Dalillar maqbulligiga oid jinoyat-protsessual qonuni

Oldingi
 tahrirga qarang. 
JPK 
90 — 93-moddalarida
 nazarda tutilgan boshqa, jumladan o‘ta og‘ir jinoyatlar bo‘yicha 
hodisa sodir bo‘lgan joyni ko‘zdan kechirish tarzidagi, tintuv, ko‘rsatuvlarni hodisa sodir bo‘lgan 
joyda tekshirish, tergov eksperimenti, shaxsni ushlash, himoyachidan voz kechish, shaxsni ushlash 
jarayonida o‘tkaziladigan shaxsiy tintuv va olib qo‘yish tarzidagi protsessual harakatlar videoyozuv 
vositalaridan foydalangan holda qayd etilishi shartligi to‘g‘risidagi talablar bajarilmaganligi; 
(9-bandning “k” kichik bandi oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 
2022-yil 14-maydagi 9-sonli 
qarori 
tahririda) 
l) daxlsizlik huquqi buzilgan holda ushlab turilgan, uy qamog‘i yoki qamoqqa olish tarzida 
ehtiyot chorasi qo‘llanilgan yoki jinoiy javobgarlikka tortilgan shaxsdan iqrorlik ko‘rsatuvi olingan 
bo‘lsa; 
m) O‘zbekiston Respublikasining “Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risida”gi 
Qonunida
 
nazarda tutilgan talablar buzilgan holda to‘plangan bo‘lsa; 
n) tadbirkorlik subyektlari faoliyatini tekshirish (taftish qilish) JPK 
187
1
-moddasi
 talablari 
buzilgan holda o‘tkazilgan bo‘lsa. 
10. Tushuntirilsinki, jinoyat to‘g‘risidagi ariza, xabar bilan birga taqdim etilgan hujjatlar, 
predmetlar (narsalar), fotosuratlar, audio-, videoyozuvlar faqat ushbu materiallarni taqdim etgan 
shaxslar ish qo‘zg‘atilgandan keyin so‘roq qilingan va taqdim etilgan hujjatlar, predmetlar 
(narsalar) kim tomonidan, qachon, qayerda, qanday holatlarda topilganligi yoki fotosurat, audio-, 
videoyozuvlar amalga oshirilganligi aniqlangan holdagina maqbul dalil sifatida foydalanilishi 
mumkin. Taqdim etilgan predmetlar (narsalar)ni maqbul dalil deb topishning zarur sharti ularni 
ko‘zdan kechirish to‘g‘risidagi bayonnoma tuzilganidan so‘ng chiqariladigan, predmetlar 
(narsalar)ni ishga ashyoviy dalil sifatida qo‘shish to‘g‘risidagi qaror (ajrim) hisoblanadi. Zarur 
hollarda hujjatlar, predmetlar (narsalar), fotosuratlar, audio-, videoyozuvlarni ishga daliliy ashyo 
sifatida ishga qo‘shish masalasini hal etish uchun tegishli ekspertiza tayinlanishi mumkin. 

