Dunyo bo’yicha nishonlanadigan diniy va dunyoviy bayramlar

QUMQO’RG’ON TUMANI 23 – sonli DMTT xodimi Pardayeva Zarnigorning “ Dunyo bo’yicha nishonlanadigan diniy va dunyoviy bayramlar”
Mavzusida ma’naviyat soatidagi maruzasi

Yer sayyorasida urf-odatlari, dini, madaniyati, muloqot tili bilan bir-biridan farq qiladigan turli xil xalqlar va millatlar yashaydi, ularni marosimlar haqida aytib bo'lmaydi. Aynan ular ko'p xalqlar orasida takrorlanib, to'liq yoki qisman o'xshashlik bilan ajablantiradilar. Ularning bajarilishida marosimlar farqlarga ega, ammo bir xil ma'noga ega.

Xalqlarning urf-odatlari va diniy xususiyatlari o'rtasida qanday bog'liqlik bor?
Ko'pgina dinlar ma'lum, ammo asosiy va keng tarqalganlari xristianlik, islom va buddizmdir. E'tiqod tufayli turli xalqlar o'rtasida ozodlik urushlari, dushmanlik va nizolar olib borildi. Bunday e'tiqodlarning umumiyligi yo'qdek tuyuladi. Lekin, aslida, hamma narsa unchalik aniq emas.
Odamlar o'rtasida diniy mansubligiga qarab chegara qo'yib, insoniyat undan uzoqlashmoqda yuqori aql. Bir xalqning urf-odatlari boshqa xalqlar an’analari bilan ko‘plab umumiy xususiyatlarga ega ekanligi bejiz emas. Aksariyat hollarda Afrika qabilalarining urf-odatlari Evrosiyo odatlariga o'xshaydi. To'y yoki dafn marosimlarida, shuningdek, fitnalarda, ibodatlarda, qarindoshlar o'rtasidagi muloqotda juda ko'p umumiylik mavjud.
Nima uchun turli xalqlarning marosimlari takrorlanadi?
Bu savolga javobni uzoq o'tmishda izlash kerak. Oldin zamonaviy odam Qavmlarning ko'plari mushriklar qatorida bo'lganligi xabari keldi. Odamlar turli xudolarga, insoniyatga homiylik qilgan yerdan tashqari sivilizatsiyalarga ishonishgan eski kunlar.
Oliy kuchlar ajdodlarga ko'plab ahdlarni, o'rganishga qaratilgan bilimlar omborini berdi to'g'ri yo'l hayot. Agar bunday qoidalar buzilgan bo'lsa, qasos va jazo vaqti keladi.
Tsivilizatsiyalar rivojlanishi bilan butparastlarning urf-odatlari asta-sekin fonga o'tdi, ammo bu har doim ham shunday emas edi. Ularning o'zgarishi ma'lum davlatlar madaniyatida sodir bo'ldi, ular yangi din bilan birlashdilar.
Shunisi e'tiborga loyiqki, musulmon bayramlari xristian bayramlarining nusxasi bo'lishi mumkin. Masalan, marosimlar Tatar xalqi dini islom bo'lgan , ko'p jihatdan rus xalqining an'analari bilan umumiy narsa bor. Bojxona avloddan avlodga o'tadi, takomillashtiriladi, o'zgartiriladi, hatto to'ldiriladi yoki ba'zi tafsilotlar bekor qilinadi. Birgalikda, har qanday marosimning maqsadi bugungi kunda uning ahamiyati va dolzarbligini aniq aks ettiradi.