Диссертацияси илмий раҳбар: Доцент Абдуллаев А. Қўқон 2010 ҚИСҚартмалар дтс давлат таълим стандарти

Соғлом турмуш тарзи, соғломлаштириш тренировкалари натижасида юзага келадиган соғломлик тушунчаси ўз ичига қуйидагиларни олади, -деб ёзади профессор Т.С.Усмонхщжаев (2005).
Соғломлик бу:
-оилангиз, яқинларингиз, меҳнат қилаётган жамоангиз, қолавер­са, давлатингиз учун «ортиқча бўлмаслик»;
-узоқ йиллар давомида гўзаллик ва мафтункорликни сақлаш;
-юқори ижодий активликни давом эттириш, ақлий ва жисмоний иш қобилиятини сақлаш, давом эттириш;
-узоқ умр кўрувчилардан бўлиш демакдир.
Қариш, кексаликнинг аёвсиз бостириб келиши ҳақида кўплаб ки­тоб­лар, рисолалар, мақолаларни ўрганиш орқали, ҳар қайси даврда ўша вақт шароити, турмуш тарзидан келиб чиқиб, бу жараёнга изоҳ берилганлигиа гувоҳ бўлдик. Уларнинг кўпи асосан кузатишларнинг натижалари базасида ёзил­ган. Фақат ҳозирги давримиз шароитида ёшлик даврини узайтириш ва катта ёшда ҳамда қариликда унумли фаолиятини йўлга қўйиш жараё­нини ўрганишни алоҳида фан сифатида - тиббиётда бу фанлар – “геронто­логия” ва “гереотерия” деб номланади.
Жисмоний фаолликни аҳоли орасидаги, айниқса, болалар, ўсмирлар, талаба - ёшларнинг ҳаракат активлигини пастлигининг сабабини ўрганишга оид социологик тадқиқотларимизда иштирок этган респондент­ларнинг асосий фоизи соғломлаштириш тренировкалари учун бўш вақтни йўқлигини етакчи сабаб қилиб кўрсатдилар (45%).
Аслида, шуғулланиш учун вақтни топишга ҳам вақт талаб қилинади. Яна ҳам муҳимроғи айрим жисмоний машқлар, оммавий спорт турлари билан шуғулланиш учун спорт майдони, югуриш йўлкаси ёки сузиш учун бассейн (сув ҳавзаси) зарур бўлади. Уларни узоқлиги (17%), бориш учун транспорт (20%), йўл ҳақи – маблағ (8%) сарфлаш кераклиги, деган баҳоналар ҳам йўқ эмас. Аслида улар махсус жиҳоз, маблағ талаб қилмайдиган, уйда ўтказиладиган машғулот­лардан бири, энг оддий «эрталабки гигиеник гимнастика» машқларини ҳам бажа­ришга эринишларини сабаб қилиб кўрсатдилар (10%).
Тадқиқотларимизнинг қатнашчиларини кўпчилиги гигиеник гимнас­тика машқлар комплексларини тузишга оид билимлари заҳи­раси пастлигини таъкидладилар (37%).
Хулоса қилсак, “Соғломлаштириш тренировкалари пайтидаги жисмо­ний юкламалар яширин кечаётган касалликларни ўтишини кечик­тириши, уларни оғир кечишига сабаб бўлиши мумкинлигини адабиётлар таҳлили орқали аниқладик. Соғломлаштириш тренировкаларининг самарадорлиги организмнинг функционал ҳолати билан узвий боғлиқ. Бундай ҳолатга эътиборсизлик кўзланган мақсаддан узоқлаштириши амалиётда исботланган.