0 < mpm < 1
Bundan tashqari, import milliy valyutaning kursiga ham bog'liq. Bundan tashqari, qaramlik to'g'ridan -to'g'ri, ya'ni milliy valyutaning ayirboshlash kursi qanchalik yuqori bo'lsa, mahalliy xaridorlar uchun import qilinadigan tovarlar arzon va jozibali bo'ladi).
Sof eksport eksport va import o'rtasidagi farq bo'lgani uchun, aniq eksport funktsiyasi:
bu erda (Ex - Im) - avtonom aniq eksport va (mpm Y) - importli import.
Iqtisodiyotning to'rt sektorli modelida rejalashtirilgan umumiy xarajatlar egri chizig'i uch sektorli modelga qaraganda kamroq (tekisroq), chunki u qiymati (mpc (1-t)-trt) bilan belgilanadi, va induksion investitsiyalar mavjud bo'lganda (mpc (1 - t) + mpl - trt) (7.11 -rasm). Shuning uchun, ochiq iqtisodiyotda multiplikator effekti yopiqga qaraganda kamroq bo'ladi.
Avtonom aniq eksport qiymatining o'zgarishi rejalashtirilgan jami egri chiziqni siljitadi

sotib olish xarajatlari. Avtonom aniq eksportning o'sishi umumiy xarajatlar egri chizig'ining parallel siljishiga olib keladi, qisqarish esa pasayish tendentsiyasiga olib keladi.
Importga cheklangan moyillikning oshishi rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig'ining qiyaligi va ko'paytirgich kattaligini o'zgartiradi. Trt qancha ko'p bo'lsa, egri chiziq shunchalik tekis bo'ladi, shuning uchun ko'paytmaning ta'siri kamroq bo'ladi.
Yalpi daromad (mahsulot) Y ning barcha makroiqtisodiy agentlarning umumiy xarajatlariga tengligi tenglamasiga sof eksport funktsiyasini kiritamiz:

Miqdor  xarajatlarning super multiplikatori hisoblanadi. Keling, buni CA sifatida belgilaymiz

E'tibor bering, qavs ichidagi ifoda barcha avtonom, ya'ni daromadga bog'liq bo'lmagan xarajatlar yig'indisidir. Avtonom jami xarajatlarning har qanday tarkibiy qismining o'zgarishi muvozanatli daromad qiymatining multiplikativ o'zgarishiga olib keladi, shuning uchun avtonom sof eksportning ko'payishi daromadning ko'payishiga olib keladi:  Shunday qilib, avtonom xarajatlarning super ko'paytuvchisi:

bu erda A_ - avtonom xarajatlar yig'indisi (daromad darajasiga bog'liq emas). Super soliq multiplikatori:
Transferlarning super multiplikatori: 
Supermultiplikatorning denominatori (ko'paytmaning o'zaro) chegaraviy oqish tezligi (MLR) deyiladi:
7.17. Omonat paradoksi.
Oddiydan
Keyns modeli
o'sish uchun buni ta'qib qildi
iqtisodiyotga ehtiyoj
yig'indini ko'paytirish
xarajatlar, bu in'ektsiya bo'lib, umumiy daromadning o'sishini aniqlaydi, bundan tashqari, ko'paytiruvchi ta'sir ko'rsatadi. Xarajatlar oqimidan barcha chekinishlar umumiy daromadni ko'paytirib, iqtisodiyotni retsessiya va hatto depressiyaga olib keladi. Bu paradoksal xulosaga olib keldi: iqtisod qancha tejasa (to'plansa), shunchalik kambag'al bo'ladi. (Paradoks shundan iboratki, agar odam o'z jamg'armasini ko'paytirsa, u boyib ketadi va jamg'armalar ko'paygan iqtisodiyot kambag'al bo'ladi). Jamg'armaning paradoksining grafik talqini 7.12 -rasmda ikki xil versiyada keltirilgan: 1) investitsiya va jamg'arma grafigida (7.12 -rasm (A)) va 2) in'ektsiya va tortib olish grafigida (7.12 -rasm (6))
Keynsiya modelida jamg'armalar daromad darajasiga ijobiy bog'liq va investitsiyalar avtonomdir, jamg'arma egri chizig'i ijobiy qiyalikka ega va investitsiya egri gorizontaldir (7.12 -rasm (a)). Jamg'armaning o'sishi jamg'arish egri chizig'ining Si dan S2 ga chapdan yuqoriga siljishiga olib keladi. Agar sarmoya miqdori o'zgarmasa, demak, jamg'armalarning o'sishi Y -dan keladigan umumiy daromad (mahsulot) ning kamayishiga olib keladi | to Y2 Shunday qilib, jamg'armalarning o'sishi natijasida iqtisodiy vaziyat yomonlashadi.
7.12 -rasm. (6) avtonom xarajatlar egri chizig'ini ko'rsatadi (in'ektsiya), ular bog'liq emas

