Duduqlanishni bartaraf etishda logopedik massaj mavzusidagi

Nutqni tekshirishdagi aniq vazifalar quyidagilarni aniqlashdan iborat bo'ladi:
— nutq a’zolari tortishishining paydo bo'lish o'rni va shakllari;
— ularning paydo bo'lish sur’ati va duduqlanuvchining saqlangan nutq imkoniyatlari;
— nutq buzilishlari bilan birga sodir bo'ladigan buzilishlar; harakatlardagi buzilishlar;
— duduqlanuvchining o'z nutqiy nuqsoniga munosabati; ruhiy xususiyatlarining borligi.
Nutqni birlamchi ko'rikdan o'tkazish paytida logoped nutq bilan birga kechadigan va harakat buzilishlariga: nafas olishda aytiladigan ortiqcha so'z yoki tovushlarni, alohida tovush, so'z va hatto gaplarni talaffuz qilish, nutq tovushlarini noto'g'ri talaffuz qilish, nutq sur’ati va grammatik qurilishidagi, sur’atidagi yetishmovchiliklar, chiqillashlar, mioklonuslar (g'ayritabiiy harakatlar), turli yordamchi (yorqin, tabiiy) harakatlar va nutq harakatidagi ayrim xususiyatlar: umumiy harakatlardagi zo'riqish yoki, aksincha, ularning shiddatkorligi, jo'shqinligi, shivirlashi, "ezmalik"larga alohida e ’tibor beradi Logoped o‘z uslubi va vositalarini duduqlanuvchiga ta’sir etishda qo'llay biladigan zarur mutaxassislarning (tibbiyotchilar, tarbiyachilar, LFK bo'yicha instruktor, musiqachi va boshqalar) hamkorlikdagi tibbiy-pedagogik ishini tashkil etadi.Davo1ash — sog'lomlashtirish ishlariga quyidagilar kiradi: davolash uchun qulay sharoit yaratish, kun tartibi va ovqatlanish tartibini tashkil etish, chiniqtiruvchi tadbirlar, davolovchi jismoniy tarbiya, dori-darmon orqali davolash va psixoterapiya Duduqlanadigan bola uchun ixtisoslashtirilgan muassasalar sharoitida tinch va shu bilan birga jo'shqin, quvnoq kayfiyatni yaratish zarur; uning e’tiborini o'z nuqsoni haqidagi tashvishli fikrlardan xalos etish kerak. Bolada yaxshi kayfiyat, tetiklik, o'zining tuzalib ketishiga nisbatan ishonch uyg'otish muhimdir. Kun tartibini tuzishda dam olish uchun yetarlicha vaqt ajratishni nazarda tutish muhimdir. Shu maqsadda maktab yoshidagi bolalar uchun o'quv jarayonini yengillashtirish, unga berilgan vazifalarni bajarish vaqtida tez-tez tanaffus qilish, ularni sinfdan tashqari ishlar, uy yumushlari va boshqalar bilan zo'riqtirmaslik kerak.

Logopedik massaj — mushaklar, nervlar, qon tomirlar, nutq apparati periferik to’qimalarining holatini o’zgartiruvchi hamda faol mexanik ta’sir o’tkazuvchi uslub.

