Davlat boshqaruvining ish faoliyatini boshqarishga tasiri
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
DAVLAT BOSHQARUVINING ISH FAOLIYATINI BOSHQARISHGA TASIRI
- Bu sahifa navigatsiya:
- Document Outline
|
Davlat boshqaruvi davlat faoliyatining muhim jihati hisoblanadi. U fuqarolar hayotiga ta'sir ko'rsatadigan siyosat va dasturlarni boshqarish va amalga oshirishni o'z ichiga oladi. Boshqa tomondan, samaradorlikni boshqarish - bu individual va jamoaviy ish faoliyatini yaxshilash orqali tashkiliy maqsadlarga erishish uchun tizimli yondashuv. Boshqaruv tizimi samaradorligini oshirish — har bir davlat oldida turgan jiddiy masala. Bu, ayniqsa, insoniyatning bugungi kundagi rivojiga xos aqidadir. Yer yuzida toʻrtinchi sanoat inqilobi tobora avj olmoqda. Uning asosini raqamli texnologiyalar, Internet, nanotexnologiya ishlab chiqarish vositalari, sunʼiy idrok, oʻzi oʻrganadigan va bir-biri bilan operatsion bogʻlangan uskunalar tashkil etadi. Yangi ishlab chiqarish vositalari yangi ijtimoiy munosabatlarni talab qiladi. Davlat boshqaruvining haddan tashqari markazlashtirilishi maʼmuriy- buyruqbozlik tizimining asosiy xususiyatlaridan biri. Bunday sharoitda markaz barcha masalalar, shu jumladan, mintaqalar, mahalliy hududlar faoliyatiga tegishli boʻlgan mayda masalalar boʻyicha ham qaror qabul qiladi. Tabiiyki, bu ijtimoiy taraqqiyotning xususiyati va surʼatlariga, odamlar hayotining sifatiga taʼsir qilmasdan qolmas edi. 2016-yilda mamlakatda 64 ta litsenziya turi mavjud boʻlsa, shundan atigi uchtasi viloyat hokimliklari va faqatgina bittasi tuman hokimliklari vakolatiga tegishli edi. Ruxsat berishga oid 220 ta hujjatdan faqatgina 11 tasini tuman yoki shaharlarda olish mumkin boʻlardi. Aksariyat holda kishilar oʻz hayotiy va ish faoliyati bilan bogʻliq masalalarni hal etish uchun sarson-sargardon boʻlib, poytaxtga kelib, davlat idoralari boʻsagʻasida sargʻayib turishga majbur edi. Koʻp holatda bu poraxoʻrlik va taʼmagirlikka olib kelardi. Davlat boshqaruvi davlat faoliyatining bir ko`rinishi hisoblanar ekan, unga davlat funksiyalari xos bo`lib hisoblanadi. Lekin shu bilan birga, boshqaruvning o`ziga xos xususiyatlaridan kelib chiquvchi funksiyalar ham mavjuddir. Boshqaruv funksiyalari – bu boshqaruv subyektining boshqaruv obyektiga nisbatan aniq yo`naltirilgan ta'sir etishi (tashkil etish, tartibga solish, nazorat qilish) hisoblanadi. Boshqaruv funksiyalari aniq mazmunga ega bo`lib, boshqaruvning uslublari va shakllari yordamida (masalan, majburlov choralari, huquqiy aktlarni qabul qilish, bo`ysinuvchilik ta'siri va h.k.lar) amalga oshiriladi. Qonunning ustunligi va hamma uchun majburiyligi prinsipi. Bu prinsipga asosan O`zbekiston Respublikasining barcha qonunlari va boshqa huquqiy normalari muqaddas bo`lib, ularga barchaning amal qilishi lozim. Bu prinsip asosiy qonunimiz bo`lgan – Konstitutsiyaning 15-moddasida o`z ifodasini topgan. Unga binoan O`zbekiston Respublikasida O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlarining ustunligi so`zsiz tan olinadi. Davlat, uning organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalari, fuqarolar Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish ko`radilar. Davlat boshqaruvida xalqning ishtiroki prinsipi. O`zbekiston Respublikasida qonuniylikni ta'minlashda va huquqiy tartibotni mustahkamlashda keng omma ishtirok etadi. Bu holatni O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining bir necha moddalarida ko`rishimiz mumkin. Jumladan, Konstitutsiyaning 9- moddasiga binoan jamiyat va davlat hayotining eng muhim masalalari xalq muhokamasiga taqdim etiladi, umumiy ovozga (referendumga) qo`yiladi. Davlat boshqaruvining aholi madaniy darajasi bilan bog`liqligi prinsipi. Qonuniylik aholi madaniy darajasi bilan, davlat organlari, jamoat birlashmalari, mansabdor shaxslar va fuqarolarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyati bilan bog`liq bo`ladi. Insonlarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyati qancha yuqori bo`lsa, qonuniylik va huquq tartibot ta'minlanadi, qonun buzilishi shunchalik kam bo`ladi. Ba'zi yuridik adabiyotlarda “boshqaruv shakllari” termini o`rnida “ma'muriy huquq subyektlari tomonidan vakolatlarni amalga oshirishning huquqiy shakllari” tushunchasi ishlatilgan va ularning