daromad darajasidan va shuning uchun gorizontal chiziq va chekinish egri chizig'i bilan ifodalanadi, uning qiymati umumiy daromadning ma'lum ulushiga teng. Tutilish egri chizig'ining burchagi MLR qiymati bilan belgilanadi. Grafika nafaqat tejashni, balki har qanday turdagi (masalan, soliqlar, import) iqtisodiy ta'sirini o'rganishga imkon beradi. Tutilishlar oshgani sayin MLR kuchayadi va tutilish egri chizig’i tikroq bo’ladi. Natijada, avtonom xarajatlarning doimiy qiymatida umumiy ishlab chiqarish hajmi ".

Biroq, faqat Keyns modelida tejash paradoksining dahshatli tasviri bor. Klassik modelda jamg'arma har doim sarmoyaga teng. Shuning uchun, klassik kontseptsiyalarga muvofiq, agar jamg'armalar ko'paysa, investitsiyalar ham shuncha ko'payadi. Grafik jihatdan investitsiyalarning o'sishi investitsiya egri chizig'ining yuqoriga siljishiga o'xshaydi, natijada daromad (mahsulot) kamaymaydi (7.12 -rasm (A)). Xuddi shunday, agar har qanday turdagi tutilishlarning ko'payishi natijasida soqchilikning chegaraviy tezligi oshsa, bu mos keladigan in'ektsiya ko'payishi bilan qoplanadi va umumiy ishlab chiqarish qiymati o'zgarmaydi (7.12 -rasm. (6)) .
Oddiy keynescha model turg'unlikdan chiqish yo'lini ko'rsatadi. Bunday chora davlatning iqtisodiyotga faol aralashuvi bo'lishi kerak. Keynesliklar taklif qilgan choralar davlat faolligi siyosati deb nomlanishi bejiz emas. Keyns va uning izdoshlari iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun byudjet siyosatini qo'llashni va birinchi navbatda davlat xarajatlari miqdorini o'zgartirish vositasini taklif qildilar, chunki bu to'g'ridan -to'g'ri va shuning uchun umumiy talabga va ko'paytiruvchiga ta'sir qilish imkonini beradi. yalpi mahsulot va daromadga ta'siri.
Keynsiya xochi - bu iqtisodiy nazariyaning makroiqtisodiy modeli bo'lib, u mamlakatdagi umumiy xarajatlar va umumiy narx darajasi o'rtasidagi ijobiy munosabatni ko'rsatadi.
Yalpi talab nazariyasi ko'pincha Keyns iqtisodiyoti deb ataladi.
Keynsiya modeli jami xarajatlar va jami daromadlarning o'ziga xosligiga asoslanadi (Say modeli): VE, bu erda V - daromad, ishlab chiqarish va E - xarajatlar vazifasini bajaradi.
Haqiqiy va rejalashtirilgan xarajatlarni ajrating. Rejalashtirilgan xarajatlar barcha iqtisodiy agentlar tovarlar va xizmatlarga sarflashni rejalashtirgan xarajatlar miqdorini ko'rsatadi.
Haqiqiy xarajatlar sotish hajmining kutilmagan o'zgarishi sharoitida firmalar zaxiralarga rejadan tashqari sarmoya kiritishga majbur bo'lganda yuzaga keladi.
Agar iqtisodiyot yopiq bo'lsa, unda rejalashtirilgan xarajatlar iste'mol, rejalashtirilgan investitsiyalar va davlat xarajatlari yig'indisi sifatida belgilanishi mumkin:
Biz iste'mol funktsiyasini o'ziga xoslik bilan ifodalaymiz:
C = C (V - T)
Investitsiya funktsiyasi - II "(investitsiyalar belgilangan), davlat xarajatlari miqdori va soliqlar miqdori barqaror, ya'ni GG" va TT ", bu holda yopiq iqtisodiyotda:
E = C (V - T) + I " + G"
