Dil: İnsanların duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları ses ya da işaretler sistemidir


Download 204.4 Kb.
Pdf ko'rish
bet10/30
Sana30.04.2023
Hajmi204.4 Kb.
#1416785
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   30
Bog'liq
pdfcoffee.com dil-bilgisi-pdf-free

kiralamak __ ki - ra - la - mak __ 
İnce sesli ile başlamış, kalın sesli ile bitmiş. uymaz
merdiven __ mer - di - ven __ 
Büyük Ünlü Uyumuna uyar
İstisnalar:

Ses değişikliğine uğrayan kelimelerde bu kural aranmaz. 
(elma - alma, anne - ana, kardeş - kardaş, 
hangi - kangı...) 

Birleşik kelimelerde bu kural aranmaz 
(ağabey, gecekondu, başöğretmen, delikanlı...)

Türkçe'ye yabancı dillerden giren kelimelerde kural aranmaz 
(Cumhuriyet, misafir, otobüs, televizyon, 
cami...) 

-yor, -ken, -ki, -leyin, -imtırak, -daş eklerinde bu kural aranmaz 
(ekşimtırak, sabahleyin, sonraki...) 
KÜÇÜK SES (ÜNLÜ) UYUMU
Sesli harfler ağzımızdan çıkış durumlarına göre bazı özellikler taşır
Dudaklarımızın Durumuna Göre
Düz
Yuvarlak
Tabloya göre
Düz Sesliler : a, e, ı, i
Yuvarlak Sesliler: o, ö, u, ü
Dar Sesliler : ı, i, u, ü
Geniş Sesliler : a, e, o, ö
Alt Çenemizin 
Durumuna Göre
Geniş
a, e
o, ö
Dar
ı, i
u, ü
Türkçede bir kelimenin ilk hecesindeki sesli harf:



Düz ise, sonra gelen hecelerin ve eklenen eklerin de düz olur. 

Yuvarlak ise, sonra gelen hecelerin ve eklenen eklerin de seslileri ya düz - geniş veya dar - yuvarlak 
olur. 
Kelimenin ilk hecesinde "a" varsa, daha sonraki hecelerde de "a" veya "ı" bulunur: kadın, kalın, adam, aman...
[][][]
"e" den sonra "e" veya "i" gelir: 
elek, eşit, erik, esen...
"ı" den sonra "a" veya "ı" gelir: 
kırık, çıkık, kımız, kısa, kına...
"i" den sonra "e" veya "i" gelir: 
çilek, kiriş, çiçek, biniş...
"o" den sonra "a" veya "u" gelir: 
kova, koru, sopa...
"ö" den sonra "e" veya "ü" gelir: 
ölüm, örgü, sopa
"u" den sonra "a" veya "u" gelir: 
kuyu, kuzu, kuşak, kulak...
"ü" den sonra "e" veya "ü" gelir: 
üzüm, üzgün, güzün, üzmek...

Download 204.4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling