Denov tadbirkorliik va pedagogika instituti

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

DENOV TADBIRKORLIIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

Ro‘yxatga olindi: № - __________ 2023 yil “___” ___________

TASDIQLAYMAN Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘quv ishlar bo‘yicha prorektor: _______Z.U.Berdinazarov “______” ____________2023 йил

UMUMIY KIMYO

FANINING OʻQUV DASTURI(SILABUSI)

Bilim sohasi:	500000 –	Tabiiy fanlar, matematika va stastistika
Ta’lim sohasi:	530000 –	Fizikaga oid fanlar
Ta’lim yoʻnalishi:	60510100 –	Biologiya (turlar bo`yicha)

DENOV – 2023

Modul / FAN SILLABUSI Aniq va tabiiy fanlar fakulteti 60530100 - Biologiya (turlari bo‘yicha) ta’lim yo‘nalishi

Fan nomi:	Umumiy kimyo
Fan turi:	Majburiy
Fan kodi:	UKFB109
Yil:	1
Semestr:	1
Ta’lim shakli:	Kunduzgi
Mashg‘ulotlar shakli va semestrga ajratilgan soatlar:	150
Ma’ruza:	30
Amaliy mashg‘ulotlar:	-
Labaratoriya mashg‘ulotlari:	30
Seminar:	-
Mustaqil ta’lim:	90
Kredit miqdori:	5
Baholash shakli:	Imtihon (yozma)
Fan tili:	O‘zbek

Fan maqsadi (FM)

FM1

Umumiy kimyo fanining maqsadi - talabalarga kimyoviy elementlar va ular birikmalarining xossalari haqida, D.I.Mendeleevning davriy qonuniga asoslangan holda, modda tuzilishini va boshqa nazariy kimyoning asosiy tushunchalarini hozirgi zamon ma’lumotlaridan foydalanib, chuqur bilim berish va talabalarda mantiqiy ko‘nikmalar hosil qilishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun Umumiy kimyo fani talabalarni nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, kimyoviy hodisa va jarayonlarga uslubiy yondashuv hamda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish, kimyodagi fanning sifat tavsifidan miqdoriy tassavvurlarga o‘tishni amalga oshirish vazifalarini bajaradi.

Fanni o‘zlashtirish davomida o‘zaro aloqador bo‘lgan bilimlar
1.	Kimyo tarixi (KTTB 104)
2.	Noorganik kimyo (NOKB118)
3.	Organik kimyo (ORKB 218)
4.	Fizikaviy kimyo (FIKB216)
5.	Analitik kimyo (ANKB218)
6	Kvant kimyo (KKMB102)

Ta’lim natijalari (TN)
	Bilimlar jihatidan:
TN1	- D.I. Mendeleevning kimyoviy elementlar davriy jadvali va davriy qonuni;
TN2	- Atom tuzilishi va kimyoviy bog` turlari;
TN3	-Noorganik moddalarning agregat holatlari;
TN4	- Eritmalar va ularning turlari;
	Ko‘nikmalar jihatidan:
TN5	Umumiy kimyo bo’yicha o‘z qarashlarini ilmiy asoslashni va ifodalashni bilishi, umumiy kimyo fanlari oby’ekti va predmetini o’rganishda amal qiladigan faol hayotiy dunyoqarashga ega bo‘ladi;
TN6	bakalavriat yo‘nalishiga mutanosib ravishda raqobatbardosh umumkasbiy tayyorgarlikka ega bo‘ladi;
TN7	yangi bilimlarni mustaqil egallay olishi, o‘z faoliyatini ilmiy asosda tashkil etishi va o‘zini kamolotga yetkazish ustida ishlay oladi;
TN8	ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha oliy ma’lumotli shaxslarga tegishli lavozimlarning bo‘sh o‘rinlarida mustaqil ishlay olish tajribasiga ega bo‘ladi;
TN9	bakalavriatning tegishli yo‘nalishi doirasida tanlangan ixtisoslik bo‘yicha magistratura oliy ta’limini davom ettirish malakalariga ega bo‘ladi.

FAN MAZMUNI
Mashg‘ulotlar shakli: ma’ruza (M)
№	Ma’ruza mavzulari	Soat hajmi
M1	“Kimyo tarixi”faniga kirish. Alkimyo davri Yunon-Misr alkimyosi	2
M2	Arab alkimyosi	2
M3	G’arb alkimyosi	2
M4	Kimyoning birlashish davri	2
M5	A.Lavuazyening antiflogiston nazariyasi	2
M6	Miqdoriy qonunlar davri	2
M7	Kimyoviy rivojlanish bosqichlari	2
	Fan bo‘yicha jami ma’ruza soati	14

Mashg‘ulotlar shakli: seminar mashg’uloti (SM)
№	Seminar mavzulari	Dars soatlari hajmi
SM1	Insoniyat sivilizatsiyasi va amaliy kimyo. Dastlabki kimyoda atom, element tushunchalari.kimyo iborasining kelib chiqishi tarixi	2
SM2	Yunon- Misr alkimyosi. Arab alkimyosi mashhur g’arb alkimyogarlari va ularning ishlari	2
SM3	G’arb alkimyosi. G’arb alkimyosi va erishgan yutuqlari mashhur g’arb alkimyogarlari va ularning ishlari	2
SM4	Yatrokimyo metallargiya va texnikimyoning shakllanish bosqichlari	2
SM5	Flogiston nazariyasining vujudga kelishi. Gazlar to’g’risidagi pnevmatik kimyoning rivojlanishi.A. Lavuazyening flogiston nazariyasiga qarshi kurashi va ilmiy yutuqlari.	2
SM6	Atom- molekulyar ta’limotnng shakllanish bosqichlari. Davriy sistemaning shakllanishi. D. I Mendeleyevning davriy sistemasi. Radiaktivlik.	2
SM7	Organik kimyo va tuzilish nazariyasining yaratilishi. Butlerov , Kuper, Kekule ishlari.Valentlik nazariyasi va uning evolyutsiyasi.	2
SM8	Hozirgi zamon kimyosining rivojlanish bosqichlari	2
	Fan bo‘yicha jami seminar soati	30

