Chet Elda ijtimoiy ish asoslari

Chet Elda ijtimoiy ish asoslari

Ijtimoiy ish inqirozli vaziyatlarda odamga yordam berish nazariyasi va amaliyoti sifatida chuqur ildizlarga ega bo’lib, milliy an’analarda namoyon bo’ladi, bu shaxsning hayotiy stsenariysidagi o’zgarishlarga javob berishning ijtimoiy-madaniy tamoyillarini birlashtirgan. Ijtimoiy ish nazariyasi ma’lum bir ijtimoiy-tarixiy rivojlanish yo’lini bosib o’tib, bugungi kunda umumiy ahamiyatga ega bo’lgan mustaqil ilmiy bilimdir.

Ijtimoiy ish inqirozli vaziyatlarda odamga yordam berish nazariyasi va amaliyoti sifatida chuqur ildizlarga ega bo’lib, milliy an’analarda namoyon bo’ladi, bu shaxsning hayotiy stsenariysidagi o’zgarishlarga javob berishning ijtimoiy-madaniy tamoyillarini birlashtirgan. Ijtimoiy ish nazariyasi ma’lum bir ijtimoiy-tarixiy rivojlanish yo’lini bosib o’tib, bugungi kunda umumiy ahamiyatga ega bo’lgan mustaqil ilmiy bilimdir.

O’zining tarixiy rivojlanishida muhtojlarga ijtimoiy g’amxo’rlik turli ko’rinishlarni oldi – sadaqadan tortib, ijtimoiy himoyaning uyushgan davlat tizimigacha, har xil turdagi davlat va xususiy xayriyalar bilan birlashtirilgan.

• «Ijtimoiy ish» atamasi birinchi marta Angliyada 20-asr boshlarida xayriya bilan shug’ullanadigan diniy jamoat tashkilotlaridan biri (COS) faoliyatining kengayishi munosabati bilan ishlatilgan yoki o’sha paytda «havaskor» deb atalgan. (havaskor) ish.» Shunga ko’ra, ushbu tashkilot oldida malakasiz faoliyatni ijtimoiy nazariyalar va maxsus tayyorgarlikka asoslangan kasbiy faoliyatga aylantirish vazifasi paydo bo’ldi. Ushbu yangi faoliyat ijtimoiy ish sifatida tanildi. Ushbu atama jamiyatda paydo bo’lishidan ancha oldin, ular og’ir hayotiy vaziyatga tushib qolgan aholining turli guruhlarini qo’llab-quvvatlashga qaratilgan faoliyatni ta’kidlashni boshladilar

Zamonaviy adabiyotda chet elda ijtimoiy ish tarixida beshta davr mavjud.

Zamonaviy adabiyotda chet elda ijtimoiy ish tarixida beshta davr mavjud.

1) Xayriyaning arxaik davri (ilk quldorlik davlatlari tashkil topgunga qadar 3-ming yillik oxiri – miloddan avvalgi 2-ming yillikning birinchi yarmi).

2) Xayriya davri (taxminan milodiy V asrgacha).

3) Ommaviy (jamoa, cherkov) xayriya davri (XVI asr boshlarigacha).

4) Davlat xayriya davri (XIX-XX asrlar oxirigacha).

5) Ijtimoiy ish davri (hozirgi kungacha davom etadi).

Ijtimoiy ish shakllanishining ilmiy bosqichi

Ijtimoiy ishning shakllanishidagi ilmiy bosqich uning evolyutsiyasining ko’plab omillari va birinchi navbatda, 20-asr boshlariga kelib ko’plab mamlakatlarda sifat jihatidan o’zgargan ijtimoiy aloqalar va munosabatlarning o’zgarishi bilan bog’liq. Ijtimoiy yordam paradigmasini o’zgartirishning sabablari nimada? Asosiy sabablar quyidagilar edi:

Yagona jamiyatning umumiy tamoyillari va mavjudlik me’yorlari bilan bog’liqligini yo’q qilish;

Urbanizatsiya va sanoatlashtirish;

Ijtimoiy aloqalarning ko’payishi va inson ishtirok etgan munosabatlarning kengayishi.

• Bular umuman ijtimoiy ish evolyutsiyasiga ta’sir qilgan asosiy sabablardir. 20-asr boshlarida evolyutsiyaning makro-, mezo- va mikro-omillari yordam berish jarayonida sezilarli o’zgarishlarga olib keldi va ijtimoiy ish nazariyasi va amaliyoti shakllantirdi

Evolyutsiyaning makrofaktorlari:

Evolyutsiyaning makrofaktorlari:

Asr boshidagi sanoat inqilobi;

Inson huquqlari va uni himoya qilish sohasidagi ijtimoiy siyosatdagi o’zgarishlar;

Bemorlar va qariyalarni ijtimoiy sug’urta tizimini tashkil etish.

Evolyutsiya mezofaktorlari:

Yordamning e’tiborini moddiy yordamdan mijozlarni o’z muammolarini mustaqil ravishda hal qilishga o’rgatish;

Faoliyatning amaliy yo’nalishini o’zgartirish ijtimoiy ish nikov, sinfiy muammolarni hal qilishdan shaxsning o’ziga xos muammolarini hal qilishga o’tish.

Evolyutsiyaning mikrofaktorlari:

Ijtimoiy xodimlarning e’tiborini «ish bilan ishlashda» jamlash;

«Ish bilan» psixoanalitik yondashuvlarni asoslash va amaliyotga joriy etish;

Ijtimoiy xodimning faoliyati mijozning so’rovlariga asoslangan bo’lsa, individual ishning texnikasi va usullarini shakllantirish.

Ijtimoiy ishni nazariy tushunish sohasidagi birinchi amaliy qadamlarni G’arb dunyosining ko’plab mamlakatlaridagi feministlar – Germaniyada Elis Solomon, Frantsiyada Mariya Gaheri, Angliyada Elizabet Fray, AQSHda Jeyn Adams qo’ydi.

Ammo bu sohadagi eng katta muvaffaqiyat nazariy tadqiqotlar muhtojlar bilan individual ishlash usulini tasvirlab bergan M.Richmond (M.Richmond) ga erishadi. Uning yondashuvi tibbiy usullar, psixologiyaning xulq-atvor maktabi, Z.Freydning psixoanalizi asosida shakllangan. M. Richmondning ijtimoiy ish nazariyasi sohasidagi birinchi kitoblaridan biri «Kambag’allarga do’stona tashrif: xayriya tashkilotlarida ishlaydiganlar uchun qo’llanma» fundamental asaridir.

1917 yilda «Ijtimoiy tashxislar» kitobi nashr etildi, unda M. Richmond nazariy va uslubiy asoslar individual ijtimoiy ish.

• 1921-1930-yillarda psixologik bilimlar ijtimoiy ishning individual usullariga «kirib kirdi». Bixevioristik maktab, Adler maktabi, Freyd maktabi, Jung maktabi tomonidan ifodalangan «yangi psixologiya» ijtimoiy ish nazariyasi va amaliyotida o’z aksini topgan