3. Ютилиш қонунларидан четга чиқишга, булардан ташқари кимёвий жараёнлар ҳам таъсир кўрсатади. Диссоциация, ассоциация, гидролиз, сольволиз, комплексланиш, оралиқ моддалар ҳосил бўлиши, таутомер ўзгаришлар, ўзаро таъсир (эритмадаги моддалар, эритувчи ва бошқалар) ёки бошқа кимёвий ўзгаришлар натижасида текшириладиган модданинг концентрацияси ўзгаради, бу эса оптик зичликнинг эгри чизиқли ўзгаришига олиб келади. Мисол қилиб дихромат ионининг мувозанатини қараб чиқсак: - 3. Ютилиш қонунларидан четга чиқишга, булардан ташқари кимёвий жараёнлар ҳам таъсир кўрсатади. Диссоциация, ассоциация, гидролиз, сольволиз, комплексланиш, оралиқ моддалар ҳосил бўлиши, таутомер ўзгаришлар, ўзаро таъсир (эритмадаги моддалар, эритувчи ва бошқалар) ёки бошқа кимёвий ўзгаришлар натижасида текшириладиган модданинг концентрацияси ўзгаради, бу эса оптик зичликнинг эгри чизиқли ўзгаришига олиб келади. Мисол қилиб дихромат ионининг мувозанатини қараб чиқсак:
- Қатор тўлқин узунликларда дихромат, гидрохромат ва хромат ионларнинг моляр ютиш коэффицентлари турлича. Бундан ташқари, инструментал сабабалар ва системанинг синдириш кўрсаткичи таъсири ва бошқалар оқибатида ҳам қонундан четга чиқишлар кузатилади. Шуларнинг барчасини ҳисобга олиб, текширишлар муайёян оптимал шароитда, концентрациянинг тегишли оралиғи ва кюветанинг, муайян қаланилигида ўтказилади.
Аддитивлик қонуни қўлланилиши - Агар икки эритма аралашмаси молекулалараро кучларни ўзгартирмаса, кимёвий реакция ҳосил қилмаса ва мувозанатни силжитмаса монохроматик нурларни қўллашда бу қонун ўз кучига эга.
- Полихроматик нурларни қўллашда 2 та модда эритмасидан биттаси албатта Бер қонунига бўйсуниши керак. Агар аниқлашда n модда эритмаси иштирок этса, у холда бу қонунга бўйсуниш учун n-1 моддалар Бер қонунига бўйсуниши керак.
Нур ютиш спектри. Модданинг нур ютиши билан тўлқин узунлиги орасидаги боғланиш шу модданинг нур ютиши (абсорбция) эгри чизиғи (спектри) билан ифодаланади. - Нур ютиш спектри. Модданинг нур ютиши билан тўлқин узунлиги орасидаги боғланиш шу модданинг нур ютиши (абсорбция) эгри чизиғи (спектри) билан ифодаланади.
- Нур ютиш спектри чизма холида фирдаланади. Бунда абцисс ўқига тўлқин узунлиги (А1 нм ёки м.км) ёки тўлқин узунлиги қийматлари (тўлқин узунлигига тескари қийматлари см-1 ) қўйилади. Ординат ўқида оптик зичлик, зичлик логорифми D1 E1. E бўлади. Нур ютиш спектри ундаги маълум чизиқлар миқдори билан характерланади. Ҳар бир чизиқ ҳам ўз навбатида максимум холати билан ифодаланади ва шунга муносиб тўлқин узунлиги ёки унинг баландлиги, h ёки ярим эни, яъни тўлқин узунликлари максимуми ўртасидаги масофа билан ифодаланади.
- Нур ютиш спектри ҳар бир модданинг ўзига хос характеристикаси ҳисобланади. Нур ютиш спектрини ўрганиш нур ютувчи моддани сифатини таҳлил қилиш, бундан ташқари органик моддаларни кўпгина функционал гурухларни аниқлашга асосланган.
- Модда эритмаси орқали нур ютишни миқдорини аниқлаш Бугер-Ламбер-Бер қонунига асосланган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
