Dinamik makroiqtisodiyot” fanidan o`quv-uslubiy majmua ta’lim sohasi

Δ S
MRS = ------------ 100
Δ Yd
Bu erda: MPS (marginal propensity to saving) – jamg’arishga o’rtacha moyillik.Yuqorida keltirilgan misolda:
Δ Yd = 430 - 410 = 20 Δ S = 10 - 5 = 5
MRS = (5/20) 100 = 25%;
Shunday qilib, iste’molga chegaralangan moyillik 0,75 ni tashkil etgan bo’lsa, jamg’armaga chegaralangan moyillik 0,25 ni tashkil etadi. Daromadning o’sgan qismi yoki iste’molga, yoki jamg’armaga sarflanadi. Shu sababga ko’ra iste’mol va jamg’arishga o’rtacha moyillik ko’rsatkichlari yig’indisi 100%ga yoki koeffitsient ko’rinishida 1ga teng bo’ladi.
MRS + MRS =100% yoki 1.
MRS va MRS ancha barqaror ko’rsatkichlar bo’lib, juda sekin o’zgarishga uchraydilar.


7.3. Jon Maynard Keyns va iste’mol funksiyasi
Biz, 1936-yilda chop etilgan Jon Maynard Keynsning bosh nazariyasi bilan iste'molnio'rganishni boshlaymiz.bizning Keyns iste'mol funksiyasini nazariyasini yaratdi va bu nazariya makroiqtisodiy tahlildaasosiy rol o'ynagan. Keling ko'rib chiqaylik,Keynes iste'mol funktsiyasi haqida o’ylad, va uning g’oyalari ma’lumotlarga qarshi chiqqaniga guvoh bo’ldi.
Keynes’s nazariyasi
Bugungi kunda, iqtisodchilar murakkab texnikaga tayanib iste'molma’lumotlarini tahlil qiladilar. Kompyuter yordamida, milliy daromad hisobi orqali umumiy iqtisodiyotning tahlil qilish va individual uy xo'jaliklarining tekshirish, ular haqidagi jami ma'lumotlar ustida batafsil tahlil qilish ishlari amalga oshiriladi. Keynes, chunki 1930-yilda ma'lumotlarsilsilasi kattaligidek kompyuterlar tahlil qilishning ham afzalligi zaruriyligi haqida yozgan edi. Statistik tahlilgatayanish o'rniga, Keyns iste'mol funktsiyasi asosidao’z-o’zini kuzatish va sababli kuzatish conjecturasini yaratdi.
Birinchi va eng muhimi, Keyns marginal iste'moltalabi debiste'mol miqdorini nol va bir-o'rtasidagi qo'shimcha dollar daromadini hisoblaydi. U shunday yozadi: “fundamental psixologik qonunlarga yukasak ishonchlar bilan vakolat berganmiz…, daromadlari oshganidek iste’mol qilish ham oshadi ammo ko’proq daromadda o’sish kuzatiladi. ''Ya’ni shaxs qo'shimcha dollar olsa, u odatdama’lum bir qismini sarflaydi, va ma’lum bir qismini jamg’aradi. 10bobda ko'rib chiqqanimizdek Keynsmuvozanatini rivojlantirdik, iste’molga bo’lgan marginal talab Keyns siyosati tavsiyalariga ya’ni keng tarqalgan ishsizlikning kamaytirish uchun muhim edi. Fiskal siyosat kuchi iqtisodiyotga ta'sir qilishida ya’ni fiskal siyosat bilan ifodalangan daromad va iste'mol o'rtasidagi fikr mulohazalarni ko’payishidadir.
Ikkinchidan, Keyns iste'molnidaromadga nisbati, bu o'rtacha iste'mol talabi pasayadi, daromad ko'tariladi, Ujamg’arish qimmatli, chunki u kambag’allikdan ko’ra o’z daromadini yuqori nisbatda ushlab turishi bilan boy bo’lishga intiladi.Shuningdek, keyns analizi shundan iboratki,istemolga bo’lgan o’rtacha talab kamaysa, daromad oshishi keynsning markaziy iqtisodiyotiga aylandi.
Uchinchidan, Keyns fikricha daromad iste'molning asosiy mezonidir, vatalab darajasi muhim rol o’ynamaydi.Uning tahmini o'zidan oldingi
klassik iqtisodchilari e'tiqodidan keskin farq qiladi. Klassik iqtisodchilar, yuqori talab dar nazariyasi bir masala sifatidajasi jamg’armani rag'batlantiradi, iste'molni esa rag'batlantirmaydi deb hisoblaydi. Keyns talab darajasini iste'molga ta'sir ko'rsatishi mumkin, deb tan oldi. Uning yozishicha,”tajribalardagi asosiy xulosasi talab darajasining qisqa muddatli ta’siri nisbatan ahamiyatsiz bo'ladi''.
Bu uch taxminlar asosida, Keyns iste'mol funktsiyasini quydagicha ishlab chiqadi


C = C^- + cY, C^-> 0, 0


C-iste'mol ,Y- birmartalikdaromad, C^—o’zgarmas, vac-iste'molqilishningmarginaltalabi. , 17-1rasmdagi, iste'molfunktsiyasi, to'g'richiziqgrafigibo'ladi. C^-vertikal o'qda to’xtaydi, va c qiya holatda belgilaydi. Keyns o'rtaga tashlaganiste'mol funktsiyasi uch xususiyatlariga e'tibor bering. Bu Keynsning dastlabki farazi tasdiqlandi, chunki , nol va bir orasidagi iste'molga b’lgan marginal talab bu – c, shunday qilib, yuqori daromad yuqori iste'mol va shuningdek yuqori jamg’arishbo'lishiga olib keladi. Bu iste'mol funktsiyasi Keyns ikkinchi farazitasdiqlandi, chunki o'rtacha iste'mol talabiAPC ni tashkil etadi,
APC = C / Y = C / Y + c.


Y ko'tarilsa, C/Y pasayadi, shuning uchun o'rtacha iste'mol talabiC / Y tushadi. Nihoyat, iste'mol funktsiyasiKeynsning uchinchifarazi tasdiqlandi, chunki talab darajasi iste'mol faktori sifatida bu tenglamani no’z ichiga olmaydi.