Ekologik qonun talablarini buzganlik uchun yuridik javobgarlikni ogʻirlashtirish

Alohida hududlarning tabiy-resurslar potensialini baholash.
Tabiatdan foydalanish shakllari bilan tanishish. Biologik xilma-xillik. Biologik xilma-xillikni ta’minlashning shakllanishi xususiyatlari. Bioxilma – xillikning tushunchasi va uni atrof – muhit muhofazasidagi o‘rni. Organizmlar va ularning xilma – xilligi. O‘simlik va hayvonot dunyosining bioxilma – xilligi. 4 "Qizil kitob" ga kiritilgan o‘simlik va hayvonlar dunyosi. Bioxilma – xillikning hududiy xususiyatlari. O‘zbekiston ekotizmlari. Biologik xilma – xillikka ta’sir etuvchi omillar. Suv ekologik omiliga nisbatan o‘simliklar va hayvonlarning ekologik guruhlari. Bioxilma – xillikni saqlash va undan barqaror foydalanishning shart - sharoitlari. Zarafshon va Hisor milliy tabiat bog‘lari biologik xilma-xilligi. Surxon va Kitob davlat geologik qo‘riqxonasi biologik xilma-xilligi. Tog‘ ekotizimlarida bioxilma-xillikni saqlash. CHo‘llar va dashtlarda bioxilma-xillikni saqlash. Daryo va qirg‘oq bo‘yi ekotizimlarni bioxilma-xilligini saqlash. Archali o‘rmonlar bioxilma-xilligi. Bioxilma-xillikka bo‘lgan havflar. Agro bioxilma-xillik. Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar bioxilma-xilligini saqlash. Zarafshon milliy tabiat bog‘i biologik xilma-xilligi. Hisor davlat qo‘riqxonasi biologik xilma-xilligi. Surxon davlat qo‘riqxonasi biologik xilma-xilligi. Kitob davlat geologik qo‘riqxonasi biologik xilma-xilligi. Zomin milliy tabiat bog‘i biologik xilma-xilligi. Bioxilma – xillikning tushunchasi va uni atrof – muhit muhofazasidagi o‘rni. Organizmlar va ularning xilma – xilligi. Hozirgi zamon ekologik muammolari. Hozirgi zamon ekologik muammolari fanning maqsadi va vazifalari. Ilmiy texnik revolyusiya va global ekologik inqirozlari. Mahalliy salbiy ekologik oqibatlar. Orol va orolbo‘yi muammolari. Amudaryo deltasi muammolari. Aydar, Arnasoy ko‘llar sistematikasi. Iqlim o‘zgarishlari, cho‘llanish jarayoni. Iqlim o‘zgarishi, tuproq sho‘rlanishi va eroziya. Suv ekosistemalari va havoning ifloslanishi. Potensial ekologik xavflar. Ekologik muammolar. Ifloslantiruvchi moddalarning umumiy xarakteristikasi. Pestitsidlar, og‘ir metallar, zaharli chiqindilar, qishloq xo‘jaligini kimiyolashtirish, yaylov chorvachiligi, tog‘ konchilik sanoati, atrof – muhitni ifloslantiruvchi omillar. Trofik tuzilish va ekologik piramidalar. Organizmlar va ularning xilma – xilligi. Suv ekosistemalari. Agrobiotsenozlar. O‘zbekiston ekotizmlari. Suv ekologik omiliga nisbatan o‘simliklar va hayvonlarning ekologik guruhlari. Tog‘ ekosistemalari. Ekosistemaning makondagi strukturasi. Ekosistemalar birlamchi mahsuldorligi. Hozirgi zamon ekologik muammolari. Trofik tuzilish va ekologik piramidalar. Organizmlar va ularning xilma – xilligi. Ekologik ta’lim-tarbiya. G.X.Bruntlendning baqaror rivojlanish konsepsiyasining mazmuni. Respublikamizda barqaror rivojlanishga oid qabul qilingan huquqiy aktlar. Barqaror rivojlanish ta’limi va tarbiyasi holati. Itisodiy – ijtimoiy – ekologik majmuali barqaror rivojlanish ta’limi. Ekologik ta’lim tarbiya fanining tushunchasi. Tabiat, jamiyat va iqtisodiy rivojlanish barqarorligini ta’minlashning ekologik jihatlarini. Tabiatdan foydalanishning ekologik prinsiplari, qoidalari va qonuniyatlarini. Ekologik ta’lim tarbiyaning ekologikiqtisodiy jihatlari. Aholi soni, qishloq xo‘jaligi, ishlab chiqarish, tabiiy resurslar va atrof muhit ifloslanishi. Demografik jarayonni rivojlanishi. Ekologiyaga oid tushunchalarni tekshirish va mustahkamlash. Barqaror rivojlanish ta’limi. Kishi 5 hayotining davomli variantlarini modellashtirish. Inson farovonligi va ekologik ta’lim va tarbiya. Ekologik barqaror hududlar va shaharlar muammosi. Ekologik xavfsizlikni ta’minlash - zamon talabi. