Byudjet-soliq siyosati

Byudjet-soliq siyosati

Yusufboyev alibek mmnp-83

Siyosat - juda nozik va murakkab masala. Uning od diy ko’z ilg’amaydigan yoki aqlbovarqilmaydigan tomonlari juda ko‘p. Siyosatda “kosa tagida - nimkosa”, “qizim senga aytaman, kelinim sen eshit” kabi holatlar ko'plab uchray- di. Shuning uchun uni to‘g‘ri tushunishga hamma ham har doim yetarli darajada tayyor bo^lavermaydi. Buning aynanshunday ekanligi ham tabiiy. Shunday ekan, unga nisbatan munosabat bildirayotganda juda ehtiyot bo^lmoq lozim.

• Siyosat - juda nozik va murakkab masala. Uning od diy ko’z ilg’amaydigan yoki aqlbovarqilmaydigan tomonlari juda ko‘p. Siyosatda “kosa tagida - nimkosa”, “qizim senga aytaman, kelinim sen eshit” kabi holatlar ko'plab uchray- di. Shuning uchun uni to‘g‘ri tushunishga hamma ham har doim yetarli darajada tayyor bo^lavermaydi. Buning aynanshunday ekanligi ham tabiiy. Shunday ekan, unga nisbatan munosabat bildirayotganda juda ehtiyot bo^lmoq lozim.

Byudjet-soliq siyosatini pul mablag^larining harakatidan ajralgan holda tasawur etib bolmaydi. Bordi-yu, shunday qilinsa, u o‘z kuchini va ta'sirchanligini yo‘qotib, siyosatga emas, balki oddiy safsataga aylanadi-qoladi. Shuning uchun ham u nihoyatda m urakkab, nozik, mas'uliyatli va qaltis si- yosat hisoblanadi. Shu bois bu siyosat bilan ham odatda, “oynashib” bo‘lmaydi. Aks holda, u haqiqatdan ham “kuy- dirish”i va “qimmat”ga tushishi mumkin.

• Byudjet-soliq siyosatini pul mablag^larining harakatidan ajralgan holda tasawur etib bolmaydi. Bordi-yu, shunday qilinsa, u o‘z kuchini va ta'sirchanligini yo‘qotib, siyosatga emas, balki oddiy safsataga aylanadi-qoladi. Shuning uchun ham u nihoyatda m urakkab, nozik, mas'uliyatli va qaltis si- yosat hisoblanadi. Shu bois bu siyosat bilan ham odatda, “oynashib” bo‘lmaydi. Aks holda, u haqiqatdan ham “kuy- dirish”i va “qimmat”ga tushishi mumkin.

Eng umumiy va sodda tarzda byudjet-soliq siyosati bir tomondan, byudjet daromadlarini (oqilona) shakllantirish va ikkinchi tomondan, byudjet xarajatlarini (samarali) sar- flash bilan bogliq. Aslida byudjet siyosati tom ma'noda o‘z ichiga soliq siyosatini ham qamrab oladi. Biroq amaliyotda ko‘pchilik hollarda, byudjet daromadlarini shakllantirishga qaratilgan siyosatni, odatda, soliq siyosati*^ va b^mdjet xara-jatlarini sarflashga qaratilgan siyosatni esa byudjet siyosati^, deb yuritiladi. Shu ma'noda byudjet-soliq siyosatini shart- li ravishda bir-biridan va nisbiy jihatdan mustaqil bo'lgan byudjet va soliq siyosatlarining majmuyi sifatida ham e'tirof etish mumkin’

• Eng umumiy va sodda tarzda byudjet-soliq siyosati bir tomondan, byudjet daromadlarini (oqilona) shakllantirish va ikkinchi tomondan, byudjet xarajatlarini (samarali) sar- flash bilan bogliq. Aslida byudjet siyosati tom ma'noda o‘z ichiga soliq siyosatini ham qamrab oladi. Biroq amaliyotda ko‘pchilik hollarda, byudjet daromadlarini shakllantirishga qaratilgan siyosatni, odatda, soliq siyosati*^ va b^mdjet xara-jatlarini sarflashga qaratilgan siyosatni esa byudjet siyosati^, deb yuritiladi. Shu ma'noda byudjet-soliq siyosatini shart- li ravishda bir-biridan va nisbiy jihatdan mustaqil bo'lgan byudjet va soliq siyosatlarining majmuyi sifatida ham e'tirof etish mumkin’

Byudjet-soliq siyosati to‘g‘ri va oqilona ^rurgizilsa, bir so‘mlik mablag‘ni sarflab, ba'zi hollarda o‘n so‘mlik sama- rani kutsa bo^ladi. Aksincha bo^lganda esa, m illiard-m illiard so‘mlik mablag^lar samarasiz, “qumga suv singib ketgandek” g‘oyib bolishi mumkin. To‘g‘ri va oqilona yurgizilayotgan byudjet-soliq siyosati (albatta, boshqa sharoitlar teng bo'lgan taqdirda) ishlab chiqarishning rivojlanishiga, aholi turm ush darajasiningyaxshilanishiga, soliqqa tortish bazasining ken- gayishiga, mablaglaming samarali sarflanishiga va h.k.lar- ga olib kelsa, aksincha bolganda esa, bu siyosat iqtisodiy taraqqiyotga to‘siq, xufyona iqtisodiyot ko‘lamini kengayti- rish, mablaglami talon-taroj qilish va shu kabi salbiy holat- lar vujudga kelishining omiliga aylanishi turgan gap.

• Byudjet-soliq siyosati to‘g‘ri va oqilona ^rurgizilsa, bir so‘mlik mablag‘ni sarflab, ba'zi hollarda o‘n so‘mlik sama- rani kutsa bo^ladi. Aksincha bo^lganda esa, m illiard-m illiard so‘mlik mablag^lar samarasiz, “qumga suv singib ketgandek” g‘oyib bolishi mumkin. To‘g‘ri va oqilona yurgizilayotgan byudjet-soliq siyosati (albatta, boshqa sharoitlar teng bo'lgan taqdirda) ishlab chiqarishning rivojlanishiga, aholi turm ush darajasiningyaxshilanishiga, soliqqa tortish bazasining ken- gayishiga, mablaglaming samarali sarflanishiga va h.k.lar- ga olib kelsa, aksincha bolganda esa, bu siyosat iqtisodiy taraqqiyotga to‘siq, xufyona iqtisodiyot ko‘lamini kengayti- rish, mablaglami talon-taroj qilish va shu kabi salbiy holat- lar vujudga kelishining omiliga aylanishi turgan gap.

byudjet-soliq siyosati moliyaviy siyosatdan ajralgan holda mustaqil ravishda, iqtisodiy siyosatning ham va mak- roiqtisodiy siyosatning ham tarkibiga bevosita (to‘g‘rid£into‘g‘ri) kira olmaydi;

• byudjet-soliq siyosati moliyaviy siyosatdan ajralgan holda mustaqil ravishda, iqtisodiy siyosatning ham va mak- roiqtisodiy siyosatning ham tarkibiga bevosita (to‘g‘rid£into‘g‘ri) kira olmaydi;

makroiqtisodiy siyosat doirasida ham b^mdjet-soliq siyosati to‘g‘risida gap ketganda uni moliyaviy siyosatdan ajralgan holda tasaw ur etish mumkin emas.

• makroiqtisodiy siyosat doirasida ham b^mdjet-soliq siyosati to‘g‘risida gap ketganda uni moliyaviy siyosatdan ajralgan holda tasaw ur etish mumkin emas.