Dil: İnsanların duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları ses ya da işaretler sistemidir


Download 204.4 Kb.
Pdf ko'rish
bet21/30
Sana30.04.2023
Hajmi204.4 Kb.
#1416785
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   30
Bog'liq
pdfcoffee.com dil-bilgisi-pdf-free

2. İstek Kipi: Bir iş, oluş veya hareketin yapılmasının, olmasının istendiğini belirten kiptir. Ekleri ses uyumuna 
göre "-e, -a" dır
Şimdi affını yazayım
İstirhamım kabul olunmazsa, kendi başımın kesilmesini isteyeyim.
3. Dilek Şart Kipi: Bir dilek ve şartın anlamı bulunmaktadır. İş veya oluşun, hareketin meydan gelmesi bir şarta 
bağlıdır. Ekleri ses uyumuna göre "-se, -sa" dır.
Babam gelirse gideceğiz
Okusa da babası gibi, adam olsa.
4. Emir Kipi: Bir iş, oluş veya hareketin olmasını, yapılmasını veya yapılmamasını emretmek için kullanılır.
Hayır bey, hayır!... Padişahın emrinden çıkma. Beni kes... Kestikten sonra affımı istirham et.
İnsan kendine emir veremeyeceğinden bu kipin birinci tekil ve çoğul şahısları yoktur.
FİİL ÇEKİMLERİ
Basit Zamanlı Fiillerin Çekimleri: 
Basit Zamanlı Fiilerin Çekimi
Okumak fiilini haber kiplerine göre çekelim. 
-di'li Geçmiş Zaman
-miş'li Geçmiş Zmana
kök
z.e
ş.e
kök
z.e
ş.e
oku
oku
oku
+
+
+
du
du
du
+
+
+
m
n
-
__
__
__
okudum
okudun
okudu
oku
oku
oku
+
+
+
muş
muş
muş
+
+
+
um
sun
-
__
__
__
okumuşum
okumuşsun
okumuş


oku
oku
oku
+
+
+
du
du
du
+
+
+
k
nuz
lar
__
__
__
okuduk
okudunuz
okudular
oku
oku
oku
+
+
+
muş
muş
muş
+
+
+
uz
sunuz
lar
__
__
__
okumuşuz
okumuşsunuz
okumuşlar
Şimdiki Zaman (Eki: -yor)
Gelecek Zaman (Eki: -ecek, -acak)
oku
oku
oku
oku
oku
oku
+
+
+
+
+
+
yor
yor
yor
yor
yor
yor
+
+
+
+
+
+
um
sun
-
uz
sunuz
lar
__
__
__
__
__
__
okuyorum
okuyorsun
okuyor
okuyoruz
okuyorsunuz
okuyorlar
oku
oku
oku
oku
oku
oku
+
+
+
+
+
+
y
y
y
y
y
y
+
+
+
+
+
+
acak
acak
acak
acak
acak
acak
+
+
+
+
+
+
ım
sın
-
ız
sınız
lar
__
__
__
__
__
__
okuyacağım
okuyacaksın
okuyacak
okuyacağız
okuyacaksınız
okuyacaklar
Geniş Zaman (Eki: -ir, -er)
kök
z.e
ş.e
kök
z.e
ş.e
oku
oku
oku
+
+
+
r
r
r
+
+
+
um
sun
-
__
__
__
okurum
okursun
okur
oku
oku
oku
+
+
+
r
r
r
+
+
+
uz
sunuz
lar
__
__
__
okuruz
okursunuz
okurlar
Birleşik Zamanlı Fiiller: Basit zamanlı bir fiilin, ikinci bir zaman eki almasıyla meydana gelen fiillere 
BİRLEŞİK 
ZAMANLI FİİL
denir. Bileşik zamanlı fiiller üçe ayrılır:
1. Hikaye Bileşik Zamanı:
Eki "-di" dir.
okumuştu, yapsaydı, çıkmıştı, yapmalı idik...
2. Rivayet Bileşik Zamanı:
Eki "-miş" tir.
söyleyecekmiş, gidiyormuşsunuz, dönmeliymişim...
3. Şart Bileşik Zamanı:
Eki "-se, -sa" dır
alırsam, yaparsam, bilmezsen, gördülerse...
Fiillerin Olumsuz ve Soru Şekilleri: 
Olumlu Fiil:
İşin, oluşun ya da hareketin yapıldığını veya yapılabileceğini bildiren fiillere, olumlu fiil denir. 
Resim yapacağım (Olumlu fiil)
Olumsuz Fiil:
İşin, oluşun ya da hareketin yapılmadığını veya yapılmayacağını bildiren fiillere, olumsuz fiil denir. 
Resim yapmayacağım (Olumsuz fiil)
Fiillere olumsuzluk anlamını "-me, -ma" ekleri vermektedir. 
FİİLİMSİLER
Aslında fiil oldukları halde cümle içinde çekimli halde bulunmayan, fiile benzeyen, ama fiillerin görevini 
yapmayan kelimelere 
FİİLİMSİ
denir.
Bir cümlede ne kadar fiilimsi varsa o kadar cümlecik vardır. Çünkü her fiilimsi bir yan cümlecik oluşturur. 
Çekimli fiilin bulunduğu gruptaki kelimeler temel cümleciği meydana getirirler. 
Fiilimsilera) 
İsim - fiil 
b)
Sıfat - fiil 
c)
Bağ - fiil 
olmak üzere üçe ayrılır.
1. İsim - Fiiler: Fiil kök ve gövdelerine eklenen "-me, -mek, -iş" ekleri sonucu meydana gelirler. Fiillerin isim gibi 
kullanılabilen şekilleridir. İsim - fiiller; hem bir eylemin adı oldukları için isim, hem de özne, nesne, tümleç aldıkları 
için fiil olan kelimelerdir.
Çalışmak zorundayım.
Bütün sorunları anlaşma yoluyla çözebiliriz.
2. Sıfat - Fiiler: Varlıkları niteledikleri için sofat, yan cümlecik kurdukları için de fiil sayılan kelimelerdir.
Sıfat - fiil türeten ekler: "-en, -er, --acak, -miş, -dik, -esi ..." gibi

Download 204.4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling