Elastiklik - biror oʼzgaruvchining bir foizga oʼzgarishi natijasida boshqa bir o’zgaruvchining maʼlum foiz miqdorga o’zgarishini ko’rsatadigan sondir. Masalan, bahoga bogʼliq talab elastikligi baho 1 foizga oʼzgarganda talab miqdorining qancha foizga oʼzgarishini bildiradi va quyidagicha topiladi.
Demak Аgar talab uzluksiz funktsiya sifatida, yaʼni koʼrinishida berilgan boʼlsa, uning elastiklik koeffitsienti qoʼyidagi formula boʼyicha aniqlanadi: Bahoga bogʼliq talab elastikligi manfiydir - Elastiklikning quyidagi turlari farqlanadi:
- Nuqtaviy elastiklik
YoYSIMON ELАSTIKLIK - Bitta tovarga bœlgan talabga boshša bir tovarning bahosi taʼsir ko’rsatadi. Masalan, pivo bilan vino maʼlum maʼnoda bir birini o’rnini bosadi, agar vinoning narxi oshsa pivoga bo’lgan talab oshadi. Kesishgan talab elastikligi - bu boshqa tovarlar narxi bir foizga o’zgarganda, talab qilinadigan tovarga talabning necha foizga o’zgarishini bildiradi:
Daromad boʼyicha elastiklik - Ko’pgina tovarlarga talab, isteʼmolchilar daromadi oshganda oshadi. Daromad bo’yicha elastiklik, bu daromad R (Revenue) ni bir foizga o’zgarishi talab qilingan tovar Q ni necha foizga o’zgarishini bildiradi:
- Tovarlar daromadga bogʼliq talab elastikligiga koʼra qoʼyidagilarga bo’linadi: normal tovarlar, agar boʼlsa; yuqori kategoriyali tovarlar, agar boʼlsa quyi kategoriyali tovarlar, agar boʼlsa.
Elastiklik koeffitsienti siymatiga qarab talabni elastik, noelastik va birlik elastiklikka ega bo’lgan talablarga ajratiladi: - Elastiklik koeffitsienti siymatiga qarab talabni elastik, noelastik va birlik elastiklikka ega bo’lgan talablarga ajratiladi:
- Аgar talabning baho bœyicha elastiklik koeffitsienti bœlsa, talab elastik deyiladi.
- Аgar talabning baho bœyicha elastiklik koeffitsienti bœlsa, talab noelastik deyiladi.
- Аgar talabning narx bo’yicha elastiklik koeffitsienti bœlsa, talab birlik elastiklikka ega deyiladi.
Taklifning narx bo’yicha elastikligi - bu narxning bir foiz o’zgarishiga javoban, taklif qilinadigan tovarning miqdorini foiz bo’yicha o’zgarishini bildiradi. Bunday elastiklikning qiymati musbat bo’ladi, nima uchun deganda, ishlab chiqaruvchilar uchun yuqori narx, ularni ko’proq maxsulot ishlab chiqarishga rag’batlantiradi. - Taklifning narx bo’yicha elastikligi - bu narxning bir foiz o’zgarishiga javoban, taklif qilinadigan tovarning miqdorini foiz bo’yicha o’zgarishini bildiradi. Bunday elastiklikning qiymati musbat bo’ladi, nima uchun deganda, ishlab chiqaruvchilar uchun yuqori narx, ularni ko’proq maxsulot ishlab chiqarishga rag’batlantiradi.
- bu yerda - tovar taklifi; - tovar narxi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
