Durnazarov Yorqin kio’-214-18

Durnazarov Yorqin KIo’-214-18

1. Сигнал энергияси ҳисоблаш орқали қанақа сигналларга рақамли ишлов беришнинг амалий масалаларини ечиш мумкин? Ҳар бир масалани тушунтиринг.

2. Нолдан ўтувчи нуқталар сони (Zero crossing rate(ZCR)) алгортими ёрдамида қандай сигналлар билан боғлиқ амалий масалаларни ечиш мумкин. Ушбу сиз келтириган масалаларни ечишда ZCR нинг ролини тушунтиринг.

3. Сегментлаш, фреймлаш, энергия ва ZCR лар асосида аудио сигнални сегментланг.

1. Nutq signalining qisqa vaqtli energiyasi va noldan o‘tuvchi nuqtalar soni nutq signalining asosiy parametrlari sanaladi.Bizga ma'lumki nutq signalining parametrlari qoida bo‘yicha vaqt o‘tishi bilan tez o‘zgaradi, shuning uchun ham nutq signalini bir-birining ustiga tushmaydigan uzunligi 10-30 ms uzunligida fragmentlarga ajartib ishlov berish odatiy holdir. Nutq signali ushbu oraliqda stasionar holatda deb faraz qilsak, unda nutq signalining qisqa vaqtli energiyasini hisoblash orqali nutq signalidagi jimlik sohalarini olib tashlanadi. Ushbu masalani yechish algoritmi quyidagi bosqichlardan iborat:

• 
  Kiruvchi signal fragmentlarga ajratiladi. Bunda va bundan keyin jarayonlarda fragment 256 ta nutq signalining qiymatlaridan iborat ketma-ketliklar tushiniladi.
  
• 
  Qisqa vaqtli energiya qiymati hisoblanadi (fragmentdagi signal qiymatlarining kvadratlar yig‘indisi).
  

• 
  Bo‘sag‘a qiymatlarini o‘rnatish 𝐸𝑏𝑜`𝑠 (adaptiv algoritm bo‘yicha).
  
• 
  Shart bajarilishini tekshirish 𝐸𝑛<𝐸𝑏𝑜`𝑠 ?: agar shart bajarilsa “ha” – n-fragment jimlik uchastkaga tegishli hisoblanadi va 2-qadamga o‘tiladi; shart bajarilmasa “yo‘q” - n-fragment foydali signal uchastkaga tegishli hisoblanadi.
  

2. Noldan o‘tuvchi nuqtalar soni. Diskret vaqtda signallarga ishlov berishda, signalning ikkita ketma-ket qiymatida turli ishoralar mavjud bo‘lsa, noldan o‘tish sodir bo‘lgan deb tushuniladi. Signalda noldan o‘tish chastotasi uning spektral xususiyatlarining eng oddiy belgisi bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Bu qisqa polosali signallar uchun to‘g‘ri keladi. Misol uchun chastotasi bilan olingan chastotali sinusoidal signal davri uchun qiymatlarga ega. Har bir shakllanish nutq signalining vokallashgan fragmentlarining energiyasi 3 kGs dan past chastotalarda jamlanganligini anglatadi. Bu qo‘zg‘alish signalining spektrini pasayishi bilan bog‘liq, ammo vokallashmagan fragmentlar uchun energiyaning katta qismi yuqori chastotali sohada yotadi. Yuqori chastotalarda noldan kesib o‘tishlarning soni ko‘p buladi, pastlarida esa kam buladi. Shu sababli noldan kesib o‘tuvchi nuqtalar soni va chastotalar bo‘yicha energiya taqsimoti o‘rtasida qat'iy bog‘liqlik mavjud. Noldan kesib o‘tmaganlarning katta soni vokallashmagan fragmentlarga mos keladi va kichik soni esa vokallashgan nutq segmentlariga mos keladi deb hisoblash o‘rinli.
Nutq signalining noldan o‘tuvchi nuqtalar soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

Bu yerda: