Dinshunoslik fanining predmeti, baxsi va vazifalari. Reja

IV. DAOSIZM 
Daosizm - aslida falsafiy ta’limot bo‘lib, u miloddan avvalgi IV-III asrlarda 
Xitoyda paydo bo‘lgan. Uning asosida miloddan avvalgi II asrda daosizm dini 
shakllandi. 
Daosizmning falsafiy prinsiplari «Dao-Deszin» kitobida bayon etilgan. Bu asar 
o‘tmishdagi Xitoy donishmandi Lao-Szi qalamiga mansubdir. Lao-Szining 
tarixiyligi xususidagi masalaga sinologlar shubha bilan qaraydilar.
Asarning asosiy tushunchasi «dao» (yo‘l) bo‘lib, u olamning mohiyati va bosh 
sababi, dunyoning turli-tumanligi manbai, barcha narsalarning onasi deb tushunilgan. 
Bu, go‘yo qandaydir yo‘l bo‘lib, atrofni o‘rab olgan olam va barcha kishilar shu yo‘l 
bilan borishi lozim. «Dao» diniy mazmun kasb etgan yo‘lgina bo‘lib qolmay, ayni 
paytda u hayot tarzi, usuli, prinsiplari ham edi. 
Daosizm dinining asosiy ramzi Dao bo‘lib, u osmon xudosi ramziga yaqin edi. 
Unga ko‘ra, har bir baxtiyor bo‘lishni istagan odam Daoni taniy olishi va u bilan 
birlashib ketishi zarur. Chunki, odam mikrokosm (kichik dunyo) bo‘lib, u ham 
mikrokosmdek abadiydir. Insonning vafoti bilan ruh tanadan ajralib chiqib, 
mikrokosm bilan birlashib ketadi. Insonning vazifasi u o‘lmay turib, ruhi Daoga 
qo‘shilib ketishiga intilishdir. Bu narsaga qanday erishish mumkin degan savolga 
Dao ta’limotida javob berilgan.

---

23 
Lao-Szining ta’limotiga ko‘ra, Dao yo‘li «De» kuchiga mosdir. Faqatgina shu 
kuchda Dao shaxsi namoyon bo‘ladi. «De»ning ma’nosi faoliyatsizlik bo‘lib, 
to‘laqonli faoliyatni inkor etishdir. Demak, ilohiy mukofotga Daoning maqomiga 
yaxshi ishlar bilan erishishga tirishgan odam emas, balki meditasiya va o‘zining ichki 
dunyosiga g‘arq bo‘lish jarayonida o‘zini tinglashga harakat qilgan va o‘zi orqali 
dunyo tuzilishi maromini tinglash va unga erishishga harakat qilgan odam yetishadi.
Shunday qilib Daosizmda hayot mohiyati abadiylikka, o‘z ildizlariga qaytish deb 
tushuniladi.