Datalink tiklash usullari svarlalash

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi. Toshkent Kimyo-Texnologiya Instituti Yangiyer Filiali, Noorganik Moddalar Kimyoviy Texnologiyasi Fakulteti 302-20 TMJ Guruh Talabasi hamrayeva hurshida “Konstruksion matriallarning karroziyaga bardishliligi” fanidan mustaqil ish

Bajard:Hamrayeva Hurshida
Tekshirdi:ABDULLAYEV MARDON

mavzu: Metal eritma chegarasidagi jarayonlar va uning turlari

• Reja
• Kirish.Gaz alangasi.
• .Gaz alangasida ishlash ung qallanilishi.
• Elektir yoy usuli va unda ish jarayoni.
• Elektir yoyi usulini orni .
• Detallarni tiklash usullari avzalliklari.

Detalni tiklash turlari:
Detal materialining fizik mexanik xossalarini puxtalash yoli bilan tiklash.
Texnologik mashina vajihozlami ta’mirlashning iqtisodiy samaradorligini oshirishda detallaming qoldiq ish muddatidan foydalanish katta ahamiyatga ega Texnologik mashina va jihozlarining hamda ulardagi agregatlaming asosiy la’mirgacha xizmat muddatini o‘tagan detallarining 60-65 foizi qoldiq ish muddatiga ega bo‘lib, ta’mirlanmasdan yoki oz miqdorda ta’mirlash ishlarini bajargandan keyin yana ishlatishgayaroqli bo‘ladi.Texnologik mashina va jihozlarining barcha detallarini ish muddatlarigaqarab 3 gunihga bo‘lish mumkin. Birinchi gunoh o‘z ish muddatini to‘liq o‘tagan va ta’mirlash paytida yangisi bllan almashtirilishi lozim bo‘lgan detallar kiradi...
Yuqori chastotali purkash suyuqlantiriladigan ashyo (sim) ni induksion qizdirib suyuqlantirishga asoslangan. Suyuqlantirilgan metall detal sirtiga siqilgan havo oqimi bilan purkaladi. Bu uskunada metall sim 6 asetilen-kislorod alangasi 2 yordamida suyuqlantiriladi va siqilgan havo oqimida detal sirti 1 ga purkaladi. Suyuqlantirib purkaladigan sim 6, roliklar 7 yordamida yondirgichdagi yo'naltiruvchi vtulka 8 ning markaziy teshigi orqali alanga joyiga uzatiladi va bu joyda sim yuqori harorat ta'sirida suyuqlanadi. Uskunani sovutish maqsadida uning ichidagi suv yo'liga suv beriladi Yuqori chastotali purkashning afzalligi shundaki, bunda metallning qizish haroratini rostlash mumkin bo'lganidan u oz miqdorda oksidlanadi va qoplamaning mexanik mustahkamligi yetarli darajada yuqori bo'ladi. Ish unumining nisbatan pastligi, ishlatiladigan uskunaning murakkabligi va qimmatligi bu uskunaning kamchiligidir. Plazmali purkash. Metall qoplama hosil qilishning bu usulida metallni detalning sirtiga purksoplosiga vaqt birligida aniq miqdorda berib turiladi. Metall kukuni plazma oqimiga tushib, suyuqlashadi va oqimga qo'shilib, detal sirtiga yopishadi. Purkash quyidagi tartibda bajariladi: tok kuchi 350...400 A., kuchlanish 60...70 V, plazma hosil qiluvchi gaz sarfi 30...35 1/min, kukun sarfi 5...8 kg/soat, detal sir- tigacha bo'lgan oraliq 125...150 mm. Purkashning bu usuli eng istiqbolli hisoblanadiash va yopishtirish uchun plazmali oqimning issiqlik va dinamik xossalaridan foydalaniladi. Purkaladigan ashyo sifatida metall kukuni ishlatiladi. Kukun me'yorlagichdan plazmotronning.
. Detallarni elektr yoyi vositasida payvandlash yo’li bilan tiklash Elektr yoyi vositasida payvandlash gaz alangasida payvandlash kabi, eritib payvandlashga kiradi. Bunda elektrod bilan detal o‘rtasida hosil bo‘lgan elektr yoyi ta'sirida detalning metali suyuqlanib, payvandlash amalga oshiriladi. Elektr yoyi vositasida payvandlashda, detal metali elektr yoyi ta'sirida suyuqlantiriladi. Bundagi issiqlik manbai ionlashgan gazlar va materiallar bug’i orasidagi elektr tokining turg’un razryadi natijasidagi elektr yoyidir. Yoy ustunining markazidagi haroratning eng katta qiymati 6000 0C ga yetadi. Oddiy sharoitlarda elektrod bilan detal oralig'idagi havoli (gazli) muhit elektr tokini o‘tkazmaydi. Gazli muhit tok o‘tkazuvchan bo‘lishi uchun uni ionlashtirish, ya'ni mazkur gazli muhitda yetarli darajada ozod elektronlar va iontar hosil qilish kerak. Elektr yoyi vositasida payvandlashda gaz oralig'ining ionlash usuli va elektr yoyining hosil bo‘lishi quyidagicha sodir bo‘ladi
