Dars Maktab kimyo kursida galogenlar va ularning birikmalarini o'rganish usullari Maqsad

---

Dars 7. Maktab kimyo kursida galogenlar va ularning birikmalarini 
o'rganish usullari 
Maqsad: “Galogenlar” mavzusining mazmuni. Galogenlarning tuzilishi, 
xossalari va ishlatilishi o'rtasidagi bog'lanishni, D.I. Mendeleevning davriy qonuni 
asosida tushuntirish. Kimyoviy elementlar davriy sistemasining asosiy qonuniyatlari 
bilan tanishish.
Muhokama savollar
1. Galogenlarning kashf qilinish tarixi va nomlanishi, kimyoviy formulalarini 
o’rganish. Galogenlar va ularning birikmalarining fizik va kimyoviy xossalarini 
ifodalovchi kimyoviy tenglamalarini yozish, va ularni koeffitsientlar yordamida 
tenglashtirish. Galogenid ionlari uchun sifat reaktsiyalar;
2. Talabalarning taqqoslash, vazifalar qo'yish va ularni hal qilish usullarini 
tanlash, sabab-oqibat munosabatlarini o'rnatish, fikrlash, xulosa chiqarish, bashorat 
qilish qobiliyatlarini rivojlantirish.
3. Ta'limiy kognitiv qobiliyatlarni rivojlantirish: bahslashish, kuzatish, 
tajribalar o'tkazish.
4. Ta'limiy va tashkiliy ko'nikmalarni rivojlantirish: topshiriqni bajarishni o’zi 
tashkil qilish, ta'lim muammosini hal qilishda hamkorlik qilish ko’nikmasi: do'stga 
yordam berish, tushuntirish, muzokaralar olib borish, o'z-o'zini nazorat qilish 
qobiliyati .
5. Xossa va tuzilish o’rtasidagi bog’liqlik asosida ilmiy dunyoqarashni 
shakllantirish, o`rganilayotgan mavzuning hayot bilan bog`liqligini ko`rsatish.
6. Kimyoviy asbob-uskunalar va reaktivlar bilan ishlashda xavfsizlik 
qoidalariga etibor berish.
Nazariy material  
Dasturlar va maktab darsliklari bilan ishlash: galogenlar bo'yicha materialning 
mazmuni va hajmi bilan tanishing. Mavzu asosida shakllangan va ishlab chiqilgan 
tushunchalarga, kimyoviy tajriba, hisoblash va eksperimental masalalarga e'tibor 
bering. Bilimlarni yangilash uchun quyidagi savollar bo'yicha suhbatlar o'tkazing:
1. Kimyoviy elementlarning metallar va metalmaslarga bo'linishini qanday 
tushuntirish mumkin?
2. Metallmaslarning atom tuzilishidagi umumiylik?
3. Tipik metallmaslarga qanday kimyoviy elementlarni kiritish mumkin? 
4. Metallmaslar metallar bilan o'zaro ta'sirlashganda doimo oksidlovchi sifatida 
bo’lishini qanday tushuntirish mumkin?
5. Metallmaslar metallar bilan o'zaro ta'sirlashganda qanday turdagi 
birikmalarni hosil qiladi? Dars metodlari: tushuntirish-illyustrativ, muammoli-
izlanish, amaliy. Talabalarning aqliy faoliyatini faollashtirish texnikasi: o'quv 
ma'lumotlarini tahlil qilish; bashorat qilish; laboratoriya ishi shaklida tadqiqot 
o’tkazish.
Ushbu mavzuni o'rganish natijasida talabalar: Yer yuzida tarqalgan 
galogenlarning birikmalarini tuzilishi, xossalari va ahamiyati haqida bilimga ega 
bo’ladilar. Galogenlarning birikmalarini tabiatda tarqalishi haqida tushunchalar 
hosil qiladilar, galogenlarning fizik-kimyoviy xossalari haqida bilimga ega 
bo'ladilar. Galogenlarning birikmalarini qo'llanish sohalari bilan tanishadilar va ular 

---

bilan ishlash xavfliligi sababini tushuntira oladilar. Kimyoviy moddalar va asbob-
uskunalar bilan ishlash ko'nikmalarini egallaydilar.
Darsning tuzilishiga ko'ra quyidagi qismlar tavsiya etiladi: yo'naltiruvchi-
motivatsion qism (mavzuni taqdim etish, uning dolzarbligini asoslash, unga qiziqish 
uyg'otish). Kirish suhbati, muammoli savollar berish orqali muammoli vaziyat 
yaratish; axborot qismi (talabalarning galogenlar haqidagi axborot qismlar (mini-
xabarlar),ni) umumlashtirish; umumlashtirish (laboratoriya ishi shaklida bilim va 
ko'nikmalarni umumlashtirish va tizimlashtirish); darsni umumlashtirish; uy 
vazifasi.
“Galogenlar va ularning birikmalari” mavzusida kimyoviy tajriba