Ekonomika fakulteti

III BAP AKTIV OPERACIYALARI DÁRAMATLILIQ HÁM LIKVIDLILIGI ANALIZIN JETILISTIRIW
3.1.Bank aktivleriniǹ dáramatlılıǵı analizi
Bank xızmetiniǹ tiykargı maqseti daramattı maksimal dárejede alıwdan ibarat. Solay etip, bank aktivleriniǹ daramatlılıǵın bahalaw úlken áhmiyetke iye. Bank aktivleri xızmeti nátiyjesinde daramat keltiriwine qarap; daramat keltiretuǵın aktivler hám daramat keltirmeytuǵın aktivlerge bólinedi.
Daramat keltiriwshi aktivlerin bahalaw úlken áhmiyetke iye. Olar kredit nátiyjelilgi hám banktiǹ ssuda portfelin quraydı. Daramat analizi sıpat kórsetkishine salıstırganda muǵdar kórsetkishine kóbirek tiyisli, sol sebepten ol bank xızmetin bahalawda úlken áhmiyetke iye. Bank kapitalın asırıw hám kredit potencialın bekkemlew onıǹ bekkemligine baylanıslı. Banktiǹ daramatı, tiykarınan, kreditler boyınsha payız stavkası, kredit qoyılmaları kólemi hám bank likvidligine baylanıslı.
Banktiǹ daramat keltiretuǵın aktivlerge:
-barlıq túrdegi hár qıylı kreditler beriwge sarplanǵan qarjılar;
- mámlekettiǹ qısqa múddetli shıǵarılǵan obligatsiyaları (MQMO) hám basqa bahalı qaǵazlarǵa sarplanǵan qarjılar;
- bahalı qaǵazlar, lizing hám faktoring operatsiyaları hám basqalar kiredi.
Bank aktivleriniǹ tiykarǵı bólegin, ádette klientlerge belgileytuǵın kreditler hám bankler aralıq kreditler quraydı. Bank ámeliyatında bank krediti, bank alatuǵın daramatlarınıǹ tiykarǵı bólegin támiynleydi. Bank krediti ekonomikada kredit múnásibetleriniǹ keǹ tarqalgan forması bolıp, bunda pul qarjıları kredit obekti bolıp xızmet etedi.
Bizge belgili bankte daramat keltiriwshi aktivler qatarında kreditlerden tısqarı, bahalı qaǵazlar, shet el valyutasına tartılǵan qarjıları da bar. Álbette usı aktivlerdiǹ de quramın úyrenip shıǵıw áhmiyetli.
Aktivlerdiǹ maqsetke muwapıq jaylasıwı boyınsha ulıwma kórsetkish bul daramat keltiriwshi aktivlerdiǹ ulıwma aktivler summasına parqı menen anıqlanadı. Banktiǹ daramat keltiriwshi tiykarǵı aktivleri bul klientlerge berilgen kreditler esaplanadı. banktiǹ ekinshi daramat keltiriwshi aktiv túri bul mámlekettiǹ qısqa múddetli obligaciyaları (MQMO)ǵa sarplanǵan aktivler esaplanadı. Banktlerdiǹ daramat keltiriwshi aktivleri qatarında bankler aralıq kreditler hám investiciyalar kishi salmaqtı quraydı. Banktiǹ aktiv operatsiyalarında daramat keltiriwshi aktivlerdi kóbeytiriw, yaǵnıy bank likvidligin saqlaǵan halda aktivlerdiǹ qalǵan bólegin daramat keltiriw ushın jaylastırıw úlken áhmiyetke iye. Daramat keltiriwshi aktivlerdiǹ tiykarǵı daramat quramı payızlı daramatı esaplanadı. Payızlı daramat deregi bolǵan kreditlerdi bir taraw yamasa tarmaqqa emes, bálkim bir neshe tarmaqqa jaylastırıw kerek. Banklerde daramatlar quramın kóbeytiriw ushın bank daramat keltiriwshi xızmetler túrin kóbeytiriw kerek.
Banktiǹ daramat keltirmeytuǵın aktivlerine tómendegiler kiredi;
-kassadaǵı naq pullar hám basqa pul qarjıları;
-tiykarǵı qurallar hám materiallıq emesaktivler;
-kapital hám basqa aǵımdaǵı qárejetler;
-Oralıq banktegi wákillik hám rezerv fondı esapbetleri qaldıǵı.
Bank aktivleri kóleminde daramat keltirmeytuǵın aktivler salmaǵın joqarı bolıwı banktiǹ resurslar bazasınan nátiyjesiz paydalanılganın kórsetedı.
Bankke daramat keltiriwshi hám daramat keltirmeytuǵın aktivlerdi analizlew, olardıǹ funksiyaları ekonomikalıq sharayıtına baylanıslı halda olar quramın ózgertip turıw kerekligi haqqında juwmaq shıǵarıwǵa imkaniyat berilmekte. Bank ózleriniǹ balansları strukturasın turaqlı ráwishte onıǹ daramatlılıǵı jaǵınan analizlep barıwları kerek.