Davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish usullari

---

4-mavzu. Davlat mulkini xususiylashtirish va
boshqarish – iqtisodiyotni tartibga solish vositasi.
4.1. Iqtisodiy siyosatda davlat mulkining o’rni va ahamiyati.
4.2. Iqtisodiyotda davlat va xususiy sektorlarning o’zaro aloqadorligi
hamda ta’siri.
4.3. Davlatning mulkchilik munosabatlarini tartibga solish siyosati.

---

DAVLAT MULKI
mulkchilik shakllaridan biri, davlatga qarashli va uning oz 
vazifalarini bajarishi uchun zarur barcha mol-mulklar va mulkiy
huquqlar. 
“Davlat mulki” tushunchasi "davlat" tushunchasi bilan uzviy
bogʻlangan boʻlib, ular doimo bir-birini taqozo etib keladi. 
Oʻtmishda davlat mulki asosan bosqinchilik urushlari hisobiga
koʻpayib borgan. Davlat mulki tarkibiga imoratlar va yerdan
tashqari oziq-ovqat mahsulotlari, ot-ulov vositalari, yem va
boshqalar ham kirgan. 

---

Kapitalizm davriga kelib turli sohalarda (pul muomalasi, 
bandlik, tashqi savdo, aholining kam taʼminlangan qatlamlarini
ijtimoiy himoyalash, madaniyat, taʼlimni rivojlantirish va
boshqalar) davlat boshqaruvchilik vazifasini bajara boshladi.
Shunga bogʻliq xolda davlat mulki ham maktablar, 
kasalxonalar, pul-kredit muassasalari, elchixonalar va
boshqalar hisobiga ortib bordi. Hozirgi rivojlangan
mamlakatlarda davlatga qarashli korxonalar ulushi turlichadir. 

---

• Masalan AQSH, Yaponiyada davlat mulki ulushi juda kam (2% 
atrofida). 
• Yevropada yalpi ichki mahsulotning 10%dan (Germaniya) 30%gacha
(Avstriya) boʻlgan ulushini davlat korxonalari ishlab chiqaradi. 
• Ularda 4%dan (Buyuk Britaniya) 20— 25%gacha (Avstriya, Gretsiya,