Dialektika va metafizika asosiy falsafiy metodlar

I. Kantning Dialektikasi
I. Kantning dialektikasi hissiyot, aql va inson ongiga asoslangan. Kantning so'zlariga ko'ra, bu dunyodagi hamma narsa aqlga bo'ysunadi, chunki u orqali butun dunyo haqida bilim paydo bo'ladi. Kantning dialektikasi qarama-qarshiliklarni narsalarning o'zi emas, balki faqat bu narsalarni bilishga qaratilgan aqliy faoliyatning qarama-qarshiliklarini aks ettirish uchun mo'ljallangan va shu bilan kantian dialektikasining sub'ektivligi aniq bo'ladi. Aynan unda bilim mazmuni va ularning mantiqiy shakli qarama-qarshi bo'lganligi sababli, ushbu shakllarning o'zi dialektikaning mavzusiga aylanadi.
G. Hegel Dialektikasi
Dialektikaning bitta umumiy tushunchadan ta'riflarning butun tizimini chiqaradigan fikrlash jarayoni sifatida birinchi haqiqiy qo'llanilishini Hegelda qayd etish mumkin. U bizning fikrlashimizning immanent dialektikasini hamma narsaning Transandantal logotiplari bilan aniqlaydi. Dialektik fikrlash-bu mavjudotning o'z ongi yoki uning ongi o'zi haqida, va bu ongdan tashqarida mavjud emas.
G. Hegel dialektikasi kontseptsiyaning mobil, dinamik tizimini yaratadi, uning yordamida dialektikaning universal, universal aloqa printsipi va rivojlanish printsipi kabi muhim tamoyillari amalga oshiriladi. Rivojlanishning ichki manbai sifatida G. Hegel qarama-qarshilikni ko'rib chiqdi.
Hegelning ta'kidlashicha, rivojlanish mavhumdan betonga o'tadi va quyidagi mexanizmga ega: antitez har doim mavjud bo'lgan ma'lum bir tezis mavjud – buning aksi. Ikki qarama – qarshi tezisning o'zaro ta'siri natijasida sintez olinadi-yangi bayonot, u ham tezisga aylanadi, ammo rivojlanishning boshqa darajasida. Ushbu jarayon doimiy ravishda takrorlanadi va har bir yangi tashkil etilgan tezis tobora yuqori rivojlanish darajasiga ega. Hegel nazariyasiga ko'ra, qarama-qarshiliklar asosiy taraqqiyotni boshqaradi.
V. Solovyovning ijobiy dialektikasi bizning sof fikrlashimizning mantiqiy mazmuni mavjudlikning mantiqiy mazmuni bilan bir xil ekanligini ta'kidlaydi. Solovyovning ta'kidlashicha, bizning ongimiz uning umumiy mantiqiy ta'riflarida mavjud bo'lgan narsaning aks ettirilgan namoyonidir, shuning uchun biz ushbu ta'riflarga mos keladigan tegishli fikrlar yoki tushunchalarga ega bo'lishimiz mumkin.