Dasturlash uslublari va paradigmalar fanidan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Dasturlash uslublari va paradigmalar fanidan

Labaratoriya ishi №3
Tekshirdi:Xidirova Charos Murodilloyevna
Bajardi: PSP004-3 - guruh talabasi:Sayidov Sanjar

TOSHKENT 2023
Topshiriq №3


Mavzu: . Obyektga yo’naltirilgan dasturlash. Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash xususiyatlari bilan tanishish. Vazifalarni tegishli dasturlash uslubida hal qilish. Hisobot tuzish.

"Obyektga yo'naltirilgan dasturlash" (object-oriented programming, OOP) dasturlashni tizimlash uslubi. Bu uslubda dastur modellarga bo'linadi, va har bir model obyekt (object) sifatida ifodalangan bo'lib, uni boshqarish uchun metodlar va xususiyatlar (properties) mavjud. Obyektga yo'naltirilgan dasturlash quyidagi xususiyatlarga ega:

1.Kapsulyatsiya: Obyektlar o'z ichiga ma'lumotlarni (xususiyatlar) va amallarni (metodlar) o'z ichiga olishadi. Bunda, obyektning ichidagi ma'lumotlar va faoliyatlar faqat o'zaro aloqada ishlaydi.

2Warislik: Obyektlar boshqa obyektlarning xususiyatlarini va metodlarini o'z ichiga olishadi. Bunda, boshqa obyektning xususiyatlari va metodlari asosiy obyektga (o'zgaruvchiga) biror qo'shimcha ma'lumot yoziladi.

3.Polimorfizm: Obyektlar bir vaqtning o'zida biror bir xizmatni (metodni) bajarish mumkin. Misol uchun, biror bir klassning bir nechta obyektlari bir xil metodni o'zaro bir xil shaklda ishga tushiradi.

4.Abstractlashtirish: Obyektga yo'naltirilgan dasturlashda, abstract (so'zlashmaydi) klasslar va interface'lar yordamida boshqa klasslarga o'zgaruvchilarni (properties) va metodlarni tanlash mumkin. Bu, barcha obyektning bir xil shaklda amalga oshirishini ta'minlaydi.

Vazifalarni tegishli dasturlash uslubi quyidagi bosqichlarda ifoda qilinadi:

1.Nazorat Struktura: Dastur o'z nazorat strukturasi bo'yicha yaratiladi. Bunda, har bir funktsional bo'lim (modul) o'zini boshqaradi va dasturda funksiyalarning bir-biriga ta'siri past bo'ladi.

2.Obyektga yo'naltirilgan Dasturlash: Dasturda obyektlar va ularning interfeyslari yaratiladi. Har bir obyekt o'z faoliyatini boshqaruv uslubida bajaradi.

3.Modulartarlik: Dastur modullarga bo'linadi, va har bir modulning o'z faoliyati o'zida bo'lib, o'zgaruvchilar va metodlar boshqa modullarga zarar keltirmaydi.

4.Interfeyslar va Abstract Klasslar: Obyektga yo'naltirilgan dasturlashda, interfeyslar va abstract klasslar yordamida kodni o'zgartirishga ihtimom yo'q bo'lgan yoki undan tashqari foydalanuvchiga nimalar ko'rsatilishi kerak bo'lgan joylarda abstractlashtirish qilinadi.

5.Hisobot Tuzish: Dastur o'z faoliyati bo'yicha hisobot tuzish. Bu hisobot dasturning faoliyatini tahlil qiladi va boshqa sohasida dasturni o'zlashtirishga yordam bering.

Quyidagi Python misoli obyektga yo'naltirilgan dasturlashga oid misolni ko'rsatadi:





Bu misolda Shaxs klassi yaratilgan, keyin esa uni asosiy klass sifatida qo'llagan Talaba klassi yaratilgan. Talaba klassi Shaxs klassidan meros olib, xususiy xususiyatlarga (ID raqam) ega bo'lgan obyektni yaratadi. Obyekt tuzilishini va ularning faoliyatini batafsil hisoblash uchun metodlar ishlatilgan.