Davlat tuzilish shakllari va ularning mamlakatdagi davlat byudjeti tuzilishiga ta’siri

Davlat tuzilish shakllari va ularning mamlakatdagi davlat byudjeti tuzilishiga ta’siri

Shaxinabonu Amonova

Byudjet tuzilishining qanday bo’lishi mamlakatning ma‘muriy-hududiy tuzilishiga va hukumat organlarining vakolatlari taqsimotiga bog’liq bo’ladi. Markaziy hukumat bilan mamlakatning ma‘muriy-hududiy tuzilmalari (shtatlar, provintsiyalar, oblastlar, o’lkalar, yerlar kabi) o’rtasida hokimiyat vakolatlarining taqsimlanishiga ko’ra barcha davlatlar unitar va federativ (federativ davlatlarda davlat tuzilishining ikki shakli – federativ va konfederativ davlat tuzilishi mavjud) davlatlarga bo’linadi.

Davlat tuzilishi shakllari
Konfederativ davlat-Ma’lum siyosiy mustaqillikka ega bo’lgan davlatlar ittifoqi
Federativ davlat- bir necha davlat tuzilmalari birlashib, yagona ittifoq davlatni tashkil qiluvchi davlat tuzilishi
Unitar davlat- Davlat hududida federative birliklar bo’lmagan, lekin ma’muriy-hududiy birliklari mavjud vo’lgan davlat tuzilishi

Byudjet tuzilishi mamlakatning davlat byudjetini, uning bo’g’inlari o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni tashkil qilish shakllarini, byudjet tasnifini, byudjet tizimiga kiradigan barcha darajadagi byudjetlar faoliyatining huquqiy asoslarini, byudjet tizimi byudjetlari tarkibi va tuzilmasini, byudjet mablag’larini shakllantirish va sarflashdagi tartib-qoidalar va boshqalarni belgilab beradi.

• Byudjet tuzilishi mamlakatning davlat byudjetini, uning bo’g’inlari o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni tashkil qilish shakllarini, byudjet tasnifini, byudjet tizimiga kiradigan barcha darajadagi byudjetlar faoliyatining huquqiy asoslarini, byudjet tizimi byudjetlari tarkibi va tuzilmasini, byudjet mablag’larini shakllantirish va sarflashdagi tartib-qoidalar va boshqalarni belgilab beradi.

Byudjet tuzilishining asosini mamlakatning davlat tuzilishi shakli, amaldagi qonun hujjatlari, davlat byudjetining iqtisodiyot va ijtimoiy hayotdagi o’rni belgilab beradi. Unitar davlatlarda odatda, ikki pog’onali byudjet tizimi amal qiladi:

• Byudjet tuzilishining asosini mamlakatning davlat tuzilishi shakli, amaldagi qonun hujjatlari, davlat byudjetining iqtisodiyot va ijtimoiy hayotdagi o’rni belgilab beradi. Unitar davlatlarda odatda, ikki pog’onali byudjet tizimi amal qiladi:

Davlat byudjeti
Mahalliy byudjetlar