Ctzbekiston respubl1kasi oliy va o rta m axsus ta 'lim vazirl1g I

Birinchi qismi — to'yga tayorgarlik k o ‘rish qism i. Bu davrda ta n d ir 
qurish, no n yopish, so‘qim so'yish, m aslahat oshi to rtish kabilar 
am alga oshiriladi.
Ikkinchi qismi — xatna to ‘yi o ‘tkaziladigan yum ushlarni qam rab
o lad i. B unda m e h m o n la rn i kutib olish u c h u n jo y h o z irla n a d i. 
D asturxonlar tuzatiladi. Qishloq yoki m ahalla ahliga m axsus jarc h ila r 
orqali xabar qilinadi (hozirda bu ish t o ‘yxat yuborish orqali am alga 
oshirilm oqda).
Sunnat to ‘yida ijro etiluvchi 
xatna ja ri m axsus ja n rn i tashkil 
etadi. U lar to ‘yga chorlash vazifasini ado etadi. X atna ja rla rid a t o ‘y 
egasining qozonlar qurdirgani, sem iz va ko‘p q o ‘y -m ollar so ‘ydirgani, 
qim m atbaho sovg‘a-salom lar evaziga k o ‘pkari ch o p tirm o q ch i ekanini 
t a ’riflash motivi yetakchilik qiladi:
Tevali (qashqa) q o ‘yni-yo so‘ydirgan,
T o ‘shini m enga-yo q o ‘ydirgan,
K atta-katta q ozonlarni qurdirgan,
B arakala-yo, b oy vachcha-yo , U baydullo.
O, no r tuyaga ulog‘ini orttirgan,
O, yuz ellik so ‘m pulni q o ‘yib ch o p tirg an ,
Barakalla-yo, b oyvachcha-yo, U baydullo.
J a r o ‘shig‘ining oxirida ja rc h i yengil y u m o r vo sitasid a o*z 
nasibasi haqida ham yengilgina ishora qilib o ‘tadi:
O, om bo rchi-y o sh o ‘x ekan,
O, jarc h i b oshi-yo b o ‘sh ekan,

---

О , yem ish lari-y o t o ‘rt kilo g o 'sh t ekan,
B arak alla-y o, boyvachcha-yo , U baydullo.
J a r soling and an keyin m eh m o n lar b irin-k etin t o ‘yxonaga yog‘ilib 
kela boshlaydilar. U lar dasturxondagi n o z -n e ’m atlardan totishishgach, 
osh tortiladi. O sh d a n keyin ham m a tarqaladi. T o ‘y egalari kechqurun 
o ‘tkaziladigan bazm ga tayyorgarlik ko'radilar. K echqurun m ashshoq 
va x o nan dalar, ayrim joylarda qiziqchi va dostonchilar ishtirokida 
bazm b o ‘lib o ‘tad i. Ertasi ertalab bolani xatnaga yotqizish uch un 
hozirlik k o ‘riladi. T o ‘yning asosiy 
uchinchi qismi shu xilda boshlanadi. 
Bu paytda b a ’zi qishloqlardagi odatga ko‘ra qishloq bolalari xatna 
qilinadigan bolani biror-bir xonadonga yashirishadi. T o ‘y egasi ularning 
j o ‘raboshisi talab ini qondirib, bolalarga ziyofat u ch u n pul yoki masalliq 
berm ag un gacha, b o la yashirilib q o ‘yilgan x onadon aytilm aydi. Pul 
berilsagina ular b o lan i t o ‘yxonaga olib kelib beradilar. Bu paytda 
t o ‘yxonada h a r xil o ‘yin-to m o sh alar o ‘tkaziladi. M asalan, X orazm da 
«O ltin qovoq», A ndijonda «Quloq c h o ‘zma», T oshkentda «Bola mast» 
yoki «Mast bola» kabi o ‘yinlar uyushtiriladi. Sam arqandning Bulung'ur 
va U rgut tu m a n la rid a , Surxondaryoning Boysunida «Chorqarsak» 
ham d a «Beshqarsak» deb ataluvi o ‘yinni o ‘ynashgan.
C h o rq a rs a k va b e sh q arsa k o ‘yini p ay tid a b o lan i x atn a qilish 
intiho sig a y etq azilg an b o ‘ladi. X a tn ad an so ‘ng t o ‘y tarqaydi.
O radan 5-6 k u n o ‘tib, bola sog‘ayib, oyoqqa turib ketgach. «to‘shak 
yig‘di» m arosim i o ‘tkazilgan. U to ‘y intihosi sanaladi. Bola b otam om
so g ‘ay g u n ig a q a d a r, c h illa li h iso b la n ib , eh tiy o tla b y u rila d i. Oq 
m a to d a n lo z im -k o ‘ylak kiydirib q o ‘-yiladi.
X ullas, o ‘z b e k x a tn a t o ‘ylari folklori jan riy tarkibi h a m rang- 
baran g va o ‘ziga xos b o ‘lib, m a ’lu m tizim n i tashkil qiladi.
Nikoh to*yi — t o ‘ylam in g eng yirigi va m as“ uliyatlisi sanaladi. U 
orqali voyaga y e tg a n yigit-qiz qism ati payvandlanadi, ularn ing oila 
qu rish i ah d i 
n ish o n la n a d i. Yigit va qizning u m um oldida naslni 
d a v o m e tt ir i s h v a ja m iy a t n iz o m la r i a s o s id a y a s h a s h a h d in i 
zim m alariga o lganligi qayd etiladi.
N i k o h m a s a l a s i i jt im o iy - a x lo q i y h o d is a s if a tid a b a r c h a
m am la k a tla rd a d in va q o n u n la r b ilan m ustahkam lanib k elingan va 
kelin m o q d a. H a tto n ikoh yoshi h am belgilanib, qonuniylashtirilgan.
N ik o h t o ‘yi u c h bosqichli tarkibiy tuzilishga ega: