Darsning maqsadi:
Qanday tarzda taklif va talab asosida baho shakllanadi, o‘z navbatida, tovar bahosi talab va taklif miqdoriga qanday ta’sir qiladi.
Ular o‘rtasidagi funksional bog'lanishni o'rganish. Darsni talabalarga mukammal raqobat sharoitidagi bozorda erkin oldi-sotdi yuz berishi, lekin hamma tovarlar uchun ham bunday bozor xos emasligini uqtirib o‘tishdan boshlaymiz.
Talabalar amaliy o'yinda ishtirok etib, bahoning qanday shakllanishini 0‘zlari ishtirok etganlari holda chuqur tushunib oladilar.
O'yin o'tkazish jarayonida auditoriya «bozor» boiadi. Guruh talabalari ikkiga bo'linadi: talabalarning yarmi xaridor, qolgan yarmi sotuvchi bo'Iadi. 0‘yin o'tkazish uchun 32 ta xaridor va so-
Xaridorlar
|
cartochkasi
|
Sotuvchilar kartochkasi
|
xarid narxi, so‘m
|
kartochka soni
|
sotish narxi, so‘m
|
kartochka soni
|
105
|
2
|
105
|
4
|
115
|
2
|
115
|
6
|
125
|
2
|
125
|
6
|
135
|
2
|
135
|
4
|
145
|
4
|
145
|
4
|
155
|
4
|
155
|
2
|
165
|
4
|
165
|
2
|
175
|
4
|
175
|
2
|
185
|
4
|
185
|
2
|
195
|
4
|
|
|
Tarqatiladigan material
Xaridorlarning kartochkasi
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar- toshkaning narxi 105 so‘mdan ortsa yoki umumiy sum- masi 1050 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 115 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1150 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 125 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1250 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kar- toshkaning narxi 135 so‘mdan ortsa yoki umumiy summasi 1350 so‘mdan ortib
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 145 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1450 so'mdan ortib ketsa, zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 155 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1550 so'mdan ortib
|
ketsa, zarar ko‘- rasiz.
|
|
ketsa, zarar ko'rasiz.
|
Siz fioji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 165 so‘mdan ortsa yoki umumiy summasi 1650 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 175 so’mdan ortsa yoki umumiy "summasi 1750 so'mdan ortib ketsa, zarar ko‘rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 185 so‘mdan ortsa yoki umumiy summasi 1850 so'mdan ortib ketsa, zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha ar- zonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 195 so'mdan ortsa yoki umumiy summasi 1950 so'mdan ortib ketsa, zarar ko'rasiz.
|
•
|
Tarqatiladigan material
Sotuvchilarning kartochkasi
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 105 so'mdan, umumiy summasi 1050 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 115 so'mdan, umumiy summasi 1150 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 125 so'mdan, umumiy summasi 1250 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda
|
10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 135 so'mdan, umumiy summasi 1350 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 145 so'mdan, umumiy summasi 1450 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 155 so'mdan, umumiy summasi 1550 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 165 so'mdan, umumiy summasi 1650 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 175 so'mdan, umumiy summasi 1750 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Siz iloji boricha qimmatroq narxda 10 kg kartoshka sotishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 185 so'mdan, umumiy summasi 1850 so'mdan kam bo'lsa zarar ko'rasiz.
|
Talab va taklifning umumiy miqdorini topish uchun uning shkalasini aniqlashimiz kerak.
Talab — bu ma’lum bir vaqt mobaynida xaridorlar sotib olishi mumkin bo‘lgan narxlar bo'yicha tovarlar miqdorini ifodalovchi shkala.
Taklif — bu ma’lum bir vaqt mobaynida ishlab chiqaruvchilar ishlab chiqarishi va ma’lum bir narxlarda sotishi mumkin bo'lgan tovarlar miqdorini ifodalovchi shkala.
Shu ta’rifimiz asosida taklif, so'ngra talab shkalasini hisoblab chiqamiz. Bu yerda shuni eslatib o‘tish kerakki, ko‘pincha, shkalani hisoblayotganda talabalar xatolikka yo‘l qo'yib, ma’lum bir narxda sotilishi mumkin bo'lgan tovarlar miqdorini aynan shu narx, shu miqdor bo‘yicha olishadi. Vaholanki, avvalgi miqdorni ham qo‘shish kerak. Chunki, 115 so'mdan 20 kg kartoshka sotib olishi mumkin bo‘lgan xaridor tabiiy, 105 so‘mdan ham sotib olishga tayyor. Shuni hisobga olib, taklif va talab shkalasini hisoblaymiz.
