Dunyo siyosiy xaritasidagi eksklav va anklav hududlar geografiyasi

---

Siyosiy
geografiya
Dunyo siyosiy xaritasidagi eksklav va
anklav hududlar geografiyasi
Reja
1. Anklav va eksklav hududlar haqida umumiy tushuncha
2.Anklav hududlar va ularning turlarga bo’linishi
3. Jahon siyosiy xaritasidagi anklav davlatlar
4. Jahon siyosiy xaritasidagi eksklav davlatlar
Dunyoning ko’pgina mintaqalarida anklav hududlar mavjud
bo’lib, bunday hududlarning borligi ba’zi holatlarda qo’shni
davlatlar o’rtasidagi munosabatlarga ta’sir ko’rsatadi va hududiy
bahslarga sabab bo’ladi. Hudud siyosiy geografik nuqtai-
nazardan xalqaro-huquqiy munosabatlardagi eng asosiy
masalalardan biridir. Hudud va chegara masalalarining hal
qilingani u yoki bu davlatning xavfsizligi ta’minlanganini
bildiradi va, o’z navbatida, umumbashariy xavfsizlikning muhim
omili hisoblanadi. Soha vakillari anklav hududlar bilan bog’liq
har qanday tadqiqotlarda o’ta ehtiyotkorlik bilan munosabatda
bo’lishadi. Fikrimizcha bu masala nozik siyosiy masala bo’lgani
uchun ham na siyosatshunoslar, na geograflar tomonidan yoki
boshqa mutahasislar tomonidan nazariy va amaliy jihatdan to’la
tadqiq etilmagan hamda tugallanmagan tadqiqotdir.
Anklav so’zi (fransuzcha enclave so’zidan olingan bo’lib, “yopiq,
qurshovda qolgan hudud” ma’nolarini anglatadi) davlat
hududining bir qismini boshqa davlat hududida qolganligi deb
ta’rif beriladi. O’zbekiston yuridik ensiklopediyasida “anklav” ga
“bir davlatning barcha tarafdan boshqa bir davlat (yoki bir necha
davlatlar) ning quruqlikdagi hududi bilan qurshab olingan
hududi (hududining bir qismi)” deya ta’rif berilgan. Yana shuni
aytib o’tish joizki, “anklav” nafaqat yuridik atama sifatida, balki
ijtimoiy-gumanitar fanlar doirasida ham qo’llanadi. “Anklav”
so’zi lotin tilidagi “inclavatus” dan olingan bo’lib, “yopiq”, “qulf
solingan” va “clavis” – “kalit” ma’nolarida qo’llanilgan.
Shuningdek mazkur atama ingliz, fransuz, ispan va italyan
tillarida ham ko’p ishlatiladi.
Anklav hududlar va ularning turlarga bo’linishi. Anklav hududlar
va u bilan nazariy va amaliy masalarni sobiq Ittifoq vaqtida va
hozirda ham rus olimlari tomonidan chuqurroq tadqiq etilgan.