Elastiklik kuchi Ishqalanish kuchi Tinchlikdagi ishqalanish kuchining miqdori

Qarshilik kuchi - gaz va suyuqliklarning ilgarilanma harakatlarida hosil bo‘ladigan kuchdir.
Gaz va suyuqliklarda harakatlanuvchi har qanday jism qarshilikka uchraydi va bu ilgarilanma harakatni susaytirishga olib keladi. Bu kuch harakatlanuvchi jismning harakat tezligiga kuchli bog‘lanishda bo‘ladi:

bu yerda k₁ – muhitni xarakterlovchi doimiylik (moy, suv, yopishqoq suyuqliklar). Bu kuch suyuqlik yoki gazning harakat tezligiga proportsional kuch bo‘lib, kichik tezliklar uchun o‘rinli bo‘ladi. Katta tezliklarda esa formula biroz boshqacha ko‘rinishga ega bo‘lib, kuch tezlikning kvadratiga proportsional bo‘ladi.

Arximed kuchi - gaz yoki suyuqliklar ustunlarining har xil balandliklaridagi bosimlarning farqi hisobiga itarish kuchlari hosil bo‘ladi. Idishning shakliga bog‘liq bo‘lmaydigan, suyuqlik yoki gaz ustunining birlik yuzasiga ta’sir etuvchi bosim quyidagicha ifodalanadi:
P = F/S = mg/S = ρgh
bu yerda S – suyuqlik yoki gaz ustunining yuzasi, h – ustun balandligi, ρ – suyuqlik yoki gazning zichligi.
Elektr yurituvchi kuch - zaryadlarga ta’sir qiluvchi, elektrostatik potentsial kuchlar tabiatidan farqli bo‘lgan barcha chet kuchlar. Ular yadro va elektronlar o‘rtasida elektromagnit ta’sirlardan iboratdir. Masalan, batareya, akkumulyatorlarda hosil bo‘lgan qarama - qarshi ionlar zaryadlarni siljituvchi elektr yurituvchi kuch, ya’ni kuchlanish potentsialini hosil qiladi. Quyosh batareyalarida yorug‘lik energiyasi hisobiga ichki fotovoltaik effekt asosida qarama - qarshi fazoviy zaryadlar hosil bo‘ladi va u fotoelektrik elektr yurituvchi kuchni xosil qiladi. EYuK tok manbaining energetik
xarakteristikasi hisoblanadi va u elektrga yot kuchlar hisobidan zaryadni ko‘chirishga sarf bo‘lgan ishning zaryad miqdoriga nisbatiga teng kattalik bilan o‘lchanadi.
TEST
Ilgarilanma harakat dinamikasi.
1.Nyutonning 3- qonunini ta’riflang
A) Jismlar o’rtasidagi o’zaro ta’sir kuchi kattalik jihatdan teng, yo’nalish bo’yicha esa qarama-qarshi
B) Agar moddiy nuqtaga bir vaqtning o’zida bir nechta kuch ta’sir qilayotgan bo’lsa, u holda ularning har biri boshqa kuchlar bo’lmaganidek moddiy nuqtaga tezlanish beradi:
C) Jismlar o’rtasidagi o’zaro ta’sir kuchlari ularning massalari ko’paytmasiga proporsional
D) Moddiy nuqtaning tezlanishi uni xosil qiluvchi kuchga proporsional bo’lib, yo’nalishi kuch yo’nalishiga mos keladi, moddiy nuqta massasiga esa teskari proporsional
2.Inersiya qonunini ta’riflang (Nyutonning 1-qonuni)?
A)Ta’sir etuvchi kuchlar bo’lmaganda jism yoki tinch qoladi, yoki tekis va to’g’ri chiziqli harakatda bo’ladi.
B)Turli inersial sanoq tizimlarida barcha mexanik hodisalar bir hil kechadi C)Har qanday mexanik harakat – nisbiy tushuncha bo’lib , tanlangan sanoq tizimiga bog’liq
D)Tashqi ta’sir bo’lmaganda jismning tezligini saqlash hodisasi
13. Qaysi formula ko’proq Nyutonning 2-qonunini umumiy ifodasi hisoblanadi?
A)

B)

