Davlatning moliyaviy siyosati moliyaviy siyosatning ma/muni va ahamiyati

DAVLATNING MOLIYAVIY SIYOSATI
Moliyaviy siyosatning ma/muni va ahamiyati
Davlat o‘zining boshqaruvchilik faoliyatini amalga oshirish uchun ma’lum yo'nalishdagi siyosatni amalga oshiradi. «Siyosat» — yunoncha «Politika» so'zining o'zbekchadagi taijimasi bo'lib, uning ma’nosi «davlatni boshqarish san’ati* demakdir.
Qadimgi yunon faylasufi Demokritning fikricha, «siyosat» — davlatni idora etish, boshqarish mahoratidir. Platonning fikricha, siyosat- hukmdoming davlatni boshqarish san’atidir, ya’ni podshohning odamlarni boshqarish sohasidagi bilim va qobiliyatidir- deb ta’riflaydi.
Davlatning bir butun amalga oshirayotgan siyosatida ijtimoiy manfaatlar o'zining aksini topadi. Ayniqsa, taniqli Iqtisodchi J.M.Keynsning fikri bilan aytganda bozor iqtisodiyoti sharoitida ijtimoiy manfaatlar faqatgina davlatlarda o‘z aksini topadi.
G'arb siyosatshunosligida keng tarqalgan fikrlaiga ko‘ra, siyosat—jamiyatdagi turli ijtimoiy qatlamlaming manfaatlarini o'zaro uyg'unlashtirish asosida qaror qabul qila olish qobiliyatidir.
Siyosat— turli ijtimoiy guruhlaming davlat hokimiyatiga munosabatlarining ifodasidir.
Davlatning siyosiy faoliyati ijtimoiy hayotning barcha sohalarida va shuningdek moliyaviy sohada ham namoyon bo'ladi.
Davlat har qanday o‘zining vazifalari bo‘yicha aniq maqsadlaiga erishish uchun moliyadan foydalanadi. 0‘niatilgan maqsadlami amalga oshirishda moliyaviy siyosat muhim rol o'ynaydi. Moliyaviy siyosatni ishlab chiqish va uni amalda qo'tlash jarayonida o'rnatilgan vazifalarni amalga oshirish shart sharoitlari ta’minlanadi. Ular iqtisodiy manfaatga ta’sir qilishning faol quroli sifatida ishtirok etadi. Moliyaviy siyosat ko‘p qirralidir. U quyidagi muhim bo'g'inlami o‘z ichiga oladi:
Moliyaning rivojlanishini ilmiy asoslangan konsepsiyalarini ishlab chiqish. U asosan iqtisodiy qonunlar talablarini o‘rganish, xo'jalikning rivojlanish holatini har tomonlanma kompleks tahlil qilish, ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish munosabatlarini, aholi ehtiyojlarini rivojlanish istiqbollarini tahlil qilish jarayonlarini o‘z ichiga oladi.
Istiqboldagi va joriy davrda moliyadan foydalanishning asosiy yo ‘nalishlarini aniqlash. Bunda xalqaxo omillar, moliyaviy resurslami o‘sish imkoniyatlarini hisobga olingan holdagi iqtisodiy siyosatda ko'zda tutiluvchi o'rnatilgan maqsadlarga erishish yo'llaridan kelib chiqadi.
Amaliyfaoliyadami muvofiqlashiirish. Bunda o'rnatilgan maqsadlarga erishishga yo'naltirilgan amaliy faoliyatlami tashkiliy asoslari ko'zda tutiladi.
Yuqoridagi 3 bo'g'inlaming yaxlitligi mohyaviy siyosatni mazmunini aniqlab beradi. Istiqbolsiz moliyaviy siyosat moliyaning rivojlanishini asosiy konsepsiyalarini to'laqonli ravishda mukammalashtirmaslik oqibatlari hisoblanadi.
Davtatning moliya siyosati bilan jamiyatni iqtisodiy faoliyati o'rtasida muhim o'zaro bogliqlik mayjud.
Bir tomondan, moliyaviy siyosat iqtisodiy munosabatlar mahsuli bo’lib, jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy siyosatini ishlab chiqishda va amalga oshirishda erkin emas, ya’ni moliyaviy siyosat mamlakat iqtisodiyotiga bevosita bog'liqdir.
Ikkinchi tomondan, moliyaviy siyosat mamlakatning iqtisodiy bazisidan keiib chiqqan va rivojlangan holda malum bir mustaqillikka ega, hamda o‘ziga xos qonuniyatlar va rivojlanish mantig'iga ega.
Ushbulaiga asoslangan holda moliyaviy siyosat davlat iqtisodiyotiga va moliyaviy holatiga teskari ta’sir etadi. Bu ta’sir turlicha bo’lishi mumkin;
Ba’zi hollarda siyosiy chora tadbirlar o'tkazish vositasida iqtisodiyotni rivojlanishi uchun qulay shaxt sharoitlar va imkoniyatlar yaratiladi.
Ba’zi hollarda siyosiy chora tadbirlar o’tkazish vositasida iqtisodiyotni orqaga ketishi uchun shart sharoitlar vujudga keltirishi mumkin.
Moliyaviy siyosat- davlatning o'ziga tegishJi fitnksiyalarini bajarishi uchun moliyaviy munosabatlardan foydalanish buo'yicha davlat tadbirlarining majmuasidir.
Xo’jalik yuritishni jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, jamiyatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi moliyaviy siyosatni ta’sir etish darajasini o’sishiga olib keladi.
Iqtisodiyotda xo’jalik tarmoqlarini turli darajada rivojlanishi, xo’jaliklararo va hududlararo iqtisodiy aloqalami qiyinlashuvi xalq xo’jaligi tarmoqlari va hududlami bir-biriga bog’liq holda va yaqin darajada iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishini davlat tomonidan ta’minlanishini talab etadi. Shuning uchun ham davlat tomonidan moliyaviy tartibga solib turish muhim ahamiyatga egadir.