Diniy fanatizmning asoslari va manbalari

diniy fanatizmning asoslari va manbalari

XASANBOYEVA GO’ZALOY

Reja:

Reja:

• 1.Diniy mutaassiblik (fanatizm)ning paydo bo’lishi, magik totemizm, diniy fetishizm va shamanizm. Diniy mutaassiblikning asoslari, manbalari va mohiyati.
• 2.Diniy ekstremizmning tarixiy ildizlari va oqimlari. Kamikadzening ikkiyoqlama ma’nosi. Diniy hayotning yangi shakllari. Ekumenizm va dinlararo muloqot. Diniy fundamentalizmning yo‘nalishlari. Islom va Xristian fundamentalizmi. Kvazi-dinlar.
• 3.O’zbekistonda diniy ekstremizmning paydo bo‘lishi rivojlanish davrlari va unga qarshi kurash vositalari. Rasmiy ro‘yxatga olingan ekstremistik guruhlar va ularning faoliyati oqibatlari.
• 4.Terrorizm va diniy terrorizm tushunchasi, shakllari, sabablari va ularga qarshi kurash mexanizmlari..

Aqidaparastlik tushunchasini ilk bor fransuz voizi va ilohiyotchisi Jak-Benin Bossyue (1627–1704) tomonidan qo’llanilgan bo’lib, u o’z davrida katolik dinini monarxiya hokimiyati ustuvorlik qiluvchi Fransiya uchun rasmiy qarashlar tizimi sifatida ko’rgan fransuz absolyutizmining asosiy mafkurachilaridan biri edi. Bossyue aqidaparast tushunchasini o’sha davr o’z diniy e’tiqodlarini cherkov munosabatlari va qoidalariga emas, balki faqat xudogagina bog’liqligiga ishongan protestantlarga nisbatan qo’llagan. Bossyue dinning asosini axloq va intizomda deb bilgan. Xristianlik u uchun axloq normalarining namunasi edi, lekin u har qanday ilohiy his-tuyg’ular va mistik hodisalarni “ruhiy vabo” (la peste spirituelle) sifatida qabul qilgan. Shu ko’rinishdagi diniy e’tiqod vakillarini uning nazdida diniy aqidaparast va bid’atchi deya hisoblagan. Bossyue diniy murosasizlik targ’ibotchisi edi. U Lyudovik XIV 1685-yili Genrix IV tomonidan protestantlar va katoliklar uchun tenglikni joriy etish uchun 1598-yili qabul qilingan Nantes farmonini bekor qilishga undagan. 1764-yili Jenevada “Falsafiy lug’at” nashr etildi, unda fransuz faylasufi, ma’rifatchi, tarixchi va shoiri Volter (1694–1778)ning “fanatizim” so’ziga bergan izohi chop etildi. Volterning ta’kidlashicha aqidaparast shaxs — “O’z nodonligini kuch orqali himoya qiluvchilar”dir.