Do`n`is linzanın` bas fokus aralıg`ı ha`m optikalıq ku`shin anıqlaw

Usıldın` teoriyası ha`m qurılmanın` du`zilisi. Jıynawshı linzanın` bas fokus aralıg`ın tu`rli usıllar menen anıqlaw mu`mkin. Usı jumısta biz to`mendegishe usıldan paydalanamız. Buyım menen onın` linzadg`ı ko`rinisi arasındag`ı aralıq S>4F bolg`anında, linzanın` sonday eki jag`dayın tabıw mu`mkin boladı, onda linza 1 jag`dayda turg`anında buyımnın` ekrandag`ı ko`rinisi haqıyqıy, biraq buyımnın` o`zinen u`lken, linza 2 jag`dayda turg`anında bolsa ko`rinis haqıyqıy biraq o`zinen kishi boladı (4-su`wret).

Bunda nurlardın` qaytıwshan`lıq qa`siyetine tiykarlanıp f<sup>1</sup>=d ha`m d¹=f sha`rt orınlanadı. Formadan to`mendegilerdi jazıwımız mu`mkin.

(2)

(3)

(2) ha`m (3) ni o`z-ara qosıp f ha`m d nın` ma`nisin tabamız.

(4)

(5)

(4) ha`m (5) ni (1) ge qoyıp F tin` to`mendegi ma`nisin tabamız.

4-su`wret. Eki ta`repleme do`n`is linzada u`lken ha`m kishi su`wret jasaw.

(6)

Solayetipbuyımmenenekranarasındag`ı aralıqtı ha`mlinzanın` ekijag`dayı arasındag`ı aralıqtı bilgenhaldausı linzanın` basfokusaralıg`ın (6) formulaja`rdemindeesaplawımızmu`mkin.

Linzanın` bas fokus aralıg`ına teris bolg`an shama linzanın` optikalıq ku`shi dep ataladı ha`m D ha`ribi menen belgilenedi.

(7)

(7) den ko`rinedi, fokus aralıg`ı kishi bolg`an linzanın` optikalıq ku`shi u`lken, fokus aralıg`ı u`lken bolg`an linzanın` optikalıq ku`shi bolsa kishi boladı. Linzalardın` optikalıq ku`shi D dioptriya (dptr) birlinte o`lshenedi. Fokus aralıg`ı 1 m bolg`an linzanın` optikalıq ku`shi 1 dptr dep alıng`an. Bunı jaqsıraq tu`siniw ushın to`mendegi mısallardı keltiremiz.

F₁=50sm=0.5m;

F₂=40sm=0.4m;

F₃=25sm=0.25m;

F₄=20sm=0.2m;

Buyımnın` linzadag`ı ko`rinisin payda etiwde to`mendegi qurılmadan paydalanıladı.

5-su`wret. Eki ta`repleme do`n`is linzanın` fokus aralıg`ın anıqlawg`a baylanıslı qurılma. 1-podlojka, 2-elketr shırag`ı, 3-san`laq, 4-linza, 5-ekran.

Jatqarılg`an halda qoyılg`an optikalıq a`sbap u`stinde arnawlı linza, ekran, arnawlı qaqpaqlı elektr shırag`ı ornatıladı ha`m olardı optikalıq a`sbap boylap su`riw mu`mkin. Qaqpaqtın` linza jaylasqan ta`repinde tesigi bolıp, elektr shırag`ının` talshıg`ı onın` qasında bolıwı kerek.

Shıraq janında baqlawshı kisi onın` talshıg`ın buyım dep esaplaydı. Bul a`sbaplardın` ha`mmesin, olardın` orayları bir qıylı biyiklikte, ekran tegisligi optikalıq a`sbaptın` uzın bag`ıtına tik, linzanın` bas optikalıq ko`sheri bolsa a`sbapqa parallel jag`dayda turatug`ın etip ornatıladı.

A`sbaplar arasındag`ı aralıqlar masshtablı sızg`ısh penen o`lshenedi.