Taklif shkalasi
Jadvalning birinchi ustunida sotish narxi, ikkinchi ustunda shu narxda ishlab chiqaruvchilarning sotadigan kartoshkalari miqdori,
Narx
|
10 kg. kartoshkani shu va undan
|
Taklif
|
(so‘m)
|
yuqori narxda sotishga tayyor sotuvchilar
|
shkalasi
|
105
|
4 ta sotuvchi (= 40 kg)
|
40
|
115
|
6 ta sotuvchi (= 60 kg)
|
100 (40+60)
|
125
|
6 ta sotuvchi (= 60 kg)
|
160 (100+60)
|
135
|
4 ta sotuvchi (= 40 kg)
|
200 (160+40)
|
145
|
4 ta sotuvchi (= 40 kg)
|
240 (200+40)
|
155
|
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
|
260 (240+20)
|
165
|
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
|
280 (260+20)
|
175
|
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
|
300 (280+20)
|
185
|
2 ta sotuvchi (= 20 kg)
|
320 (300+20)
|
Talab shkalasi
|
|
Jadvalda taklifni hisoblaganday tarzda talab ko'rsatilgan. Talab
|
ilasi shu
|
va undan arzonroq narxda sotib olinishi mumkin
|
gan tovarlar miqdorini ko'rsatadi.
|
|
Narx
|
10 kg. kartoshkani shu narxda
|
Talab
|
(so'm)
|
va undan arzon sotib olishi mumkin bo'lgan xaridodar
|
shkalasi
|
195
|
4 ta xaridor (= 40)
|
40
|
185
|
4 ta xaridor (= 40)
|
80 (40+40)
|
175
|
4 ta xaridor (= 40)
|
120 (80+40)
|
165
|
4 ta xaridor (= 40)
|
160 (120+40)
|
155
|
4 ta xaridor (= 40)
|
200 (160+40)
|
145
|
4 ta xaridor (= 40)
|
240 (200+40)
|
135
|
2 ta xaridor (= 20)
|
260 (240+20)
|
125
|
2 ta xaridor (= 20)
|
280 (260+20)
|
115
|
2 ta xaridor (= 20)
|
300 (280+20)
|
105
|
2 ta xaridor (= 20)
|
320 (300+20)
|
Namoyish qilinuvchi va tarqatiluvchi material.
|
|
Kartoshkaga talab va taklif.
|
|
Shart-
noma
nomeri
|
Sotuv-
chining
(oluvchi-
ning)
ismi
|
Narx
|
10 kg kartoshka summasi
|
Yu-
tuq
|
Za
rar
|
Kartoch
ka
bo‘yicha
|
Bitim
bo'yi
cha
|
Kartochka bo‘yi- cha
|
Bitim
bo'yicha
|
1
2
3
|
Nodira
|
115
|
125
|
1150
|
1250
|
100
|
|
1-raund jami
|
1
2
3
|
|
|
|
|
|
|
|
2-raund jami
|
Bitimlarning hammasi
|
Namoyish q Guruhning
|
ilinadigan material lisob vedomosti
|
1 kg kartoshka narxi, kg/so'm
|
• 1-raund (sinovchi)
|
2-raund (bitim soni)
|
3-raund (bitim soni)
|
2 va 3-ra- undning natijasi (bitim soni va miqdori)
|
105
115
|
|
|
|
|
|
195
|
E
|
1Я5
|
о
|
|
|
175
|
|
|
ж
|
|
£
|
165
|
|
t55
|
|
145
|
|
135
|
|
125
|
|
115
|
|
105
|
|
95
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
\
|
|
|
|
|
|
*
|
|
|
|
-Я
|
|
|
|
|
|
|
ч
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
у
|
>4
|
|
|
|
И
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
:.Ч
|
ч
|
$
|
|
|
i
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
\
|
|
|
!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
'Ж
|
|
|
|
|
щ
|
|
. 1 V
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Щ
|
гё*5'-{
|
|
|
|
|
■*
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8
|
о
|
о
«о
|
о
се
|
е
о
|
о
|
о
щ
|
о
'С
|
о
|
о
(D
<м
|
О
СМ
CJ
|
о
Я
N
|
о
<о
IN
liqc
|
э
оа
<м
lor,
|
о
я
kg
|
в
«NJ
<п
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
