Dunyoda mineral o'g'itlarning ko'pligi tabiiy resurslarni ko'paytirmaydi, balki hosilning sifati hajmini yaxshilaydi. Ommabop biogumsdir bu -biogumusdir

I-BOB. ADBIYOTLAR SARXI
Bu borada ko‘plab tadqiqotchilar, geograflar, arxeologlar, melioratorlar, yetuk olimlar va boshqa ilmiy mutaxassislar e’tiborini jalb etish bilan birga, ilmiy va amaliy faoliyat olib bormoqda. Turkiston Rossiya tomonidan bosib olingandan keyin paxta hukmronligi davri boshlanishi bilan Turkiston davlatining yordami tufayli Rossiya Federatsiyasi hukumati Mirzachoʻlda birinchilardan boʻlib sugʻorish ishlarini olib bordi, dalalarni sugʻordi, va bir necha marta sug'orish kanallarini qurish. 1917 yilga kelib Mirzachoʻl sugʻorilinir yer maydoni 34,5 ming gʻani edi. 1908-yilda mamlakat geologiya qoʻmitasi atoqli olim N.A.Dimo boshchiligida yerlarning meliorativ holatini oʻrganishga kirishdi. Tadqiqotdan ko‘zlangan maqsad Mirzacho‘l cho‘lida taklif etilgan tadbirlarni amalga oshirish bilan birga, taklif etilayotgan yer maydonlaridan foydalanishni ko‘paytirishdan iborat. N.A.Dimo olib borgan tadqiqotlar davomida tadqiqotchilar guruhi tomonidan Mirzachoʻlning ustki xaritasi tuzilgan (1919).
Bu xarita asosida Mirzachoʻl tuproxlari 3 toifaga boʻlingan, yaʼni A , V va D. Mirzachol zvortiy-garbida katka nagrannyy rarnyy narix narix ukun. N.A.Dimo Ketegorali tuproklarny i bylanglar bilan " Sh urhoklaganiy tuproklar va shoxok". Erni taklif qilish quroli hisoblanib, Mirzachoʻl chegaradosh yerlarga shimol va gʻarb tomondan kirib kelgan.
M.M.Bushuev boshchiligida olib borilgan ishlar Mirzachoʻl tuproq eroziyasining genezisi va eroziyaga qarshi chora-tadbirlarni ishlab chiqish, shuningdek, tuproq drenajini va bu hududda gorizontal drenajning taʼsirini oʻrganishga katta hissa qoʻshmoqda. , shuningdek, A.F.Middendorffning Fargʻona viloyatidagi tuproq eroziyasini oʻrganishi.
Yuqori himoya xususiyatiga ega ekishni gormonlar, kupu minix dukkakli osimklarni va turili xil mejax osimklarni ekishni V.A.Cherkasov (1959), S.Mirxoshimov (1963), A.L.Orlov (1983), Stobanovic, Rula (1978) ) va boshqa ko'rsatilgan becholar. .
O‘zbekistonda har yili 1 mln. 1000 gektardan ortiq sugorilinir shori juviladi, agar baʼzi maydonlar takroriy deb hisoblansa, umumiy sugʻorilinir maydoni 2 mln. hktạrạ yk̰nlạsẖy̰b kwlạdy. Buxand zovur onlayn shor yuvish samarali lybig, erar unumdorligi daty tiklanadi.
S.S.Neustruev, V.V.Nikitin (1926) hududda umumiy fizik-geografik nuqtai nazardangina emas, balki tuproq evolyutsiyasining irsiy tabiatini chuqurroq tushunishga yordam berish maqsadida tadqiqot olib borgan va u Axborot deb ataladi. tuproqning tarqalishi, ularning genezisi va minerallashgan yer osti suvlarining ahamiyati haqida ma’lumot berilgan.
M.M.Reshetkina (1932) Mirzachoʻl yer osti suvlarining holatini yer yuzasiga koʻrsatgan. Muallif Mirzacho‘l tuproq eroziyasining tuproq genezisi va tartibiga ta’sirini aniqlab, hududni turli gidrogeologik rayonlarga ajratgan.
