Ecologiya MurodovSh lot doc

179.Protoyulduzlar (yunoncha protos-birinchi) – gaz-chang 
bulutlarning beqaror gravitatsiyasi natijasida vujudga kelgan 
moddalarning zich kondensatsiyasi bo’lib, harorati asosiy energiya 
133 
148 

---

www.qmii.uz/e-lib 
www.qmii.uz/e-lib 
3-ilova 
ASOSIY ATAMA VA TUSHUNCHALAR 
1.Abiogenli (yunoncha «a» bio va genlarsiz) tirik 
organizmlarning 
jonsiz 
bo’lmagan 
murakkab 
organik 
birikmalardan vujudga kelishi, ya‘ni nobiogenli paydo bo’lish (3-
bob). 
2.Abiotik muhit (yunoncha «a» va biote - hayot) –jonsiz muhit 
(kirish). 
3.Abissiniya – Zamonaviy chet el adabiyotlarida ishlatiladigan 
Efiopiyaning norasmiy nomi (7 -bob). 
4.Avtotroflar (yunoncha autos-o’zim, va tpophe-oziqa, 
oziqlanish)- o’zi oziqlanuvchi organizmlar, ya‘ni noorganik 
moddalardan (xususan suvlar, uglerod ikki oksidi, azotning 
noorganik birikmalari) fotosintez (barcha yashil o’simliklar-
fogotroflar) yoki xemosintez (ba‘zi ximotroflar bakteriyasi) 
energiyasidan foydalanib, yashashi uchun zarur bo’lgan organik 
moddalarni sintezlovchilar (5-6 boblar). 
5.Akvatoriya (lotincha aqua- suv va hudud) – dengiz, suv ombori 
yoki portning suv hududi chegarasi (7 -bob). 
6.Akseleratsiya (lotincha accelera- tezlashtirish) – pushtning 
rivojlanish 
bosqichini 
aniqlaydigan 
ayrim 
qismlari 
shakllanishining tezlashishi; bolalarning va o’smirlarning oldingi 
avlodlariga nisbatan jinsiy balog’atga yetishi va rivojlanishining 
tezlashishi (2-bob). 
7.Aktinomitset – tarmoqlanuvchi hўjayra hosil qiluvchi 
bakteriyalar tartibi yoki grifi. Tuproqda, suv havzalarida, havoda 
hamda o’simliklar qoldig’ida tarqalgan. Ba‘zi hayvonlar, inson va 
o’simliklardagi tekinxo’rlar (5-bob). 
8.Alkaloidlar (alcali-ishqor degan ma‘noni anglatadi) - asosan 
kelib chiqishiga ko’ra, o’simliklardagi davriy birikmali keng 
guruhlar. Asosini azot tashkil qiluvchi 10000 ga yaqin alkoloidlar 
ma‘lum (7-bob).