Chiziqli (pog'onali) strukturaning mohiyati, uning afzalliklari va kamchiliklari xaqida

Menejment funksiyasi klassifikatsiyasi va tushunchasi
Menejment jarayoni mazmuni uning funksiyalarida ko‘rinadi. Menejment funksiyasi deyilganda boshqaruvga doir ma’lum masalalarni echishga yo‘naltirilgan bir turli ishlar yig‘indisi tushuniladi. Boshqaruv organlari va ijrochilar ma’suliyatli boshqarish funksiyasini belgilaydi. Bu vazifalar funksional bo‘lim to‘g‘risidagi Nizom va mansabdor boshqaruvchilar uchun ko‘rsatmalarda o‘z ifodasini topadi. Boshqaruv jarayonining funksional tahlili har bir funksiya uchun ish hajmi asoslarini tashkil etadi, boshqaruvchilar sonini belgilaydi va boshqaruv tizimini loyihalashtiradi.
g) muvofiqlashtirish - texnik, iqtisodiy, ijtimoiy masalalarni birga hal etishda barcha boshqaruv funksiyalarining kelishi. Bundan o‘zaro aloqa o‘rnatiladi, amaldagi me’yor va me’yoriy hujjatlardan chetlanilsa ogohlantiriladi.
d) rag‘batlantirish - bu inson omilini keng demokrataya asosida faollashtirish, uning manfaatlari yo‘lida g‘amxo‘rlik qilishni boshqarish;
e) hisob va nazorat - bu boshqariluvchi tizim holatining nazorat va hisobga olish, ishni bir me’yorda ta’minlashni boshqarish.
Agar boshqariluvchi ob’ekt o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lsa, boshqaruv funksiyalari ham faoliyat ko‘rsatadi. Biroq, korxona timsolida quyidagi funksiyalarni ajratish mumkin:
a) asosiy ishlab chiqarishni boshqarish;
b) yordamchi ishlab chiqarishni boshqarish;
v) mahsulot sifatini boshqarish;
g) mehnat va ish haqini boshqarish va boshqalar.
Har bir aniq funksiya menejment funksiyasining tarkibiy qismi bo‘lib, ular o‘z navbatida yana bir necha qismga bo‘linadi. Masalan, asosiy ishlab chiqarishni boshqarish, marketing, rejalashtirish, rag‘batlantirish va boshqalarni o‘z ichiga oladi. Hamma funksiyalar o‘zaro aloqada bo‘ladi.
Ko’rsatkich tushunchasi baholanayotgan predmetning, ob’ektning qandaydir xususiyatlarini, jihatlarini, tomonlarini tavsiflaydi. Boshqaruv samaradorligini belgilaydigan ko’rsatkichlarni uch guruhga bo’ish mumkin: 1. Texnikaviy ko’rsatkichlar. Bu tur ko’rsatkichlar boshqaruvning texnik vositalarini (dastgohlar, hisoblash texnikalari va boshqalar) foydalanishning sifatlarini, belgilarini va ulardan foydalanish darajasini aniqlaydi. 2. Tashkiliy ko’rsatkichlar. Bu tur ko’rsatkichlar boshqaruv jarayoninig tuzilishi, tashkiliy tuzilma, axborot va hujjatlar bilan ishlashni aniqlovchi tavsifga egadir.
3.  Ijtimoiy ko’rsatkichlar. Bu tur ko’rsatkichlar boshqaruv apparatining mehnat shartlarini, sanitariya gigiena, ruhiy, fiziologik, estetik tomonlarini va mehnatining ijtimoiy omillarini aniqlaydi.
Boshqaruv samaradorligining asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlari quyidagilardir:
- yillik iqtisodiy samara (keltirilgan harajatlar tejamkorligi);
- boshqaruvni takomillashtirishda birvaqtli harajatlarini qoplash muddati;
- boshqaruv apparati mehnet unumdorligining o’sishi.
Yillik iqtisodiy samara quyidagi tenglama orqali aniqlanadi: E_y = E_shy – Z_uXE_n-
Bunda: E_y - yillik iqtisodiy samara, so’m;
E_shy – yillik shartli tejam, so’m;
Z_u – birvaqtli harajatlar, so’m;
E_n – solishtirma iqtisodiy samaradorlikning me’yoriy koeffisenti (o’lcham, qoplashning qayta me’yoriy muddatiga bog’liq).