KIMYO TARIXI 1-mavzu. Kimyo tarixi faniga kirish Kimyo tarixi fanining predmeti, maqsadi va vazifalari; fanning tadqiqot usullari, kimyo tarixi fanining boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi. Fanning boshqa turli sohalardagi muammolarni yechishida tutgan o’rni, shuningdek, kimyo yo’nalishi bo’yicha mutaxassis tayyorlashdagi o’rni va uning asosiy yo’nalishlari haqidagi masalalar. 2-mavzu. Arab alkimyosi. Arabistonda kimyoga oid dastlabki bilimlar. Mashhur arab alkimyogarlari. Kimyoga doir bo’lgan bilimlar,asarlar haqida tushunchalar. 3-mavzu. G’arb alkimyosi. Alkimyoni yevropada tarqalishi Buyuk Albert, Bekon, va Paratselsning kimyoda doir ilmiy qarashlari. Arab alkimyosini yevropa tillariga tarjima qilinishi.Yatrokimyoning rivojlanishi. 4-mavzu. Kimyoning birlashish davri. Kimyo tarixiga Agrikola Andreas Libaviy, Rosseteni va boshqa kimyogarlarning qo’shgan hissasi. Texnikimyoni rivojlanishi Glauber,Vasiliy Valentin moddalar haqidagi qarashlari. 5-mavzu. A.Lavuazyening antiflogiston nazariyasi Antuan Loran Lavuazy’ening kimyo faniga qo’shgan hissasi.Flogiston nazariyasini kimyoviy tajribalar asosida noto’g’riligini isbotlashi. Antiflogiston nazariyasining aspektlari. 6-mavzu. Miqdoriy qonunlar davri. Kimyoni rivojalanish bosqichida miqdoriy qonunlar davri.Tarkibning doyimiyligi,massaning saqlanish qonuni va ekvivalentlar qonuni kashf etilishi.Bu qonunlarni kashf qilgan kimyogar olimlarning ilmiy ishlari va kimyo faniga qo’shgan hissalari. 7-mavzu. Kimyoviy rivojlanish bosqichlari Kimyo tarixidagi manbalar asosida alkimyo va alkimyodan oldingi davrdan boshlab to hozirgi kungacha bo’lgan davrda kimyo fanidagi rivojlanishlar xronikasi.Har bir tarixiy davrga qisqacha tavsif berish i

Mustaqil ta‘lim (MT)
I	Laboratoriya mashg‘ulotlarga tayyorgarlik ko‘rish va uy ishlarini bajarish			44
	№	Berilgan topshiriq mavzusi	Bajarish shakli	Ajratilgan soat
	1	Kimyo va alkimyoning kelib chiqishini tahlil qilish	Individual loyiha tayyorlash	4
	2	Qog’oz ishlab chiqarishning vujudga kelishi. Kitob nashr qilishning kashf qilinishi (Gutenberg) va uning amaliy ahamiyati	Grafik taqdimot tayyorlash	4
	3	Tajribaviy kimyoga asos solinishi	Jarayon sxemasi tasvirlangan taqdimot	4
	4	Metallurgiyaning rivojlanishi	Adabiyotlardan ma`lumot to‘plash	4
	5	Bo’yoqlar sintezining shakllanishi sintezi va stereoizomerlar olish	Referat tayyorlash	4
	6	Element to’g’risidagi tushunchalarning shakllanishi	Kazuslar tuzish	4
	7	Pnevmokimyo. Boyl (1660) Mariott (1677) qonuni.sharl-Gey- Lyussak qonunlarining (1802) kashf qilinishi	Ommaviy ochiq onlayn ta’limiy platformadan foydalanib referat tayyorlash	4
	8	Kavendish.Prisli va Sheele kashfiyotlari	Grafik taqdimot tayyorlash	4
	9	M. V. lomonosovning hayoti va ilmiy kashfiyotlari	Referat tayyorlash	4
	10	A.L Lavuazyening antiflogiston nazariyasi	Taqdimot tayyorlash	4
	11	Sharq olimlari va mutafakkirlarining kimyo tarixida tutgan orni	Prezentatsiya	2
II	Kimyo tarixini va bu fanni boshqa fanlar bilan bog’liqligini o’rganish. Kimyo tarixidagi buyuk kimyogar olimlar va ularning kimyo faniga qo’shgan hissalarini muntazan o’rganib borish. Kimyoviy texnologiyani o’rganishda texnokimyo tarixida qilingan ishlarni hisobga olgan holda yuqori natijalarga erishish. Khan academy (https://uz.khanacademy.org/), (https://www.youtube.com/watch?v=U4C5Ibq1SvE)You Tube ta’lim platformasidan va boshqa ilmiy platformalardan foydalangan holda topshiriqlarni bajarish
III	Berilgan adabiyotlarni o‘qib chiqish va tahlil qilish
	1