Davlat pensiya taʼminoti tizimining moliyaviy barqarorligini taʼminlash reja kirish

3. O’zbekiston Respublikasida pensiya ta’minotini moliyalashtirishning bugungi holati

Qonunchiligimizga kiritilayotgan o’zgartishlar fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti masalalarini hamda mehnatga oid munosabatlarni tartibga soluvchi amaldagi qonunchilikni yanada takomillashtirish, ilg’or xorijiy tajriba va bozor iqtisodiyoti tamoyillariga mosligini ta’minlash, pirovardida pensiya ta’minotida ijtimoiy adolat printsiplarini kuchaytirish, yuqori ish haqi olib ishlagan fuqarolarga mutanosib miqdorda pensiyalar tayinlash imkoniyatlarini yaratish va pensiyalar miqdorini ustuvor tarzda oshirishga xizmat qiladi.
Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 15 noyabrdagi “O’zbekiston
Respublikasining pensiya ta’minoti tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida” gi 444-sonli qaroriga muvofiq 2021 yil 1 yanvardan boshlab O’zbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta’minot vazirligi huzuridagi Pensiya jamg’armasi O’zbekiston Respublikasining budjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga aylantirildi hamda unga to’lanadigan majburiy to’lovlar, davlat soliqlari va yig’imlariga tenglashtiriladi.
Hozirgi kunda budjetdan tashqari Pensiya jamg’armasining asosiy daromad manbai bo’lib, ish beruvchilarning umumiy ish haqi fondidan hisoblab beradigan yagona ijtimoiy to’lov hisoblanadi. Hozirgi keltirayotgan jadvalimda ham aynan yagona ijtimoiy to’lov stavkasining amaldagi holati tahlili keltirilgan.
Keltirilgan 3-jadval ma’lumotlaridan shuni ko’rishimiz mumkinki 2014 yilda yagona ijtimoiy to’lov tarkibida pensiya jamg’armasiga ajratmalar 30% ni va majburiy sug’urta badali 2,5% ni tashkil qilgan bo’lsa, bu ko’rsatgich 2022 yilga kelib yagona ijtimoiy to’lov tarkibida pensiya jamg’armasiga ish beruvchilar tomonidan 24,8% ni ishlovchilar tomonidan majburiy sug’urta badallari salmog’i esa 7,5% ni tashkil etmoqda. Yana bir o’zgarish, 2015 yilda mikrofirma va kichik korxonalar hamda fermer xo’jaliklari uchun yagona ijtimoiy to’lov stavkasi 25 foizdan 15 foizga tushurildi. Buning 14,8 foizi ham Pensiya jamg’armasiga borib tushadi.