1946-1947 yillarda V.A.Kovda alohida e'tiborga loyiq bo'lgan "O'liklar erlarining kelib chiqishi va tartibi" nomli yirik monografik asarini nashr etdi. Muallif bu asarida inson faoliyatining tuproqqa ta’siri va tuproqning gidromorfologik tuzilishi hamda hosildorlik sharoitlarini o‘rganib, tuproqning genetik tasnifini taklif qilgan. V.A. Kovda tuz to'planish jarayonini cho'kindi turlari bilan bog'laydi va bu holda eroziyaga moyil tuproqlarni o'zlashtirishda va ikkilamchi eroziyaning oldini olishda suvli qatlamlar miqdorini kamaytirish va sizotlarning chiqib ketishini tezlashtirish kerak.
M.A. Pankovning (1957, 1962) xizmatlari katta boʻlib, u toʻplagan maʼlumotlar asosida yer osti suvlarining minerallashuvi va choʻkish darajasi xaritalarini tuzgan va shu bilan birga yerning geologik va gidrogeologik sharoitlarini hisobga olgan. va uning qurgʻoqchilik natijasidagi oʻzgarishlari choʻkindi va tektonik harakatlarning dinamikasini koʻrsatdi.Natijada u oʻzgarib, turli hududlarga oʻzgardi.
N.F. Bespalov (1957) hududda olib borilgan tadqiqotlarga asoslanib, Mirzacho‘l maydonlarining qishloq xo‘jaligida foydalanish natijasida tuproqdagi organik moddalar va chirindi miqdori kamayib ketishining asosiy sababini zararkunandalar miqdorining kamayishi bilan izohlaydi. tuproqdagi kolloid fraktsiyalar. Xulosa qilinadiki, bular ham firibgarlikka moyil, chunki bu tuzilmalar zaif tuzilishga ega.
Tanikli olim M.U. Umarov (1974) oʻz tadqiqoti maʼlumotlariga asoslanib, choʻkma tuproqning fizik xossalariga salbiy taʼsir koʻrsatishini tushuntirgan.
Keyingi 3 yilda respublikamizdagi bir qator ilmiy tadqiqot institutlari va tashkilotlari tomonidan Mirzacho‘l tuproqlarining holatini yaxshilash maqsadida chuqur ilmiy izlanishlar olib borildi.
Mirzachol tuproklari meliorativ predxodlarini vyxodnyy va uzin uzbanshernyy O.K. Komilovningnyy elektronnyy xoroshiy dr. O.K.Komilov rahbarligida 1960-yillardan boshlab melioratsiya qilingan yerlarning genezisi, genezisi va meliorativ holatini yaxshilash maqsadida tuproqlarning litologik va gidrogeologik sharoitlarini hisobga olgan holda vertikal shudgorlashning ahamiyati ilmiy jihatdan isbotlangan. qadimdan.keng mikosda ışımishirda kollanilib kelinimbarga.
Mirzacho‘ldagi yerlarni obodonlashtirish sharoitlarini o‘rganish va yaxshilashda professor O.K.Komilovning xizmatlari katta. 1960-yillardan boshlab O.K.Komilov rahbarligida Mirzachoʻl tuproqlarining rivojlanishi, genezisi, meliorativ holatini yaxshilash boʻyicha qator tadqiqotlar olib borildi va tik qazish ishlarining ahamiyati ilmiy jihatdan isbotlandi. tuproqlarning litologik va gidrogeologik sharoitlari. Ular tomonidan ishlab chiqilgan chora-tadbirlar bugungi kunda ham o'z ahamiyatini yo'qotmagan holda ishlab chiqarishda qo'llaniladi.
A.I. Kalashnikov (1965, 1967, 1971) oʻz ilmiy izlanishlarini aholining haddan tashqari koʻpayishiga qarshi kurashish, mavjud tuzatish choralarini takomillashtirish, yangi, samaraliroq usullarni takomillashtirish kabi masalalarga qaratdi.
A.U. Ahmedov (1981, 1983) ma’lumotlariga ko‘ra, meliorativ holatini rayonlashtirish asosida baholovchi meliorativ xarita tuzilib, unda Janubiy Mirzacho‘l kanali bo‘yidagi melioratsiyalanishi qiyin bo‘lgan yerlarning iqtisodiy samaradorligi ko‘rsatilgan. muhokama qilindi, taklif va tavsiyalar berildi.
Respublikamizning turli tabiiy hududlarida tuproqning kelib chiqishi, eroziya darajasi va boshqa omillar, tuzlar bir-biriga nisbatan o'zgaradi.