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish. Barqaror rivojlanish sammiti. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish. Barqaror rivojlanish sammiti. Ekologiyaga oid tushunchalarni tekshirish va mustahkamlash. Ekologik muammolar. Ekologik ta’lim tarbiyaning ekologikiqtisodiy jihatlari. Barqaror rivojlanish va uni ekologik jihatlari. Barqaror rivojlanish va uning ekologik jihatlari fanining maqsadi va vazifasi. Respublikamizda barqaror rivojlanishga oid qabul qilingan huquqiy aktlar. Barqaror rivojlanish talablari va ularni O‘zbekistonda tadbiq qilinishi. Mamlakatimizda barqaror rivojlanish salbiy ta’sir ko‘rsatayotgan tabiiy va antropogen jarayonlar. Barqaror rivojlanish ta’limi va tarbiyasi holati ekologik ta’limdan barqaror rivojlanish ta’limi sari borish zarurati. Barqaror rivojlanish konsepsiyasi tushunchasi. Tabiat, jamiyat va iqtisodiy rivojlanish barqarorligini ta’minlashning ekologik jihatlari. Tabiat, jamiyat va iqtisodiy rivojlanishning barqarorligi, inson, jamoa va davlatlarda tabiatdan foydalanishning ekologik talablari. Tabiatdan foydalanishning ekologik prinsiplari, qoidalari va qonuniyatlarini. "Ekologik iz" va "er sig‘imi" atamalari va ularni ishlatish yo‘llari. Barqaror rivojlanishning ekologik – iqtisodiy jihatlari. Demografik jarayonni rivojlanishi; iqtisodiy rivojlanish; insoniyat rivojlanish potensiali, aholi turmush darajasi va sifati. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanishning samarali ko‘rsatkichlari. Atrof - muhitni muhofaza qilish. Barqaror rivojlanish bo‘yicha Butunjahon sammitiGlobal ekologik muammolar barqaror taraqqiyotga katta tahdid solmoqda. Buning oldini olish uchun nima qilish kerak?

1-rasm
Bundan roppa-rosa 10 yildan soʻng dunyo manzarasi qanday boʻlishi haqida hech oʻylab koʻrganmisiz? Insoniyatning hayot kechirish tarzi qay tarzda oʻzgarishi mumkinligi haqida-chi? Hozirgi anʼanalarimiz qay darajada oʻzgarishi mumkin deb hisoblaysiz? Shunisi maʼlumki, yer sharining ekologik vaziyati oʻtgan asrga nisbatan misli koʻrilmagan darajada oʻzgarishga ulgirishi bilan bir qatorda avlodlarning chinakamiga qargʻishiga sabab boʻluvchi muammolarni ham vujudga keltirdi. Garchi ushbu hodisalar dunyo hamjamiyatini global ekologik muammolar toʻgʻrisida koʻproq maʼlumotlarga ega boʻlish, tadqiqotlar olib borish va bu muammolarni bartaraf etish borasida amaliy chora-tadbirlarni amalga oshirishga undab kelayotgan boʻlsa hamki, koʻpchilik mamlakatlar va millatlar bu muammolarning koʻlami shabadasini seza olishmayapti yoxud ular oʻzlarini mutlaqo xabarsizdek tutishmoqda. Ekologik barqarorlikni taʼminlash, aholining qulay tabiiy muhitda hayot kechirishi uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratish, tabiiy resurslardan oqilona va samarali foydalanish, yuzaga kelayotgan va yuz berib boʻlgan muammolarga yechim topish, ularni oqilona hal qilish kabi masalalarga qay darajada ahamiyat berib kelinmoqda? Bu mavzuda shunchaki reja va konsepsiyalar ishlab chiqilib, konferensiya mavzusi sifatida qarab kelinmoqdami? Afsuski, shunday. Global ekologik oʻzgarishlarning salbiy oqibatlari nimalarda aks etadi? Muammolarning ildizi qayerda Global ekologik oʻzgarishlarning salbiy oqibatlari nimalarda aks etadi? Mamlakatlarning iqtisodiy va siyosiy hukmronlikka intilib, ulkan obroʻ qozonish maqsadida mamlakat ishlab chiqarishiga alohida urgʻu berib kelayotganligi global ekologik inqirozni keltirib chiqarmayaptimikan? Yoki bu muammolarga biz insonlarning yashash tarzimiz sabab boʻla oladimi?