---

11. JPK 
26-moddasiga
muvofiq jinoyat ishini birinchi instansiyada mazmunan ko‘rib 
chiqayotgan sud dalillarni bevosita tekshirishi: gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, sudlanuvchi, 
jabrlanuvchi va guvohlarni so‘roq qilishi, faqat sud majlisida tekshirilgan dalillarga asoslanib hukm 
chiqarishi shart. 
Shundan kelib chiqib, guvoh, jabrlanuvchining, agar ularning sudga kelmaganligi sabablari 
aniqlanmagan yoki ular sudga uzrsiz sababga ko‘ra kelmagan bo‘lsa, sudda o‘qib eshittirilgan 
ko‘rsatuvlari maqbul dalil sifatida foydalanilishiga yo‘l qo‘yilmaydi, basharti sud ularni sudga 
kelishini ta’minlash yuzasidan qonunda nazarda tutilgan choralarni ko‘rmagan, manfaatdor taraf 
esa, ularning ko‘rsatuvlari o‘qib eshittirilishiga e’tiroz bildirgan bo‘lsa (JPK 
261
, 
262-moddalari
). 
Mazkur qoida guvoh, jabrlanuvchini obyektiv sabablarga ko‘ra (masalan, sud majlisida so‘roq 
qilishga to‘sqinlik qiluvchi og‘ir kasallik, turar joyini aniqlash imkoni yo‘qligi, mamlakat 
hududidan chetga doimiy yashash uchun, uzoq yoki nomuayyan muddatga chiqib ketganligi va h.k.) 
sudga kelishini ta’minlash imkoniyati bo‘lmagan hollarga tatbiq etilmaydi. 
12. Surishtiruv, dastlabki tergov organlari va sudlar shuni nazarda tutishlari lozimki, 
to‘plash paytida yo‘l qo‘yilgan qonun buzilishi sababli maqbul emas deb topilgan ayrim dalillardan 
isbot qilishda tegishli protsessual harakatlar belgilangan talablarga amal qilgan holda 
o‘tkazilgandan so‘ng foydalanilishi mumkin (masalan, tergov yoki sud harakati o‘tkazish 
bayonnomalarida ayrim ma’lumotlar yoki bandlarning yo‘qligi, basharti bu kamchilikni xolislar, 
ushbu harakatning boshqa ishtirokchilarini, zarur hollarda esa, surishtiruvchi yoki tergovchini 
so‘roq qilish orqali bartaraf qilish imkoniyati bo‘lsa va h.k.). 
Shu bilan birga, maqbul emas deb topilgan ayrim dalillarni, ularning yuridik tabiatiga 
ko‘ra, tiklashning imkoniyati yo‘q (masalan, qonunga muvofiq roziligi olinishi shart bo‘lgan 
hollarda jabrlanuvchini, guvohni uning roziligini olmasdan takroran so‘roq qilish, shaxsni yoki 
narsani tanib olish uchun takroran ko‘rsatish va h.k.) bo‘lib, bu isbot qiluvchi subyektni muayyan 
holatni tasdiqlovchi vosita sifatida mazkur dalilga tayanish huquqidan mahrum etadi. 
13. Surishtiruv, dastlabki tergov organlari va sudlar shuni e’tiborga olishlari lozimki, ish 
bo‘yicha har qanday qaror qabul qilishda, shu jumladan ayblov dalolatnomasi, ayblov xulosasi va 
hukmda maqbul emas dalillarga asoslanish mumkin emas. 
Agar qo‘shimcha dalillar to‘plash imkoniyati bo‘lmasa, sud protsessual qonun talablariga 
rioya etilgan holda to‘plangan dalillar majmuiga asoslanib ish bo‘yicha qat’iy qaror qabul qilishi 
kerak. 
14. Qonun buzilishi oqibatida olingan dalil surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va sud 
tomonidan maqbul emas deb topilishi mumkin. 
Oldingi
 tahrirga qarang. 
Dalilni maqbul emas deb topish to‘g‘risidagi iltimosnoma gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, 
sudlanuvchi, uning himoyachisi yoki qonuniy vakili, shuningdek, jabrlanuvchi, fuqaroviy da’vogar, 
fuqaroviy javobgar, ularning vakillari tomonidan ishni sudga qadar yuritishning har qanday 
bosqichida, dastlabki eshituv va sud majlisida arz qilinishi mumkin. 
(14-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2022-yil 14-
maydagi 9-sonli 
qarori 
tahririda) 
Surishtiruvchi, tergovchining dalilni maqbul emas deb topish to‘g‘risidagi iltimosnomani 
qanoatlantirishni rad etish to‘g‘risidagi qarori ustidan arizachi mazkur qaror bilan tanishtirilgan 
paytdan e’tiboran ikki sutka ichida prokurorga shikoyat berilishi mumkin (JPK 
377-moddasi
). 
Dalilni maqbul emas deb topish to‘g‘risidagi iltimosnoma qanoatlantirilishining rad etilishi 
bunday iltimosnomani takroran, shu jumladan ish sud majlisida ko‘rilayotganda arz qilinishiga 
to‘sqinlik qilmaydi. 
Sudlarga tushuntirilsinki, qonunda qayd etilgan dalillar maqbulligi shartlaridan birortasiga 
rioya etmaslik mazkur dalilni maqbul emas, ya’ni uning asosida protsessual qarorlar qabul qilish 
uchun yuridik kuchga ega emas deb topishga asos bo‘ladi (JPK 
94
, 
95-moddalari
). 
15. Shuni nazarda tutish lozimki, qonunda dalillarga baho berish jinoyat ishini yuritishga 
mas’ul bo‘lgan davlat organlari va mansabdor shaxslari vakolatiga tegishli bo‘lganligi sababli, 
jinoyat protsessining boshqa ishtirokchilari (jamoat ayblovchisi, himoyachi, jabrlanuvchi, 