O‘zbekistonlik melioratorlar O.Komilov, M.Pankov, O.Ramazonovlar o‘zlarining ko‘p yillik tajribasidan ma’lumki, ular eng yaxshi natijaga omochdan foydalanish orqali erishiladi, deb hisoblashadi. Shu bois hozirgacha Mirzacho‘lda qurilish ishlari gorizontal ishlar orqali olib borilmoqda.
Odatda, amaliy dehqonchilikda sigirlarni rag'batlantirish uchun kuchli silkitlar ham qo'llaniladi. V.A.Kovdaninning yozishicha, ekinarni shor suv bilanganda igorlangandna ildizar ildizil proxok kastamida xlorid-sulfat sholanishda 10-12 g/l meganerlanish mega boros. Sugorish uchen bujan 2-3 hatto 5-7 g/l stranitsa shorlangan suvni xam ishlatish mumkin. Ammo hosilning 10-20 foizi shubhali. Shørlangan suvlardan qizlhạtsạda ក្រាន្រាន្រាន
Mirzacho‘lda olib borilgan tadqiqot va tajribalarda Shomil quduqlaridan chiqadigan suvdan bemalol uchun foydalanish mumkinligi aniqlandi. So'nggi yillarda quduqlar ko'payib, ulardan chiqadigan suv ham ko'paymoqda. Mirzacho‘ldagi suv quduqlaridan chiqayotgan suvning shovqini ularning joylashgan joyiga qarab har xil bo‘ladi. Sirdaryo yaqinida joylashgan quduqlardan chiqayotgan suvning shovqin darajasi yuqori emas. Mana shu erlardagi xojalikar quduk suvranir toza shirpen ishlatib kelmirgardal. Biroq paxta maydonlarini uzoq yillar sho‘r suv bilan to‘ldirish salbiy oqibatlarga olib keladi. Osimklar usishi va xapprilishi uchen ekloginalnyy suchatsiya baxshadi. Shor suvarni chuchuk suv bilan Amexatib, xochuma-navbat sugorish xam samara beradi. Masalan, birinchi sug'orishda ariq suvi kerak, ikkinchi sug'orish suvini zovur suvi mix of mix and match va bilan xoh. Suv tanqis bo‘lgan yillarda sho‘r suv, sho‘r suv quduqlari, oqova suvlardan samarali foydalanish uchun bu muammoni har tomonlama hal etish zarur.
E.I.Chambarisov va B.A.Baxrutdinovlarning fikricha, qurgʻoqchilikka chidamli oʻsimliklarni sugʻorishda sugʻorish darajasi 5-6 g/l dan oshmasligi kerak. Tuzli suvdan foydalanganda ma'lum shartlarga rioya qilish tavsiya etiladi. Bu silbiyning o'simliklar va daraxtlarga ta'sirini kamaytirish choralarini ko'rish zarurligiga olib keldi. Biroq sovun sifatini ko‘rsatuvchi belgilar shu paytgacha ilmiy jihatdan aniqlanmagan.
Sugʻorilining tuproxlarining bugungi holatini har tomonlama oʻrganish va xolis baholash maqsadida TAITDI bir guruh olimlari J.Sattorov, R.Quziyev, X.Risqiyeva, M.Toshqoʻziev, R.Kurvontoyev, A.Ahmedov, A.Ismonov, S.Abdullayev va boshqalar 2000-2005-yillarda Sirdaryo va Jizzax viloyatlarining bir qator tumanlarida keng qamrovli tadqiqotlar olib bordilar, o‘rganilayotgan hududlarning agrokimyoviy, agrofizikaviy, fizik-kimyoviy, meliorativ va ekologik holatini, miqdori va resurslarini aks ettiruvchi barcha ko‘rsatkichlar aniqlandi. suv, sug'orish darajasi va turlari, gidromelioratsiya tizimi yangi dalillarga ega bo'ldilar va topografiya va uning ballarini ko'rsatadigan xaritalar yaratdilar, ularni yaxshilash choralarini ishlab chiqdilar va monografiya shaklida nashr etdilar.
Tuproqning xilma-xilligini oshirishning asosiy omillari uning tarkibidagi organik moddalarning ko'payishi, shuningdek, agrofizik va agromeliorativ xususiyatlarni qabul qilishdir. Buxangand shirlgan erlang erarni meliorativ sostoyanie izykleshash va xixlyxxatzimda izbyl myshirni gangan tyshaladi kabi masala myshay ofisi dan s0analadi.