C)
D)
14. Faqat m=const bo’lganda o’rinli bo’lgan Nyutonning 2-qonuni ifodasini ko’sating
A)
B)
C)
D)
18. Impuls nima?
A) Jism massasining uning tezlanishiga ko’paytmasi
B)Jism massasining uning teligiga ko’paytmasi C)Jism massasining uning hajmiga ko’paytmasi D) Jismga ta’sir etuvchi kuchning uning ta’sir vaqtiga ko’paytmasi

19. Impuls nimaga bog’liq?

A) Faqat tezlik moduliga
B) Faqat jism massasiga
C) Faqat jism tezligi yo’nalishiga
D) Jism massasi, tezligi va tezlik yo’nalishiga

20. Impulsni saqlanish qonunini to’g’ri ta’rifini toping.

A) Tizim impulsi - o’zgarmas kattalik
B) Tizimga kiruvchi barcha jismlarning to’liq impulsi vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydi
C) Jism tizimi impulsi nolga teng
D) Yopiq tizim moddiy nuqtalari impulslari yig’indisi o’zgarmaydi

21. Keltirilgan formulalardan qaysi biri impulsning saqlanish qonunini ifodalaydi?

A)
B)
C)
D)

22. tezlik bilan harakatlanayotgan m massali plastilinli sharcha tinch turgan 2m massali plastilinli sharchaga uriladi. Urillgandan so’ng sharchalar yopishgan holda birgalikda harakatlanadilar. Ularning harakat tezligi qanday?

A) /3
B) 2 /3
C) /2
D) Javob berish uchun ma’lumot etarli emas
38. Impuls kattaliging o’lchov birligi:
A) B)
C) D)
41. Quyidagi vektor fizik kattaliklardan qaysi biri yo’nalish bo’yicha doim klassik mexanikadagi kuch vektori yo’nalishiga mos keladi
A) tezlanish B) tezlik
C) radius vektor D) impuls

43. Keltirilgan ifodalardan qaysi biri ilgarilanma harakat dinamikasining asosiy tenglamasi hisoblanadi:

A) B)
C) D)
Moddiy nuqtаlаr yoki jismlаr to‘plаmigа mexаnik tizim deyilаdi. Tizimdаgi jismlаrning o‘zаro tа’sirlаri tizimning ichki kuchlаrini tаshkil qilаdi. Аgаr mexаnik tizimgа tаshqi kuchlаr tа’sir etmаsа tizim yopiq yoki himoyalаngаn bo‘lаdi. Аgаr bir nechа jismlаrdаn tаshkil topgаn mexаnik tizim mаvjud bo‘lsа, tizimdаgi jismlаrning o‘zаro tа’sir kuchlаri, Nyutonning uchunchi qonunigа ko‘rа, miqdor jihаtidаn teng, yo‘nаlishlаri bir-birigа qаrаmа-qаrshi bo‘lаdi, ya’ni ichki kuchlаrning geometrik yig‘indisi nolgа teng bo‘lаdi.
Tekshirilаyotgаn mexаnik tizim n tа jismlаrdаn iborаt bo‘lsin. Tizimdаgi jism mаssаlаri m₁, m₂,..., m_n tezliklаri ₁, ₂, ..., _n ichki kuchlаrning teng tа’sir etuvchisi F', tаshqi kuchlаrning teng tа’sir etuvchisi F bo‘lsin. Hаr bir jism uchun Nyuton ikkinchi qonunini tаdbiq etаmiz:

Bu tenglаmаlаrni hаdmа-hаd qo‘shib quyidаgini hosil qilаmiz:
(m₁₁+ m₂₂+...+ m_n_n)=
Mexаnik tizim ichki kuchlаrining geometrik yig‘indаsi nolgа teng bo‘lgаnligi uchun
(m₁₁ + m₂₂ + ... + m_n_n) = F₁ + F₂ + ... + F_n
yoki
(7.1)
Shundаy qilib, mexаnik tizim impulsidаn vаqt bo‘yichа olingаn hosilа, tizimgа tа’sir etuvchi tаshqi kuchlаrning geometrik yig‘indisigа teng ekаn.
Mexаnik tizim yopik bo‘lgаni uchun