MAVZU: Imom al-Motrudiy maqbarasi, Xoja Doniyor ziyoratgohi tarixi
Reja:
Kalom ilmida moturidiya oqimining asoschisi, Islom olamida Imom-ul-Hudo (Hidoyat imomi) deb tanilgan buuk ilohiyot olimi, faqih, shayx Muhammad ibn Mahmud al-Xanafiy al-Moturidiy 870 yilda Samarqandning Moturid mavzesida tug‘ilgan. Dastlab maktabda savod chiqarib, keyin madrasa ta’limini olgan. Imom al-Moturidiy Imom Ash’ariy, Rudakiy, Abul Hasan Balxiy, Farobiy kabi olimlar bilan bir zamonda yashab, imom Muhammad al-Buxoriyni o‘zining ma’naviy ustozi, deb bilgan. Alisher Navoiy Imom al-Moturidiyning sha’nini ulug‘lab, u kishiga “Buuk ulamolar sultoni” dea yuksak baho bergan. IX-X asrlarda Islom dinini noto‘g‘ri targ‘ib va talqin qiluvchilar ko‘payganligi sababli Imom al-Moturidiy o‘zining asarlari bilan ularga qarshi kurashadi. Uning “Kitob al-Tavhid” asari alohida o‘rin tutadi. Imom al-Moturidiy 944 yilda Samarqandda vafot etadi va shahardagi Chokardiza qabristoniga dafn etiladi. Yurtboshimiz rahnamoligida 2000 yilda allomaning 1130 yilligi mamlakatimizda keng nishonlandi, imom qabri ustida yangi maqbara barpo etildi. Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan maqbara 2000 yilda Samarqandning Chokardiza qabristonida bunyod etilgan. Buyuk vatandoshimiz Abu Mansur al-Moturidiy ilmiy-diniy merosining xalqimiz ma'naviy-ruhiy hayotidagi o'rni beqiyosdir. U Islom olamida "Imom al-huda" (Hidoyatga boshlovchi imom) va "Imom al-mutakallimin" (Kalom olimlarining imomi) degan sharafli unvonlar bilan mashhur bo'lgan. Ismlari Muhammad, "Moturidiy" taxallusini Samarqandning Moturid qishlog'ida tavallud topganliklari uchun olganlar. Manbalarning dalolat berishicha, Al-Moturidiy fiqh va kalom ilmi bilan yoshlikdanoq qiziqib, hanafiy mazhabi olimlaridan tahsil olgan. Ko'plab mashhur faqih va muhaddislar bilan muloqotda bo'lgan, butun umri davomida shu sohaga oid ko'plab asarlar yozib qoldirgan. "Kitob at-tavhid", Kitob maqomat", "Tavilot ahl as-sunna" asarlari shular jumlasidandir.
ХЎЖА ДОНИЁР МАҚБАРАСИ ТАРИХИ
Хазрат Дониёл (Дониёр деб ҳам айтилади, Тавротдаги исмлари Донил) яхудий миллатига мансуб пайгамбарлардан бири булиб, манбаларда аниқ ва тулиқ тарихлари учрамайди.
Самарқандда, Сиёб ариги ёқасида, Тошкент-Самарқанд йўлининг ўнг томонида, қиялик бағрида мақбараси бор. Қабр улка, узунлиги 18 метрни ташкил қилади.
Ховлиси саҳнида асрлар юзини курган, сирли-синоатли бир дарахт бор. Дарахт қуриб долган эса-да, айрим йиллари кукарар экан... _
Мақбарадан бир миқдор қуйисида шифобахш булоқ бор. У Дониёл булоғи деб аталади. Ихлосманд беморларга суви шифо, муқаддас ҳисобланади.
Ҳазрат Дониёл (а.с.) ҳақидаги қайд ва маьлумот Абу Тоҳирхожанинг (вафоти 1874 йил) «Самария» асарида учрайди. Унда айтилишича, Хожа Дониёл мозори шаҳар ташқарисида, шимол томонда Афросиёб қўрғонининг кунчиқар томонидаги раҳнасида Сиёб ариғининг ёкасидадир. Авом уни Дониёл пайғамбарнинг қабри, дейди, лекин унинг (Дониёлнинг) мозори Мусул (айрим манбаларда Мосул) вилоятидадир.
Дерларким, у (Дониёл) Аббос ўғли Хазрат Қусамнинг (Тангри ундан рози бўлсин) ёронларидан эди ва шу ерда кўмилгандир. Қабрнинг нишонаси учун (кабр устига) дарё тошидан тукиб қуйилган.
У кишининг мозори сербарокатдир. У зотнинг мизожидан муборак бошлари (тарафидан) Сиёб ариғидан яқин ердан (бир) булоқ чиқиб, Сиёб ариғига қуяди. Халқ уни табаррук билиб ичади, чумилади ва (уни) кўп касаллар шифосига сабаб деб билади. У кишига Тангрининг раҳмати бўлсин. Ҳазрат Дониёл (а.с.) барака келтирувчи пайғамбарлардан ҳисобланади.
Шу нарсани ҳам қўшимча қилмоқ зарурки, бу азиз зот қабрини уч дин вакиллари: мусулмонлар, христианлар ва яҳудийлар баробар даражада муқаддас билиб зиёрат этишади.
Хабарларда келтирилишича, Ҳазрат Дониёл (а.с.) милоддан аввалги 600 йилларда яшаб ўттанлар.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
Do'stlaringiz bilan baham: |