Turkiyaning Editepa universiteti Genetika va bioinjeneriya kafedrasi mudiri, professor Metin Turan dunyoning ko‘plab mamlakatlarida mahsuldorlikni oshirish asosiy masalaga aylanayotgani uchun foydali bakteriyalar yo‘q qilinayotganini aytdi. Erkaklarning meliorativ holatini yaxshilashning yagona yo'li bor. Biroq, tabiiy minerallar va biogumus-organik o'g'itlarni qo'llab-quvvatlashga e'tibor berish kerak. Bir mavsumda o'rim-yig'im uchun kimyoviy o'g'itlarning 70 foizi ishlatiladi va bu natijaga erishish uchun biogumusning 40 foizi etarli.
T.S.Aysanov va badshalar obuchni derjaniy doljay uzum yangilarini uzum yangilarini dlya klaviatsiya uzum yangilarini. Ishning utsalligi va amali zassuhibi Rossiya Federazione governandati import o'rnini pascha bo'yisha moderne utsandare uzumchilik temo'ini va uning eksifikini svetsana qaratilapan yuksak e'tibor bilan vehleranadi. Ishda terjafi saktossining 0-20 sm omsut saktuining sösi agrokimyoviy ko'yyyariga kishmish radiant va Kodryanka uzum navlarini yetishtirishda biogumusdan utsatsining zassani ta'siri ko'sindana. Tahlil qiliniken stol uzum navlarining thorivdorligini khishte olis sikkei sikkei bo'lib, ular vermikompostdan svett fonida thorivdorliking kontsini rajenda 1,4 t/ga oshganini ko'rishti.
M. F. Fasxutdinov va boshqalar biogumusdan yangi preparatlar oldi. Kombinatsiyalangan xomashyodan yangi veiyur gumusli organo-mineral o'g'it "WE" olish usuli tähätäskeke: kärnäi ko'mir va biogumus (vermicompost). Yangi oʻgʻit qoʻngʻir koʻmir va vermicompostning ishqoriy ekstraktlarini karbamid va Trilon B qoʻshilishi bilan sahishtin edışın elgan.
Olingan fizik-kimyoviy mahsulotlar organ muvozanatining spektral usullari bo'ladi. IR va Raman spektrlarini tayyorlash. IQ spektrlari humik siirdlarninger xarakteristikasi yutilish zonalarini ko'eres. Biroq, NMR spektroskopiya usullari mavjud emas. NMR-13C va NMR-1H usullarini tayyorlashning xarakteristikasi guru saqlanishini aniqlaydi. Suyuq gumusli o'g'itlarni olishning tekasatsilisin usuli biogumus yoki torfga bakansan ko'mir gumati va gumusli o'g'itlarning positsati tyattsini bitta preparatda shuntsinga sikkem borsih ko'indus. GOST bo'yisha ekin urug'larining unib zarachini chuchen standart sinovlarida 12038-84 GOST R 54221-2010 Sabzavot va galla ekinlarida yangi organomineral o'g'itning effektiuni dala sinovlari o'tkazildi. Aniqlanishicha, yangi o'g'itdan foydalanish don ekinlari thorivdorligini 4,2–4,7 ts/ga, vegebuk ekinlari thorivdorligini 0,25–0,3 l/ga preparat dozasida 2,4–3,2 ts/ga uttara.
Ivanov o' z xachany ma kolasida gumus butun tirik dunyo (o'gistels, animal va vidoks) uchun muhim ekologik rol o'ynadi. U, shimgich kabi, zararli moddalar o'zlaitei va bog'laydi va sanya chuchen uni "sayyora buferi" deb atash mumkin. Gumusga boy ompu sivilizatsiyaning eng oliy qadriyatidir. Qodir Tangri Ukrainaga 6,5% gacha chirindi bo'lgan eng boy qora ompusni berdi. Ukrainaning chernozem maydoni 25,56 million gektarni tashkil etadi, uning 60 foizi mamlakatda. Dunyodagi har 15 gektar qora ukrainalikdir. Gumus muzlikda (bizning kengliklarda) butun muzlik turkmen turkütü turkot to'plangan. Bu ne'matni kijak ogadamirazim? 100 yil oldin Ukraina chernozemlarida 4-6% chirindi, bugungi kunda 3,2% boʻlgan. 300-400 yil sidim ochilganda chirindining atigi 1% to'planadi va 100 yil ichida biz 2,6% yoki 1000 yil isidim tiri bo'lgan qiatni yo'qotdik. Har o'n inigada bizda chirindi summasi 2,5% dan kam bo'lgan ompularda maydanlar co'payomgga. Bunday ompularni unumdor deb atash mumkin emas. Har yili Ukraina ompuslarida chirindi miqdori 500-700 kg/ga kamaydi.
