Dasturiy injiniring

Amaliy qism 

1.Masalaning  qo’yilishi: 

Agar  x  va  y  larning  bog'liqligi  quyidagi  jadval 

ma'lumotlari  asosida  berilgan  bo'lsa,  Lagranj  interpolyatsiya  formulasidan 

foydalanib, x = 10 bo'lganda y ning qiymatini toping:

 

 

X 

5 

6 

9 

11 

y 

12 

13 

14 

16 

 

 

Matematik model 

Yechilishi: 

Lagranj interpolyatsiya formulasidan foydalanib ishchi formulani yozib 

olamiz: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

---

 

---

 

Masalaning C++ tilidagi dasturi 

 

 

Dastur natijasi 

 

 

2-masalanining qo’yilishi 

2.Masalaning qo’yilishi: 

Quyidagi jadvalda neft moyining temperaturaga bog‘liq 

holda yopishqoqligi berilgan. Lagranj formulasidan foydalanib, 140° temperaturada 

moyning yopishqoqligini aniqlang. 

Temperatura: (◦) 

110 

130 

160 

190 

Yopishqoqlik: 

10.8 

8.1 

5.5 

4.8 

Yechilishi: 

Lagranj formulasidan foydalanib ishchi formulani yozib olamiz: 

 

 

 

Bizning holda n=3 gacha, shu sababli : 

 

Masalaning C++ tilidagi dasturi

 

---

 

Dastur natijasi: 

 

 

3-masalaning qo’yilishi : 

log

10

 654 = 2.8156, log

10

 658 = 2.8182, log

10

 659 = 2.8189, log

10

 661 = 

2.8202 qiymatlari berilgan bo‘lsa, Lagranj formulasidan foydalanib, log

10

 656-ning 

qiymatini aniqlang. 

Masalaning C++ tilidagi dasturi 

 

---

 

 

 

4-masalaning qo’yilishi : 

Quyidagi jadvalda o‘zgaruvchan elektr toki sharoitida I tokning o‘zgarishini 

ifodalovchi ostsillograf egri chizig‘ini hosil qiluvchi T-ning o‘zgarish qiymatlari 

berilgan:  

T 

1.2 

2.0 

2.5 

3.0 

I 

1.36 

0.58 

0.34 

0.20 

 

Lagranj formulasidan foydalanib 

𝑇 = 1.6 bo‘lganda 𝐼-ning qiymatini toping. 

---

 

Dastur natijasi: 

 

5-masala 

Lagranj interpolyatsiya formulasidan foydalanib, quyidagi jadval ma’lumotlari 

asosida 2000-yildagi foyda miqdorini aniqlang:  

Yillar 

1997 

1999 

2001 

2002 

Foyda 

miqdori 

43 

65 

159 

248 

---

 

 

 

Xulosa  

Turli xil fanlar ob'ektlarini va jarayonlarni turli nuqtai nazardan o'rganadilar va har 

xil turdagi modellarni quradilar. Bu modellar asosida ob’ektlarning tarkibi, 

tuziulishi, asosiy xossalari, rivojlanish qonunlari va tashqi dunyo bilan o’zaro 

ta’sirini tushunish, ob’ektni boshqarishni o’rganish va berilgan maqsad va 

kriteriyalarda boshqarishning eng yaxshi usullarini aniqlash, tajribalar o’tkazish va 

xulosalar chiqarish mumkin.  Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, tabiatdagi 

barcha elementlar matematik model asosida qurilgan. Lagranj formuasi orqali bir 

qancha murakkab masalalarini yechimini toppish mumkin ekan. 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati  

1. A.A. Yo’ldoshev “Matematik modellashtirish” fanidan ”Modulli o’qitish ta’lim 

texnologiyalari” o’quv uslubiy qo’llanma, Buxoro 2014, 105 bet

 

2. https://tami.uz/matnga_qarang.php?id=100 

 

 

3. http://kompy.info/1-soatlik-dars-ishlanmasi-2-v2.html