Echiura va sipuncula tiplari

Sipunkulidlar (Sipuncula) - yer yuzida 150 ta turi tarqalgan bo’lib tanasi bosh qismida zich paypaslagichlari joylashganligi bilan harakterlanadi. Vakillari gavdasi uzunligi 2 mm dan 70 sm gacha boradi. Suv tubida yashovchi dengiz hayvonlaridir. Bir qancha turlari qumda, ba’zi turlari marjon qoyalari kovaklarida, mollyuskalar chig’anoqlarida (bo’shagan), 1ta turi yog’ochni parmalab oyib yashaydi. Gavdasining orqa tomoni yo’gonlashib, diametri kattalashgan (noksimon) bo’ladi. Sipunkkulidlar ayrim jinsli. Urug’lanish tashqi, gametalar suvda qo’shiladi. Lichinkasi metamarfozni o’tab rivojlanadi. Pelagosfera – lichinkasi plankton organizmlar bilan ozuqlanib, uzoq rivojlanadi. Sipunkkulidlar filogenizi tortishuvchi muammo bo’lib kelmoqda. Ularni lichinkasini rivojlanishi hamda ular bilan yonma-yon bo’lgan uchta takson ayrim tipik belgilari ham maskur taksonga namoyon bo’ladi. Shuning uchun ayrim sistematiklar bularni halqali chuvalchanglardan kelib chiqqan desa, boshqa tadqiqotchilar mollyuskalardan kelib chiqqanligini ta’kidlaydi. Uchunchi guruh mutaxasislar bularni ninatanlilar avlodi ekanligini aytadi.
Adabiyоtlar:
1. G.G.Abrikosov va boshqalar. «Zoologiya» 1 - 2 jilt. T: 1966.
2. V.F.Natali «Umurtqasiz hayvonlar zoologiyasi». T: 1966.
3. S.P. Naimov. «Umrtqali hayvonlar zoologiyasi» 1995 y.
4. O Mavlonov .Sh.Xurramov «Umirqasizlar zoologiyasi» T. 1988 y.
5. E.I.Lukin «Zoologiya» Moskva 1989
6. B.А.Kuznеtsov, A.Z.Chеrnov, L.N.Katonova «Kurs zoologiya». M.1989 y.
7. A.M.Muhammadiеv «Umurtqasiz hayvonlar zoologiyasi». T: 1970.
8. S.A.Murodov, N.Axmеdov «Talabalarning bilimini rеyting va tеst bilan aniqlash» bo’yicha «Zoologiya va tut ipak qurti biologiyasi» fanlaridan o’quv uslubiy qo’llanma. T: 1997.