Course syllabus

YARATILISH BOSQICHI VA ELEMENT ASOSI
 BO‘YICHA 
KOMPYUTERLARNI SHARTLI RAVISHDA AVLODLARGA BO‘LINADI:
◼
1-avlod, 1950 yillar: elektron vakuumli lampalardagi EXM;
◼
2-avlod, 1960 yillar; diskret yarimo‘tkazgichli asboblardagi EXM 
(tranzistorlardagi);
◼
3-avlod, 1970 yillar; yarimo‘tkazgichli kichik va o‘rta integral 
sxemalardagi kompyuterlar (bitta g‘ilof ichida yuzlab – minglab 
tranzistorlar joylashtirilgan). Integral sxema – maxsus vazifalar 
uchun mo‘ljallangan elektron sxema, u yaxlit yarimo‘tkazgichli 
kristal sifatida bajarilgan bo‘lib, o‘zida katta sondagi aktiv 
elementlarni (diod va tranzistorlarni) birlashtiradi;

---

◼
4-avlod, 1980-90 yillar; katta va juda katta integral sxemalardagi 
kompyuterlar, ularning asosiysi – mikroprotsessorlar (bitta kristalda o‘n 
mingta’lab – millionlab aktiv elementlar mavjut). Katta integral 
sxemalarda aktiv elemantlar shunchalik zich joylashtirilganki, 1-avlod 
kompyuterining barcha elektron qurilmalari 100 – 150 m
2
maydonni 
egallagan 
bo‘lsa, xozir 
1,5–2sm
2
maydonni 
egallovchi 
bitta 
mikroprotsessorga joylashtirilgan. Juda katta integral sxemalardagi aktiv 
elementlar o‘rtasidagi masofa 0,032 – 0,11 mikronni tashkil etadi 
(solishtirish uchun, odamning soch tolasining qalinligi bir necha o‘n 
mikronga teng).

---

◼
5-avlod, xozirgi vaqt (2015...); bir necha o‘nlab parallel 
ishlovchi mikroprotsessorlardan tashkil topgan kompyuterlar, 
ular yordamida bilimlarga ishlov berishning samarali tizimlarini 
qurishga imkoniyat mavjut; parallel tarkibli juda murakkab
mikroprotsessorlarda bajarilgan kompyuterlar bir vaqtning 
o‘zida dasturning o‘nlab ketma-ket ko‘rsatmalarini bajara 
oladilar.

---

◼