quyidagi turlari ko`rsatib o`tilgan: 1) davlat boshqaruvining huquqiy aktlari; 2) boshqaruv organi apparati ichidagi huquqiy aktlar va tashkiliy harakatlar; 3) huquq subyektlarining murojaatlari; 4) huquq subyektlarining fuqarolik-huquqiy shartnomalarda ishtirok etishi; 5) sudda, xo`jalik sudida va boshqa huquqni muhofaza qiluvchi organlarda (xo`jalikmoliyaviy nizolarni ko`rib chiqish vaqtida) huquq subyektlarining ishtirok etishi; 6) huquq subyektlarining o`rnatilgan tartibni va xavfsizlikni ta'minlash (texnika xavfsizligi qoidalari, sanitariya-epidemiologiya qoidalari, yong`in xavfsizligi qoidalari va h.k.lar) sohasida ko`pgina majburiyatlarga ega bo`lgan shaxs sifatida namoyon bo`lishi. Davlat boshqaruvi - bu davlat siyosatini amalga oshirish va uni amalga oshirishni o'rganuvchi va davlat xizmatchilarini davlat xizmatida ishlashga tayyorlaydigan o'quv intizomi. U davlat dasturlarini boshqarish, davlat siyosatini tahlil qilish, o‘zgaruvchan ehtiyoj va talablarni qondirish uchun yangi siyosatlarni ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi. Davlat boshqaruvchilari turli sharoitlarda, jumladan, davlat idoralari, notijorat tashkilotlari va hukumat bilan shartnoma tuzadigan xususiy kompaniyalarda ishlaydi. Samaradorlikni boshqarish - bu tashkilot, dastur yoki shaxsning samaradorligini o'lchash va yaxshilash jarayoni. U maqsadlarni belgilash, taraqqiyotni kuzatish va kerakli natijalarga erishish uchun tuzatishlar kiritishni o'z ichiga oladi. Davlat boshqaruvi kontekstida samaradorlikni boshqarish davlat organlarining samarali va o‘zlari xizmat ko‘rsatayotgan jamoatchilik oldida hisobdorligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. An'anaviy byurokratik tuzilmalardan o'zgarishlarga qarshilik. Murakkab davlat dasturlarida samaradorlikni o'lchash va baholashda qiyinchilik. Samaradorlikni boshqarish tashabbuslarini amalga oshirish uchun cheklangan resurslar va byudjet cheklovlari. Hukumat faoliyati va qarorlar qabul qilishda javobgarlik va shaffoflikni oshirish. Davlat xizmatlarini ko'rsatish va siyosat maqsadlariga erishishda samaradorlik va samaradorlikni oshirish. Fuqarolarning ishonchi va hukumat faoliyatidan qoniqishini oshirish. Aniq maqsad va vazifalar. Aniq va o'lchanadigan maqsad va vazifalarni belgilash samaradorlikni samarali boshqarish uchun juda muhimdir. Davlat boshqaruvi organlari o‘z missiyasi va qarashlariga mos keladigan maqsadlarni ishlab chiqish uchun manfaatdor tomonlar bilan ishlashi va ushbu maqsadlarga erishish yo‘lidagi taraqqiyotni muntazam ravishda kuzatib borishi kerak. Ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish Samarali samaradorlikni boshqarish aniq va o'z vaqtida ma'lumotlarga tayanadi. Davlat boshqaruvi organlari ma'lumotlarni yig'ish va tahlil qilish vositalariga sarmoya kiritishlari va qaror qabul qilishda ma'lumot olish uchun ma'lumotlardan olingan tushunchalardan foydalanishlari kerak. Bunga yaxshilash kerak bo'lgan sohalarni aniqlash va resurslarni taqsimlash bo'yicha qarorlar qabul qilish uchun ma'lumotlardan foydalanish kiradi. Samaradorlikni boshqarish bir nechta manfaatdor tomonlarni o'z ichiga olgan hamkorlik jarayonidir. Davlat boshqaruvi organlari o‘z manfaatdor tomonlari, jumladan, saylangan mansabdor shaxslar, jamoat guruhlari va xodimlar bilan mustahkam aloqalar o‘rnatishga harakat qilishlari kerak. Samarali muloqot bu munosabatlarni o'rnatish va hamma bir xil maqsadlar sari harakat qilishini ta'minlashning kalitidir. Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, davlat boshqaruvi va samaradorlikni boshqarish o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik davlat dasturlari va tashabbuslarining muvaffaqiyati uchun muhim ahamiyatga ega. Samarali boshqaruv strategiyalarini amalga oshirish orqali davlat boshqaruvchilari o'z tashkilotlari o'z maqsadlariga erishishlarini va aholiga yuqori sifatli xizmatlarni taqdim etishlarini ta'minlashlari mumkin. Biroq, bu ham o‘z muammolaridan holi emas va davlat boshqaruvchilari ushbu muammolarni bartaraf etish va takomillashtirish imkoniyatlaridan foydalanish uchun sohadagi ilg‘or tajribalar va amaliy tadqiqotlardan xabardor bo‘lishlari muhim ahamiyatga ega. HBA 75 NORQIZILOV SHOXRUX Document Outline
Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|