---

ayblanuvchi va h.k.) faqat mazkur organlarning dalillar aloqadorligi, maqbulligi va ishonchliligi 
to‘g‘risidagi qaror (ajrim)lari ustidan qonunda belgilangan tartibda shikoyat berish yo‘li bilan 
e’tiroz bildirishga haqlidirlar. 
Oldingi
 tahrirga qarang. 
16. Qonun buzilishi natijasida olingan dalilni maqbul emas deb topishda surishtiruvchi, 
tergovchi, prokuror ishni sudga qadar yuritish bosqichida (JPK 
46-bobi
), birinchi instansiya sudi 
esa, dastlabki eshituv yoki sud tergovi davomida bunday qaror sabablarini ko‘rsatgan holda, uni 
dalillar majmuidan chiqarish to‘g‘risida qaror (ajrim) chiqarishi shart. Dalilning maqbulligiga oid 
masala maslahatxonasida (alohida xonada) kelib chiqqan taqdirda, sud dalilni maqbul emas deb 
topib, uni dalillar majmuidan chiqarish to‘g‘risida asoslantirilgan qaror qabul qiladi va bu haqda 
ajrim, hukmning tavsif qismida ko‘rsatadi. Apellatsiya, kassatsiya instansiyasi sudining bu haqdagi 
qarori uning ajrimi (qarori) asoslantirish qismida bayon etiladi. 
(16-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2022-yil 14-maydagi 9-sonli 
qarori 
tahririda) 
17. Sudlarga tushuntirilsinki, ishni mazmunan ko‘rish paytida har bir instansiya sudi, 
taraflarning iltimosnomasi bilan chiqarilgan dalilni maqbul deb topish to‘g‘risidagi masalani qayta 
muhokama etishi mumkin. 
18. Sudlar har bir jinoyat ishi bo‘yicha surishtiruv, tergov olib borish, shuningdek, sud 
muhokamasi davrida jinoyat-protsessual qonunining isbot qilishning umumiy shartlariga oid 
talablariga rioya qilinganligini sinchiklab tekshirishlari va yo‘l qo‘yilgan qonun buzilishi hollari 
yuzasidan xususiy ajrim chiqarish orqali munosabat bildirishlari, ishda ishtirok etayotgan biron-bir 
shaxsning harakatlarida jinoyat alomatlari aniqlangan hollarda jinoyat ishini qo‘zg‘atish 
to‘g‘risidagi masalani hal qilish uchun tegishli materiallarni prokurorga yuborishlari shart. 
19. Mazkur qaror qabul qilinishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi 
Plenumining 2004-yil 24-sentabrdagi “Dalillar maqbulligiga oid jinoyat-protsessual qonuni 
normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”gi 12-sonli 
qarori
 o‘z kuchini yo‘qotgan deb 
hisoblansin. 
Oliy sud raisi K. KAMILOV 
Plenum kotibi, Oliy sud sudyasi I. ALIMOV 
Toshkent sh., 
2018-yil 24-avgust, 
24-son