Bu tenglik shuni anglatadiki, rejalashtirilgan xarajatlar miqdori daromad, rejalashtirilgan investitsiyalar va rejalashtirilgan davlat xaridlari funktsiyasidir.
Guruch. 1. - Keynes xochi:
Grafikdagi A nuqta haqiqiy va rejalashtirilgan xarajatlar o'rtasidagi tenglik nuqtasidir. Shu bilan birga, chiqish hajmi potentsialga teng. Ushbu model "Keynes xochi" deb nomlanadi. Agar yalpi talab (AD) E1 darajasiga ko'tarilsa va yalpi taklifning o'sishi yalpi talabning o'sishidan osha boshlasa (AS> AD), ya'ni firmalar ishlab chiqarish hajmini ishlab chiqaruvchilarga qaraganda katta hajmda oshiradi. yalpi talab oshadi, keyin rejadan tashqari zaxiralar to'planib qoladi. Agar yalpi talab E2 ga tushsa va firmalar taklifni V2 ga kamaytirsa, yalpi taklifning umumiy taklifdan oshib ketishi kuzatiladi: (AD> AS), u zaxiralarni kamaytirish hisobiga qondiriladi. Qimmatli qog'ozlar ishlab chiqarish o'sishini rag'batlantiradi va iqtisodiyot tabiiy ishlab chiqarishga o'tishni boshlaydi.
Vo chiqishining muvozanat hajmi umumiy xarajatlarning har qanday komponenti qiymatining o'zgarishiga qarab o'zgarishi mumkin. Har qanday tarkibiy qismning o'sishi rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig'ini yuqoriga siljitadi, bu esa mahsulotning muvozanat darajasining o'sishiga ta'sir qiladi. Yalpi talabning har qanday tarkibiy qismining pasayishi ish bilan bandlik darajasi va ishlab chiqarishning muvozanatli hajmining pasayishiga olib keladi.
Agar haqiqiy chiqim potentsialdan kam bo'lsa (Vo< V"), то это говорит о том, что совокупный спрос неэффективен, т. е., совокупные расходы в экономике недостаточны для того, чтобы обеспечить полную занятость ресурсов. Эффект недостаточности совокупного спроса депрессивно влияет на экономику - возникает рецессионный разрыв (хотя AD = AS). Для того, чтобы преодолеть данный рецессионный разрыв, а также обеспечить полную занятость, необходимо обеспечить увеличение совокупного спроса до уровня, обеспечивающего равенство фактического объема выпуска потенциальному: Vo = V".
Agar ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi potentsialidan katta bo'lsa (Vo> V "), demak bu mamlakatdagi jami xarajatlar haddan tashqari ko'pligini ko'rsatadi.
Yalpi talabning oshishi natijasida inflyatsion bum sodir bo'ladi: shuning uchun narxlar darajasi oshadi. Firmalar umumiy talabning oshishiga mutanosib ravishda ishlab chiqarishni kengaytira olmaydi, chunki: ishlab chiqarishda barcha mavjud resurslar allaqachon ishlatilgan - inflyatsion bo'shliq paydo bo'ladi. Yalpi talabni cheklash orqali inflyatsion bo'shliqni bartaraf etilmoqda.
Qisqa muddatda Keyns xochidan faqat makroiqtisodiy tahlil maqsadlarida foydalanish mumkin, chunki: belgilangan narxlarni nazarda tutadi va inflyatsiyaning o'sishi yoki pasayishi bilan bog'liq bo'lgan makroiqtisodiy siyosatning uzoq muddatli oqibatlarini tahlil qilish uchun ishlatib bo'lmaydi.
Keyns xochi faqat rejalashtirilgan investitsiyalar, davlat xarajatlari va soliqlar darajasida ishlab chiqarishning muvozanatli hajmi qanday o'rnatilishini ko'rsatadi.