Payvandlash yoyi 1- elektrod; 2- krater; 3- anodli nuqta; 4- payvandlanadigan metall; 5 - payvandlash hovuzi; 6 - yoyning ustuni; 7 - gaz buluti; 8 - katodli nuqta Payvandlash tokining qiymati payvandlanayotgan detalning metalliga, uning qalinligiga, elektrodning o’lchamiga, payvandlash tokining turiga, elektrodning turiga (qoplamsiz, yupqa qoplamli yoki qalin qoplamli ekanligiga) chokning fazodagi vaziyatiga bog’liq. 6.1-jadvalda payvandlanadigan metall qalinligi va elektrod diametri hamda payvandlash toki orasidagi tavsiya etilgan bog’lanish keltirilgan. Ishlab chiqarishda eng ko’p qo’llaniladigan 4-5 mm li elektrod ishlatiladi
Mazkur foydali ish koeffitsienti payvandlash turlari va sharoitlariga qarab 0,3 dan 0,95 gacha bo’lishi mumkin. Elektr yoyi bilan payvandlashda, payvandlanadigan detal metall stolga qo’yiladi, elektr manbaidan keltirilgan tokning bu kantakti stolga, ikkinchisi esa elektrod qistirilgan tutqichga ulanadi. Tok ulangandan keyin elektrodni ishlash imkoniyati tiklash lozim bo’lgan detalga tegizish, keyin esa detal yuzasidan tezda 4-6 mm masofaga uzoqlashtirish kerak. Shunda detal bilan elektrod orasida elektr yoyi hosil bo’ladi. hosil bo’lgan yoy detalning metalini va elektrodni(payvandlash elektrodning ko’pi 3500-40000C atrofida erib qaynaydi) suyuqlantiradi, natijada suyuqlangan metall detal yuzasiga o’tirib payvandlash choki hosil bo’ladi. Detalni o’zgarmas tok bilan payvandlaganda qutublilik tanlanadi. Agar detal manbaining musbat qutibi (Q) ga elektrodni esa manfiy qutibi (-) ga ulangan
Payvandlashning bu turlari, mexanizatsiyalashtirilgan avtomatlashtirilgan va yarim avtomatlashtirilgan hamda mexanizatsiyalashtirilmagan (dastaki) bo’lishi mumkin. Payvandlashni mexanizatsiyalashtirilgan jumlasiga flyus qatlami ostida, himoyalovchi gazlar muhitida, suv bug’i muhiti, yarim avtomatik va avtomatik payvandlash, vibro-yoy bilan payvandlash, kontaktlab payvandlash, ishqalab payvandlash va plazma-yoy yordamida payvandlash kiradi. Dastaki gazli payvandlash usulida 2 mm gacha qalinlikdagi, kam uglerodli va kam legirlangan po’latdan, shuningdek cho’yan va rangli metallardan tayyorlangan detallarni payvandlashda foydalaniladi. Dastaki usulida elektr yoyi vositasida po’lat va cho’yandan murakkab shakilli qilib yasalgan detallar, shuningdek, alyumin qotishmalaridan tayyorlangan detallar payvandlanadi va ular sirtiga boshqa metall yoki qattiq qotishma suyuqlantirib qoplanadi. Argon-yoy vositasida dastaki payvandlash usulidan rangli metallardan yasalgan detallarni payvandlashda foydalaniladi
Payvandlash tokining qiymati payvandlanayotgan detalning metalliga, uning qalinligiga, elektrodning o’lchamiga, payvandlash tokining turiga, elektrodning turiga (qoplamsiz, yupqa qoplamli yoki qalin qoplamli ekanligiga) chokning fazodagi vaziyatiga bog’liq. 6.1-jadvalda payvandlanadigan metall qalinligi va elektrod diametri hamda payvandlash toki orasidagi tavsiya etilgan bog’lanish keltirilgan. Ishlab chiqarishda eng ko’p qo’llaniladigan 4-5 mm li elektrod ishlatiladi.
Transport sohasida davlat boshqaruv tizimini tubdan takomillashtirish choratadbirlari to’g’risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 20197 yil 1 fevraldagi PF-5647-son Farmoni.

• Olimov Q.T., Bafoev D.X. va b. «Yyengil sanoat jihozlarini ta’mirlash va tiklash asoslari» T., «Akademiya», 2005.
• Sh.U.Yo’ldoshev. «Mashinalar ishonchliligi va ularni ta’mirlash asoslari». T., «O’zbekiston», 1994.

“

A.X. Qayumov. Texnologik mashinalarni ta’mirlash. O’quv qo’llanma. T.,
“IQTISOD-MOLIYA”, 2013.

• T.Umarov, A.M.Mamadjanov. Sanoat mashina va jihozlarini ta’mirlash, texnik xizmat ko‘rsatish va ulardan foydalanish. O’quv qo’llanma.