D tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi

§. Iqtisodiy fanlarni o‘qitishda ko‘rgazmalilik.

Dars jarayonida qo‘Uani!adigan ko‘rgazma!i qurol turlari
Metodlarni qo‘llashning turli-tuman modiflkatsiyalari mavjud bo‘lib, ular dars o‘tish shakllari va vositalari bilan qo‘shilib ketadi. O'qish, o‘rganish idrok qilish, xayolan qayta jonlashtirish bilan chambarchas bog‘liq. Hayot tajribasi ko‘rsatadiki, inson o‘zi ко‘rib, tasawur qilgan narsani to‘liq o‘zlashtiradi. Avtomobil yoki traktor haqida qancha o'qigan, og'zaki eshitgan bo‘lmang, o‘zini ko‘rib, mashq qilmay o‘rganib bo‘lmaydi. Inson tabiatan shunday yaratil­gan ekan-ki, u biron narsani o‘rganishi uchun uni tasawurida jonlantira bilishi kerak ekan. Shuning uchun ham iloji boricha o‘rganilayotgan predmetni turli vositalar, tasvir, maket, rasm, chizma va boshqalardan foydalaniladi, ya’ni ta’limning ko‘rgazmali!igi ta’minlanadi.
Ta’limning ko‘rgazmaliligini ta’minlashni shartli ravishda ikki katta guruhga: ko'rgazmali va namoyish qilish usullariga bo‘lish mumkin. Ko‘rgazmalilik o'quvchi-talabalarga turli qo‘llanmalar, jumladan, xanta, plakat, chizma va rasmlar, suratlar va bosh- qalami ko‘rsatishni ko‘zda tutadi. Namoyish qilish esa, odatda, qurilma, asboblar, tajribalar, turli tipdagi apparatlarni namoyish qilish bilan bog'liq. Ta’limning ko‘rgazmali uslublarining o‘ziga xos xususiyati shundaki, ular og‘zaki ifodalash uslubi bilan u yoki bu darajada uyg‘unlashib ketadi. So‘z va ko‘rgazmalilikning chambar-




chas bog'liqligi shundaki, obyektiv borliqdagi qonuniyatlar atnali- yotda birgalikda qo'llashni taqozo etadi. Demak, so‘z va ko‘rgazmalilik aloqasining xilma-xil shakllari mavjud. Ta’lim vazi- fasining o'ziga xos xususiyati, mavzuning mazmuni, mavjud ko‘rgazmali vositalarning xarakteri, o'quvchi-talabalar tayyorgarligi darajasidan kelib chiqib, oqilona uyg'unlashtiriladi.