Дудуқланишни даволаш учун сўнггги пайтларда мутахассислар кўпроқ рефлексотерапияни қўллашмоқда. Маълум БФН нуқталарга таъсир ўтказишда, нутқ марказларининг кучайган таъсирчанлигини олдини олишга, нутқнинг бузилган нерв регуляциясини тиклашга эришилмоқда.
Нуқтали массаж қилишда бармоқлар ҳолати
Дудуқланишда нуқтали массаж
. Дудуқланаётган болаларнинг отаоналарига игнарефлексотерапиядан фарқли равишда уй шароитида бажариш мумкин бўлган нуқтали массаж кўникмаларини эгаллашни таклиф этамиз.
.
Ота-оналарни даволаш бир неча курсларда узоқ давом этишига тайёрлаш зарур.Улар қуйидагича амалга оширилади: * 1 ва 2 курслар орасида 2 ҳафта танаффус; * 2 ва 3 курслар орасида 3 ойдан 6 ойгача танаффус.
. Кейинчалик курсларни 2-3 йил давомида ҳар ярим йилликдан сўнг олиб бориш лозим. Курс 15 муолажани ўз ичига олади: биринчи 3-4 муолажалар ҳар куни, кейингилари эса кун ора ўтказилади.
.
1н – ҳар бир муолажанинг бошида 2 н – ҳар бир муолажанинг бошида 15 нуқта - БФН 3 н – ҳар куни 4 н – ҳар куни 5 н - кун ора 6 н - кун ора 7 н - кун ора 8 н - кун ора 9 н - кун ора 10 н – кун ора 11н - кун ора 12 н - кун ора 13 н - кун ора 14 н - кун ора 15 н – кун ора
.
Нутқнинг бузилиш даражасига, дудуқланиш шаклига қараб, нуқтали массаж самараси турлича бўлиши мумкин.
.
Баъзида ҳолатнинг яхшиланиши биринчи курсдан сўнг сезилса, баъзида иккинчи ва учинчи курсдан кейин сезилади. Бу эса даволаш муолажаларини тўхтатиш керак дегани эмас: муолажаларни такрорлашьэришилган натижани мустаҳкамлаш учун зарур бўлади.
.
Агар нуқтали массажнинг иккинчи, учинчи курсларидан сўнг яхшиланиш сезилмаса, хавотирга тушманг, сабрли бўлинг. Шуни ёдда сақланг: курслар орасида ҳолат салбий томонга ўзгариши ҳам мумкин – дудуқланиш кучайиб кетади. Бу ҳолатда массажнинг такрорий курсларини бошланг, 6 ой ўтишини кутишга ҳожат йўқ.
. Дудуқланишда нуқтали массаж ёш чегараларига эга эмас: отаоналар қанчалик вақтлироқ массажни бошласалар, болага шунчалик тез самара беради. Дудуқланишдан азият чекаётган катта ёшлилар ҳам ушбу камчиликларини ўз-ўзини массаж қилиши натижасида ҳам бартараф этиши мумкин.
. Дудуқланишда тинчлантирувчи таъсир этиш услуби қўлланади. БФНга таъсир ўтказувчи нуқталарга бош, кўрсаткич ёки ўрта бармоқ ёстиқчалари билан майинлик, секинлик ва соат мили бўйича айланма ҳаракатлар орқали ярим минут давомида босим кучини аста-секинлик билан ошириб бориш билан ўтказилади.
.
Аммо бу ҳаракатни танада сезиларли чуқурчалар ҳосил бўлишига йўл қўймаслик керак. Сўнг бармоқни узмасдан босим кучини пасайтириш ва яна босимни кучайтириб, ҳаракатларни 3-5 минут давомида 3-4 марта такрорлаш лозим. Босиш қўққисдан амалга оширилиши тавсия этилмайди.
.
Биринчи марта керакли нуқтани топиш учун уни бармоқ учи билан пайпаслаб, босиш зарур: болада бу вақтда ўзига хос оғриқлар юзага келиши керак.
. Бу ҳиссиёт олдиндан режалаштирилган бўлиб, у акупунктура нуқтаси - БФН тўғри топилганидан далолат беради. Массаж жараёнида болада оғриқлар ва шу каби ҳиссиётлар юзага келиши керак эмас.
.
Агар у ёки бу нуқтага таъсир этилганда бола оғриқ сезса, уни янада майин, секин, эҳтиёткорлик билан массаж қилиш лозим; агард бош айланиши кузатилса массажни тўхтатиш зарур.
.
Нуқтали массажда бола тинч, бўш ҳолатда бўлиши керак. Агар у чарчаган ёки жиззаки бўлса, муолажани ўтказиш тавсия этилмайди.
.
Массаж оч қоринга ёки овқатлангандан сўнг ўтказилмайди. Болага аччиқ чой ёки кофе берилмайди. Бу асаб тизимини таъсирчанлигини оширади ва массажнинг самарасини пасайтиради.
. Ҳар бир массаж курсини 1 ва 2 нуқталардан бошлаш керак. Уларга таъсир ўтказиб, организмнинг ҳимоя кучларини ошириш мумкин. 1 расмда 1 нуқта кафтнинг ташқи томонида жойлашганлигини кўрибтурибсиз.
.
1 нуқтани ўнг ва чап қўлда навбат билан массаж қилинг, 2 нуқтани бир вақтнинг ўзида иккала оёқда массаж қилинг. Бунда бола оёқларини бироз чўзиб ўтирган ҳолатда бўлади.
Дастлабки 2 кунда фақат мана шу 1 ва 2 нуқталарга таъсир ўтказинг.
. Сўнг, 3 ва 4 муолажаларда чапдан ва ўнгдан бир вақтнинг ўзида ҳамда бўйин-ёқа қисмининг 3 ва 4 симметрик нуқталарини массаж қилинг.
. 5 ва 6 муолажада эса 5 ва 6 нуқталарни иккала томонидан массаж қилинг.
7 муолажадан юз ва бошдаги нуқталарни кунига иккита нуқтадан массаж қилинг.
.
7 ва 8 нуқталарга бир вақтнинг ўзида таъсир ўтказин. 9 нуқталар оғиз бурчагидан 1 см узоқликда жойлашган; бу нуқталарни массаж қилишда бола оғзини бироз очиб туриши керак. Бошқа нуқталарни навбати билан массаж қилиш мумкин.
. Агар болада нафақат артикуляция, балки нафас олиш ритми ҳам бузилган бўлса, 14, 15 нуқталарни массаж қилиш, сўнгра эса 16, 17 нуқталарга ўтиш тавсия этилади. 16, 17 симметрик нуқталар бир вақтнинг ўзида массаж қилинади.
.
4,5,7,8,13,16,17 нуқталарини массаж қилишда бола ўтирган бўлиши, 6 нуқта массажида эса қоирнга ётиши, 9,10,11,12,14,15 нуқталарида эса ўтириши ёки чалқанча 1тиши зарур.
. Нуқтали массаж 30 – 40 минутдан ошмаслиги керак.
.