Ekonomikanıń ashıqlıǵı Ashıq ekonomika túsinigi

Valuta ayırbaslaw
Ashıq ekonomika valutalarnıń almasıwlanıwın júzege keltiradi, sebebi bunı tovarlar hám resurslarınıń xalıqaralıq háreketi talap etedi. Hár bir mámlekettiń milliy valutasi ol ushın birden-bir tólew quralı boladı, yaǵnıy tovarlar tek sol valutaǵa satıladı. Usınıń sebepinen sawda-satıq, kapital shıǵarıw yamasa kirgiziw, jumıs kúshi migratsiyasın birlestiriw ushın ózge mámleketler valutasın málim bahada satıp alıw kerek.
Bir mámleket yamasa mámleketler toparı pul birligin basqa mámleketlerpul birligindeańlatılǵan baxası valuta kursı boladı.
Valutalar sol kursqa qaray almasınǵanda valuta pariteti (qatnası ) payda boladı. AQSh dolları Angliya funtiga almastırılǵanda eki mámleket valutası teńlestiriledi.AQSH dolları yevroǵa almastırılǵanda bolsa bir mámleket valutasi Evropadaǵı bir topar mámleketlerdiń ulıwma valutasına teńlestiriledi. Valuta kursı eki zatqa baylanıslı boladı :
1. Almasinadigan valutalarning satıp alınǵan zat qábileti. Bul valuta kursı ushın tiykar boladı. Usınıń sebepinen valutalar málim koefficientte almasınadı. Mısalı, 2013-jılı oktyabr ayında bir Angliya funt sterlingi 1,6 AQSh dollarına almastırılǵan. Demek, koefficient 1:1,6 bolǵan. Bunıń tiykarı 1 dollar hám 1 funtqa bazarda ne beriwi bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen bir funt 500 dollar yamasa 0,2 dollar bolmaǵan.
2. Almasatuǵın valutalarga talap hám usınıs qatnası. Talap assa valuta kursı kóteriledi, nabada usınıs asıp talap qısqarsa kurs páseyedi. Joqarıdaǵı mısalǵa qaytsaq funtga talap assa, ol 1,6 emes 1,7 dollar turadı, usınısı kóbeyse, ol 1,5 dollarǵa túsedi. Biraq valutalar satıp alınǵan zat qábileti saqlanǵan jaǵdayda talap hám usınıs qatnasında ózgeris kurstı keskin ózgertirmeydi, mısalı, funt 4 dollar yamasa 0,5 dollarǵa teń bolmaydı, sebebi onıń astında satıp alınǵan zat qábileti
jatadı.
Valutaga talap jáne onıń usınısınıń ózgeriwi shet el valutasining kirip keliwi hám shıǵıp ketiwine baylanıslı boladı. Eger shet el valutasınıń mámleketke kirip keliwi ko'baysa, onıń rezervleri asıp,oǵan talap qısqaradı, eger onıń shıǵıp ketiwi ko'baysa, rezervi qısqarip talap asadı.
Valutaning kursı menen eksport hám import ortasında ajıralmas baylanıs bar.