Oʻtgan asrga nisbatan insoniyat yashash tarzi shunchalik darajada oʻzgardiki, insoniyat sivilizatsiyasida hali mutlaqo kuzatilmagan global isish, dengiz va yer ekotizimlarining misli koʻrilmagan darajada kamayib borishiyu, yer yuzining turli mintaqalarida qurgʻoqchilik, suv toshqinlari kabi bir qator salbiy holatlar ham yuz berayotganligi barchamizga birdek ayondir. Bir soʻz bilan aytganda insonning tabiatga aralashuvi aqlga sigʻmaydigan darajaga yetishga ulgurdi.
Xoʻsh, bizda muammolar bor, lekin ularga yechimlar-chi? Nahotki hozirgi dunyoning global ekologik holati hech kimni zarrachalik qiziqtirmasa? Biz oʻzimidan keyingi avlodga qanday kelajakni meros qilib qoldirmoqdamiz? Har safar bunday ogʻriqli savollar bizni qachongacha qiynab keladi? Nahotki dunyoning hozirgi qiyofasi kundan kunga bundan-da yomonlashib boraveradiyu, biz insonlar shunchaki bir oddiy hodisadek qarab turaveramiz? Mamlakat rahbarlariniyu, hukumat vakillarini, butun insoniyatni boylik orttirish, iqtisodiy oʻsish, siyosiy hukmronlik, mamlakatlar oʻrtasida ulkan obroʻga ega boʻlishdan boshqa hech narsa qiziqtirmasa?! Ha, albatta biz bunga koʻnikib, yashab kelmoqdamiz!
Mina Guli haqida hech eshitganmisiz yoki qayerdadir oʻqiganmisiz? Yoki suv izlash uchun yettita sahroni piyoda kezib chiqqan ayolni tanirsiz?! Oʻqimagan boʻlsangiz yoki eshitmagan boʻlsangiz, sizni mutlaqo dunyo aholisining suvsizlikdan halok boʻlayotganligi ham qiziqtirmaydi! Balki, 15 yildan soʻng siz suvsizlik natijasida vafot etasiz desam-chi?! 
"Koʻpchilik foydalanishga yaroqli suvimiz tugashini bilmaydi, 2030-yilga kelib suvga boʻlgan talab va mavjud boʻlgan suv taʼminoti oʻrtasida 40 % tafovut boʻladi. Suv muammosini hal qilish uchun bizda bor-yoʻgʻi 15 yil bor xolos”, deydi Jahon iqtisodiy forumining yosh global yetakchisi Mina Guli. Taʼkidlash joizki, 750 mutaxassisdan tarkib topgan jamoa tomonidan oʻtkazilgan soʻrovda toza ichimlik suvining tugab borishi butun dunyo aholisi uchun chinakamiga global xavf deb baholandi. Aslida, ichimlik suvi muammosi dunyo aholisini qiynab kelayotgan muammolarning eng oldi qatoridan oʻrin olib ulgurgan. Foydalanish uchun suv yetarli boʻlmagan, kunni toza ichimlik suvini izlash uchun sarflaydiganlarga ham oson emas! Bu tuygʻularni suvni isrof qilayotganlar qayoqdan ham bilsin!Quyida global ekologik muammolarni bartaraf etish borasida bir qator tavsiyalar va ularning natijalari ilmiy va huquqiy jihatdan muhokama qilinadi: Xuddi shunday huquqbuzarliklar maʼmuriy jazo chorasi qoʻllanilganidan keyin bir yil davomida takror sodir etilgan boʻlsa, fuqarolarga bazaviy hisoblash miqdorining oʻn baravaridan oʻn besh baravarigacha, mansabdor shaxslarga esa — oʻn besh baravaridan yigirma baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab boʻladi”.