Boshqaruv samaradorligi ikki xil usulda hisoblanishi mumkin:
E_b = R_k / Z_b va E_b = R_b / Z_b-
Bunda, E_b – boshqaruv samaradorligi;
R_k – oxirgi natija (samaradorlik korxonadan olinadi).
R_b – faqat boshqaruv apparati faoliyati natijasi;
Z_b – boshqaruv harajatlari;
Birvaqtli xarajatlar boshqaruvda quyidagicha aniqlanadi:
Z_b = K + N.
Bunda, K – capital xarajatlar, so’m;
H – capital bo’lmagan xarajatlar.
3. Ishlab chiqarishni boshqarish.
Ishlab chiqarishni boshqarish deganda ishlab chiqarish doirasida amalga oshiraladigan raxbarlik, tashkilotchilik va ma’muriy xarakterdagi a’loxida faoliyat tushuniladi. Bunday boshqarishda ikki tomon:
• ijtimoiy-iqtisodiy;
• tashkiliy-texnik tomonlar farq qilinadi. Bu xar ikkala tomonlar o‘zaro bog‘liqdir, lekin ishlab chiqarishning borishiga ijtimoiy-iqtisodiy tomon xal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi, chunki ishlab chiqarishni boshqarish eng avvalo, odamlarni, ularning mexnatini boshqarishdir.
Ijtimoiy mexnat taqsimotiga ko‘ra boshqaruv sanoat ishlab chiqarishini, qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishini, transportni, savdoni va xokazolarni boshqarishga bo‘linadi. Xududiy boshqarish darajasiga ko‘ra boshqaruv tuman, viloyat, mamlakat miqyosidagi ishlab chiqarishni boshqarish turlariga bo‘linadi
Ishlab chiqarishni boshqarish ta'rifi
Ishlab chiqarishni boshqarish Korxona ishlab chiqarish tizimini tashkil etish va uning faoliyatini boshqarishning umumiy atamasi. Shuningdek, ishlab chiqarish nazorati sifatida ham tanilgan. Uning tarkibiga quyidagilar kiradi: 1 ishlab chiqarish tashkiloti ishi. Ya'ni saytni tanlash, fabrikani tashkil qilish, ishlab chiqarish liniyasini tashkil etish, ishchi kuchi va mehnatni tashkil etish, ishlab chiqarishni boshqarish tizimini o'rnatish. 2 ta ishlab chiqarishni rejalashtirish ishlari. Ya'ni, ishlab chiqarish rejasi, ishlab chiqarish texnologiyasini tayyorlash rejasi va ishlab chiqarish operatsion rejasi tayyorlanadi. 3 ta ishlab chiqarish nazorati. Ya'ni ishlab chiqarish jadvali, ishlab chiqarish inventarizatsiyasi, mahsulot sifati va ishlab chiqarish xarajatlari ustidan nazorat qilish. 4 Kafolatlangan etkazib berish normaldir. Ishlab chiqarish rejasiga muvofiq, mijozning mahsulotlarini etkazib berish kafolatlanadi. Ishlab chiqarishni boshqarishning vazifalari quyidagilardan iborat: mijozlarga g'ayritabiiy mahsulot etkazib berishni o'z vaqtida va samarali davolash. Ishlab chiqarishni tashkil etish ishlari orqali korxona maqsadlari talablariga muvofiq, texnik, iqtisodiy jihatdan tejamkor, moddiy texnik sharoitlar va atrof-muhit sharoitlariga mos ishlab chiqarish tizimini barpo etish; ishlab chiqarishni rejalashtirish ishlari orqali ishlab chiqarish tizimini optimallashtirish bo'yicha ish rejasini tuzish; ishlab chiqarishni nazorat qilish ishlari orqali korxonaning ishlab chiqarish jarayonida va undan tashqaridagi turli xil munosabatlarni o'z vaqtida samarali tartibga solib turing, shunda ishlab chiqarish tizimining ishlashi belgilangan ishlab chiqarish rejasining talablariga javob beradi va kutilayotgan mahsulot turiga, sifatiga, ishlab chiqarishiga erishadi. , ishlab chiqarish muddati va ishlab chiqarish qiymati. Ishlab chiqarishni boshqarishning maqsadi kam investitsiya, ko'proq ishlab chiqarish va eng yaxshi iqtisodiy foyda olishdir. Ishlab chiqarishni boshqarish dasturidan foydalanishning maqsadi ishlab chiqarishni boshqarish samaradorligini oshirish, ishlab chiqarish jarayoni ma'lumotlarini samarali boshqarish va shu bilan korxonaning umumiy raqobatbardoshligini oshirishdir.