Dunyo dinlari tarixi o‘rta umumta’lim muassasalarining 10-sinflari va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun darslik
Download 2.32 Mb. Pdf ko'rish
|
Dunyo dinlari tarixi. 10-sinf (2017, Z.Islomov, D.Rahimjonov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- DUNYO DINLARIDA HAYOTGA TAJOVUZ QILISHNING QORALANISHI
|
DINLARDA HAYOT QADRI
26-§ FAOLLASHTIRISH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 1. «Hayot — bebaho ne’mat» hikmatini sharhlang. 2. Tirik jonga ozor bermaslik haqidagi maqollar hamda ota-bobolarimiz tomonidan aytilgan hikmatlarni eslang. 3. O‘rta asrlarda o‘z joniga qasd qilganlarga qanday munosabatda bo‘lingan? 4. Nima deb o‘ylaysiz, islom dinida o‘z joniga qasd qilganlarga janoza o‘qilmasligining sababi nimada? Barcha dinlarda hayotning insonlarga Xudo tomo- nidan berilgani va undan samarali foydalanish lozim ekani uqtiriladi. Shu sababli ham har bir din o‘z ta’li- motida zo‘ravonlik, shafqatsizlik, o‘ziga va o‘zgalar jo- niga qasd qilishni, tinch aholiga zulm yetkazish va qon to‘kish ni qat’iy taqiqlaydi. Ba’zi din a’zolari kutilmaganda tirik mavjudot kirib ketmasligi va uni nobud qilib qo‘ymaslik maqsadida hatto og‘izlarini bog‘lab oladilar, tasodifan oyoqlari bilan qumurs qalarni bosib olmaslik uchun oyoqlari ostini supurib yuradilar. 129 DUNYO DINLARIDA HAYOTGA TAJOVUZ QILISHNING QORALANISHI Jahon dinlari ichida eng keng tarqalgan xristianlik dini o‘z joniga qasd qilishni qat’iy qoralaydi, chunki insonning necha yil yashashi Xudo tomonidan belgila- nib, taqdirdan qochish deb qaraladi. Bundaylarning ru- hini poklash va mozorga ko‘mish man qilinadi. O‘rta asr g‘arb davlatlarida buning oldini olish uchun o‘z jo- niga qasd qilganlarni qattiq tahqirlashar edi. O‘z joniga qasd qilib, tirik qolganlarni esa, qotil sifatida juda og‘ir ishlarga surgun qilinar edi. Ular markaziy ko‘chalarga oyog‘idan osib qo‘yilar, yuragiga yog‘och qoziq qoqib, chorrahaga ko‘mib qo‘yishar, o‘lgan hayvonlarni ham yoniga qo‘shib qo‘yishar edi. Masalan, Fransiya podshosi Lyudovik XIV davrida o‘z joniga qasd qilganning tanasi yuzi yerga qaragan holatda ko‘chalar orqali zambilda sudralib, osilib, keyin qassobxonaga tashlanar edi. Xristianlik dinining pravoslav yo‘nalishida o‘z joni- ga qasd qilish — qotillik va umidsizlikni sodir etganli- gi uchun og‘ir gunohlardan sanaladi. Mazkur ishga qo‘l urgan kishining dafn marosimida marsiya (otpevanie) o‘qilmaydi. Agar o‘z joniga qasd qiluvchining aqli nora- so bo‘lsa bundan mustasno. 1950-yillarga qadar o‘z jo- niga qasd qilganlar qabristondan tashqarida ko‘milgan. Bularning barchasi o‘z joniga qasd qilish og‘ir gunohli- gini bildirish hamda o‘zgalarni ogohlanti rish uchun qi- lingan. Injilning «Havoriylar faoliyati» kitobi 16-bob, 28-qa- torda o‘z joniga qasd qilmaslik haqida quyidagi so‘zlar- ni ko‘rish mumkin: «Lekin Pavlus baland ovozda baqi- rib: «Zinhor o‘z joningga qasd qilma», dedi». Halokatga olib boruvchi yettita gunohdan saqla ninglar: 1) Allohi Taolo ga shirk keltir moq; 2) sehr ishlari bilan shug‘ul lanmoq; 3) birovni nohaq o‘ldirmoq; 4) sudxo‘rlik; 5) yetimlarning molini yemoq; 6) yov bilan bo‘layotgan jangdan qoch moq; 7) erli, mo‘mina, iffatli ayollar ni fohisha deb haqoratlamoq. Hadis 130 Buddaviylikda esa o‘z joniga qasd qilish insonning hayotga nisbatan qilgan noshukurligi sifatida baholangan. Qadimgi slavyan xalqlarida o‘z joniga qasd qilgan- larni «nopoklar» deb ataganlar. Bunday kishilarning ruhi tiriklarga ozor beradi, balo keltiradi, azobga qo‘ya- di, deb ishonganlar. O‘zga insonlarga zarar keltirmasin deb ularning qabriga tog‘terak tayog‘i qoqilgan. Shuningdek, Xitoyda ham o‘z joniga qasd qilish qo- ralanadi. Xitoyliklar o‘z joniga qasd qilganning ruhi osmonga ko‘tarilmasdan, suiqasd sodir etgan uyida qo- lishiga va oila a’zolariga omadsizlik, balo-ofat keltiri- shiga ishonganlar. Download 2.32 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|