MIIrkit va aaloks biogumusdan o'g'it olish yo'llarini o'rgangan.Oziq-ovekt izmuktini vermikultura usulida ekikolog ekologik toza o'g'it - biogumsga teyy yolsho tsuttsini ko'ngangan. Tätsveninging mutini o'erhisandir yangi täpä biogumus va azofoskaning ta'siri agro-bo'z ompu unumdorligi ko'yyariyari va makkajo'xori tehowi. O'g'itlarni proizond o'tashan vegetatsiya dala taxsisida o'tsin.
tashirmoq da . Istisno variant balansi bo'lgan variant ediga ekvivalent dozada azofosk 3 t/ga biogumus, uning tarkibi nazorat darajasida bo'lgan. Tuproqqa qo'llash 3 va 6 t/ga vermicompost reaksiorning o'lug'iga sudaman berdi sahirat bir oz siirdli dan umpu muhiti neutragalga tsuprishish. Qo'llash 3 t/ga azofoska fonida omupqa biogumus kiritiladi biogumusga ekvivalent miqdorda azot, fosfor va yalpi hosil qiluvchi statistik ahamiyatga ega o'sishiga sudaman berdi.maksimal teoruni formama makkajo'xori, uning o'sishi 24% ni tsing qildi.
Nestorenko va boshqalar biogumusni ompusdagi zabubini o erhisani edaris biogumus yoki vermikompost organikdirheterotroflar organik moddalarning parchalanishi natijasida olingan organizmlarning parchalanishi. uning asosini qurtlarning koprolitlari tsagain karahi. Bundan tashqari, uning ichida kasi bo'lgan mikroflora va mikrofaunaning shakllanishi kompost uyomining biotsenozi. Biogumus to'plangan makro va micrometroellar, nadzi materen, katta, antibiotiklar va foydali microfl.Hidrofil, aloen vaka durante, nimt sigimi, mechanik kuch, begona o't urug'lari yo'q. Biogumus ga qadar sakta turiya.Uning suv 18 70% suv va va ga gadar organic o'g'itlarga thana 15-20 bara tetsih o'tarchaa biogumus selebe tarkibga ega: % - gurga organik modda - 40-60%; chirindi - 10-12; N - 0,9-3,0; P - 1,3-2,5; K - 1,2-2,5; Ca - 4,5-8; Mg -0,5-2,3; Temir - 0,5-2,5%; mg/kg -Cu - 3,5 -5,1 mg/kg; Mn - 60-80; pH -6,8-7,2 bo'ladi.
I.Garanovich va aalok biogumus bo'yisha o'takaganan samaransida biogumus va agao organik o'gitlar o'rtasidagi muhim farq suvda eruvchan azot, fosfor, kaliy va undagi mikrometrokellarning ko'pahaji hilsolanishi mobil shakli. o'g'it qabul tirishi va buning inishitin ប្រ្រង្រ្រ្នា្នា donador bo'ladi, ışırdlilik pasayadi. Biohumus qurib qashdan qashdan harida ប្រ្រ្រ្រ្រ organik azotni mineralga tähälä pöösining tezlashühiga tälöm beradii.
Yuqoridagi adabiyotlar tahlilidan ko‘rinib turibdiki, keltirilgan adabiy manbalar tahliliga ko‘ra, taklif etilayotgan yerlarda qulay agromeliorativ sharoitlarning yaratilishi nafaqat madaniy ekinlarning unumdorligi va sifatini ta’minlabgina qolmay, balki ba’zi hollarda qishloq xo‘jaligi ekinlarining hosildorligini ta’minlaydi. bu yerlardan foydalanishga ham ruxsat beradi. Shunday ekan, bundan buyon e’tiborimizni muhofaza qilinadigan bioxilma-xillikni saqlash va muhofaza qilishga qaratishimiz kerak.