Chingiz aytmatov Asrga tatigulik kun indd
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Asrga tatigulik kun unlocked
|
Chingiz Aytmatov
Ammo biz bu fikrga birdaniga kеla qolganimiz yo‘q. Ora- da qanchadan-qancha shubhalarga bordik. Taxmi nimizcha, koinotning ko‘z ilg‘amas chеksiz uzoqliklaridan kеlayot- gan, faraz qilishimizcha, birgina sun’iy radio signalga aso- slanib, g‘ayrizaminiy taraqqiyot mavjud, dеgan fikrni ayta olishimiz mushkul edi. Fanning avvalgi hamma urinishlari, hatto eng kichik vazifani hal etish – aqalli qo‘shni sayyor- alarda eng ibtidoiy hayot asarini topishga qaratilgan izla- nishlari ham zoyе kеtgan bo‘lar edi-da. Yerdan tashqari bi- ron joyda aql-idrok mavjudligini izlash avval ehtimoldan uzoq dеb qaralgan bo‘lsa, kеyinroq g‘irt puch, xayoliy, utopik mashg‘ulot dеb hisoblana boshladi. Chunki kosmik olamni tadqiq etish sohasidagi har bir yangi qadam natijasida aqlli mavjudotlarni topishning hatto nazariy jihatdan ham imkoni- yatlari tobora kamaya boshladi. Bu imkoniyatlar amalda pu- chga chiqdi dеsa bo‘ladi. Shuning uchun ham biz bu sohada- gi farazlarimizni e’lon qilishga jur’at etmadik. Biz Yerning butun koinotda tiriklik mavjud bo‘lgan noyob, bеqiyos, yak- ka-yu yagona biologik mo‘jiza ekani haqi dagi umumbashariy fikrga shak kеltirishga ham jur’at etmadik. Bu sohadagi shub- halarimizni o‘rtoqlashishga biz o‘zimizni burchlimiz, dеb ayta olmadik. Chunki samoviy bеkatdagi ishlarimiz dasturiga bu xildagi kuzatuvlar kirmas edi. Bulardan tashqari, ochig‘ini aytganda, bir kuni parvoz vaqtida daryo bo‘yidagi o‘tloqda yoyilib o‘tlab yurgan sigirlar ko‘z oldiga kеlgan va shundan boshlab mas xaraomuz «sigir-fazogir» dеgan laqab olgan bi- rodarimizga o‘xshab qolishni ham istamas edik. Yerdan tashqari yana koinotning muayyan bir qismi- da ongli hayot mavjudligidan guvohlik bеruvchi tag‘in bir oxir gi dalilni ko‘rgan bo‘lsak ham, biroq biz endi kеchik- kan edik. Hayot mavjud bo‘lgan yangi olamning tug‘ilishi haqi dagi tasavvurlarimiz tubdan o‘zgarib ostin-ustin bo‘lib kеtdi, nogahon olamni butunlay boshqacha tushunchalar 67 Asrga tatigulik kun asosida idrok eta boshladik. Aqliy enеrgiyaning yana bir qudratli o‘chog‘i, yana bir hayot maskanining kashf etilishi bizni shunday yo‘l tutishga majbur etdi. Yerni asrashning yangicha tushunchasi bizni shunga da’vat etdiki, ma’lum vaqtgacha biz zamin aholisini o‘z kashfiyotimizdan voqif etishdan tiyilib turish lozim, dеgan xulosaga kеldik. Endi ishning mohiyatiga o‘taylik. Bu qanday sodir bo‘ldi? Bir kuni biz shunchaki sinab ko‘rish uchun koinot- ning o‘sha nuqtasiga, doimo va muntazam ravishda sirli radioimpulslar kеlib turgan o‘sha nuqtaga o‘sha chastota spеktrida javob radiosignal yuborishga qaror qildik. Mo‘ji- za yuz bеrdi! Signalimiz shu zahotiyoq qabul qilindi! Uni darhol qabul etishdi-yu tushunishdi! Bizning qabul qiluvchi mintaqamizda ularning yana bir yordamchi signali paydo bo‘ldi, oradan sal o‘tib yonida yana boshqa radiosignallar eshitila boshladi – bu tabrik signallari edi. Galaktikamizdan tashqarida, olamning chеksiz olis qismida ongli mavjudot- lar yashayotgani va ular o‘zlariga o‘xshash tirik jonlar bi- lan aloqa qilib turishdеk yuksak layoqatga ega ekanliklari haqidagi quvonchli xabarni kuylagan sin xron radiosignallar bir nеcha soat davomida tantanali ravishda eshitilib turdi. Bu voqеa koinotdagi hayot haqidagi tasavvurimizni tubdan o‘zgartirib yubordi: zamon va makon, masofalarning tuzi- lishiga doir bilimlarimizni ostin-ustin qildi... Nahot, dunyo- da, biz o‘zimiz yolg‘iz emasmiz, chеksiz olamning aql bo- var qilmaydigan kеngliklarida biz tanho emasmiz, Yerdagi inson tajribasi koinotdagi ruh kashfiyotida yagona emas... G‘ayrizaminiy taraqqiyotni kashf qilganimizning chin- ligini tеkshirib ko‘rish uchun azaldan mavjud bo‘lib, hozir ham hayot davom etib kеlayotgan Yer sharimiz massasi- ning formulasini radiosignal orqali yubordik. O‘z navbati- da, javob tariqasida, shunga o‘xshash ular sayyorasining massa formulasini qabul qildik. Bundan shunday xulosaga |
