Djurabayeva Z. A. Ona tili

26-mashq.    Matnni  o‘qing,  gapirmoq,  so‘zlamoq  leksemalarining 
shevangizda qanday ishlatilishiga diqqat qiling.  
 
Qadimiy  hikmatlarda  aytilishicha,  inson  o‘z  tuzilishi  xosiyati  bilan 
hayvonlardan afzal bo‘ldi. Unga bir og‘izu ikki quloq hadya etildi. Shuning uchun 
u bir marta so‘zlamog‘i va ko‘p marta eshitmog‘i kerak!  
 
27-mashq. “O‘zbek tilining izohli lug‘ati” dagi dialekt, sheva, lahja so‘ziga 
berilgan izohlarga e’tibor bering va ular ishtirokida gaplar tuzishga harakat 
qiling.  
 
DIALEKT  [yunoncha  dialektos  –  lahja,  sheva]  Umumxalq  tilining  adabiy 
tildan  ma’lum  lisoniy  xususiyatlari  bilan  farq  qiluvchi  mahalliy  yoki  ijtimoiy 
ko‘rinishi; lahja.  
LAHJA  [arabcha.  til,  sheva,  talaffuz,  akstent]  tilshunoslikda  mahalliy 
dialektning  bir  necha  shevadan  iborat  guruhi.  “J”lovchi  lahja.  O‘zbek  tilining 
qipchoq lahjasi. 
SHEVA 
I 
[forscha 
usul, 
tarz, 
uslub, 
odat; 
odatlanganlik]                                       
1  tilshunoslikda  Umumxalq  tilining  ma’lum  hududga  xos  tarmog‘i,  mahalliy  til. 
O‘zbek tilining Farg‘ona shevasi.  
2  aynan  til  3  O‘zbek  shevasida  she’r  o‘qilarkan,  Qalblarning  qa’rida  hislar 
uyg‘onar. (S.Akbariy) 
SHEVA  II  I  [forscha  o‘ynoqilik, noz-karashma]  1  Noz-karashma,  ishva.  Bir 
qiz  keldi  sheva  bilan,  Necha  g‘amza,  jilva  bilan.  (“Nurali”  dostonidan)                    
2 Odat, ravish, yo‘sin; qonun-qoida, yo‘l-yo‘riq. Kamtarinlikni, Habibiy, sheva qil, 
Ham muloyim bo‘l momiq, parqu kabi. (Habibiy)