Эгилишда уринма кучланишни аниқлаш

1. Тўғри тўртбурчак. Тўғри тўртбурчакли кўндаланг кесимнинг нейтрал ўқидан масофада ётувчи ихтиёрий К нуқта орқали эни . ...бўлган кесимни ОХ ўқига параллел қилиб ўтказамиз.
Ажратилган кесимнинг статик моментини аниқлаймиз (3 -шакл).

бунда

3 -шакл.
Тўғри тўртбурчак кесим учун .. бўлганлигидан ва юқоридагиларни (8.12) формулага қўйиб қуйидагини оламиз:
(3)
(3) формулада ўзгарувчи миқдор иккинчи даражаси бўлганлиги учун уринма кучланиш кесим баландлиги бўйича квадрат парабола қонуни бўйича ўзгаради. Уринма кучланиш эпюрасини қурамиз (3 -шакл):

Кўндаланг кесимнинг нейтрал ўқи устида ётувчи нуқталарда уринма кучланиш энг катта қийматга эришиб, унинг қиймати қуйидагича бўлади:
.... .............. (4)
Текшириалётган балканинг узунлиги билан кўндаланг кесим юзаси баландлиги одатдаги ... ...... нисбатда бўлганда, энг катта нормал кучланиш .......... . энг катта уринма кучланишдан .._max....... бир неча марта катта бўлганлигидан, балканинг кўндаланг кесим ўлчамлари асосан, энг катта эгувчи моментнинг қиймати бўйича қуйидагича ҳисобланади.
W_x
Керак бўлган ҳолларда, уринма кучланиш бўйича ҳам балканинг мустаҳкамлиги текширилади. Машина ва иншоот қисмларида ишлатиладиган балкалар учун энг катта уринма кучланишлар уларнинг нейтрал ўқи устида ётган нуқталарида ҳосил бўлади. Бундай кучланишларни ҳисоблаш учун кўндаланг кесимнинг нейтрал ўқининг юқорисидаги юзасининг нейтрал ўққа нисбатан статик моментини .... .ҳисоблаш керак.
Балканинг материали уринма кучланишга пухта қаршилик кўрсатиши учун, унинг кесимларида ҳосил бўладиган энг катта уринма кучланиш балка материали учун рухсат этилган уринма кучланишдан катта бўлмаслиги лозим:

бу ерда
-кўндаланг кесимнинг нейтрал ўқ бўйича кенглиги;
-балка матреиали учун рухсат этилган уринма кучланиш.
Прокат буюмлардан ясалган балкалар кўндаланг кесимининг қалинлиги .. ... нисбатнинг одатдаги қийматлари учун етарли даражада бўлиб, ҳамма вақт. ... тегишли рухсат этилган кучланишдан кичик бўлганлиги учун бундай балкаларни уринма кучланиш бўйича текширмаса ҳам бўлади.
Машина ва иншоот қисмлари учун ишлатиладиган материаллар уринма кучланишга заиф қаршилик кўрсатади. Масалан, парчин мих билан ва пайвандлаш йўли билан уланган баланд балкаларнинг ҳисобини чиқаришда, уларнинг девори юпқа бўлгани учун ёғочдан ясалган балка синишдан олдин нейтрал қават текислиги бўйича ёрилади. Бундай балкаларни мустаҳкамлик шартини уринма кучланиш бўйича ҳам текшириш зарурдир.