Electronics workbench dasturi


Download 0.77 Mb.
bet8/8
Sana18.01.2023
Hajmi0.77 Mb.
#1099962
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
1- laborotoriya RQLK

1.1–jadval

Lampalar


O’lchashlar

Hisoblashlar

I

U

R

L 1










L 2










L 3












1.2– jadval

O’lchashlar

Hisoblashlar

U

I

Rum

Rh













1.3– jadval

O’lchashlar

Hisoblashlar

I

U

U1

U2

U3

R1

R2

R3

Rum

Rh

а

v

v

v

v

om

оm

оm

оm

om































1.4– jadval

O’lchashlar

Hisoblashlar

U


U1

U2

U3

I1

I2

I3

R1

R2

R3

Rum

Rh

v


v

v

v

а

а

a

оm

оm

оm

оm

om



































4. Tekshiruv savollari


1. Parallel ulangan uchta lampaning umumiy ekvivalent qarshiligi ampermetr va voltmetr usuli bo`yicha qanday aniqlanadi ?



  1. Parallel ulashda hisobiy qarshilik qanday aniqlanadi ?

  2. Kirxgofning birinchi qonuni qanday ifodalanadi ?

  3. Kirxgofning ikkinchi qonuni qanday ifodalanadi ?

  4. Ketma-ket ulashda hisobiy qarshilik qanday aniqlanadi ?

  5. Aralash ulashda hisobiy qarshilik qanday aniqlanadi?

BIR NECHTA E.YU.K.LI ELEKTR ZANJIRLARINI TEKSHIRISH

1. Ishdan ko`zda tutilgan maqsad


1.Bir nechta EYUKli elektr zanjirlarini tekshirish va ularni hisoblashni o`rganish.


2. Potensial diagramma qurishni o`rganish.
3. Tajribada ustma-ustlash usulida toklarni hisoblashni tekshirish.

2. Tajriba ishini tushuntirish


Elektr zanjirlari tarmoqlanmagan va tarmoqlangan zanjirlarga bo`linadi. 2.1.a-rasmda oddiy tarmoqlanmagan elektr zanjiri tasvirlangan. Ushbu sxemaning hamma elementlaridan bir xil tok oqadi, chunki bu elementlar ketma-ket ulangan.


Oddiy tarmoqlangan elektr zanjiri 2.1. b-rasmda ko`rsatilgan. Bu sxema ikkita tugun va uchta tarmoqdan iborat. Sxemaning har bir tarmog’ida o`zining toki oqadi. Bunday sxemalarda toklarni va potensiallar farqini hisoblash Om va Kirxgof qonunlariga asoslangan holda bajariladi.


Potensial diagramma deganda, yopiq kontur yoki zanjirni ma'lum bir qismi bo`ylab potensialning taqsimlanish grafigi tushuniladi. Grafikning absissa o`qiga zanjir ketma-ket qismlarining ketma-ketligi tartibi bo`yicha qarshiligi qo`yiladi va shu tartibda ordinata o`qiga zanjir nuqtalarining potensiallari qo`yiladi.
Potensialni aniqlash uchun odatda boshlang’ich nuqtaning potensiali nol deb olinadi (shu nuqta yerga ulangan deb faraz qilinadi).
Ustma-ustlash usulida chiziqli elektr zanjirini hisoblashda quyidagicha foydalaniladi:
Oldin bitta EYUK hosil qiladigan tarmoqlardagi toklar alohida hisoblanadi, keyin esa har bir EYUK hosil qiladigan xususiy toklar hisoblanadi. Qoldirilgan EYUKdan boshqa EYUKlarni ichki qarshiligi sxemada qoldirilib (qisqa tutashtirilib) o`zlari sxemadan uzoqlashtiriladi. Tarmoqlardagi haqiqiy toklar alohida topilgan xususiy toklarni algebraik qo`shish orqali aniqlanadi.

3. Tajriba ishini bajarish tartibi


1. Kompyuterda “Elektronics Workbench” dasturiy paketi ishga tushuriladi.


2. Bir nechta EYUKli tarmoqlanmagan zanjirni o`rganish. Buning uchun 2.2-rasmda tasvirlangan elektr sxemasi yig’iladi.
3. Oldin ampermetr orqali qarshiliklar ixtiyoriy qiymatda tok o`lchanadi.
4. Har bir EYUK manbasi kattaligi yozib olinadi.
5. Voltmetr yordamida har bir qarshilikdagi kuchlanishlar tushuvi aniqlanadi.
6. Boshlangih nuqtaga nisbatan qolgan 6 nuqta uchun alohida-alohida potensiallar farqi o’lchab olinadi.


2.2-rasm.


7. EYUK manbalari mos ulangan holda o`lchashlar bajariladi va bitta EYUK sxemadan uzoqlashtirilgan holda o`lchashlar davom ettiriladi va natijalar 2.1-jadvalga yoziladi. Olingan o`lchashlar asosida toklarning hisobiy qiymatlari topiladi va tajriba natijalari bilan solishtiriladi.


2.1-jadval

O’lchashlar































А

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

V

1











































2











































3













































2.2-jadval

Hisoblashlar





























Оm

Оm

Оm

Оm

V

V

V

V

V

V

V

V

V

1








































2








































3








































Hisoblash va tajriba natijalariga tayanib quyidagi xulosalar chiqariladi:


-tajriba va hisoblashlar natijalarini bir-biridan farq qilish sabablari;
-tarmoqlanmagan zanjirga berilgan EYUK bilan alohida EYUKlarning kattaligini va yo`nalishi orasidagi munosabatlar;
-zanjirdagi EYUKlarning yigindisi bilan zanjir qismlari kuchlanishlar tushuvlari orasidagi munosabatlar.
8. Ustma-ustlash usuliga asoslanib bir nechta EYUKli tarmoqlangan elektr zanjirlarini tajribada tekshirish. Buning uchun 2.3-rasmda tasvirlangan elektr sxemasi yig’ilsin.
Asboblarning ko`rsatishi asosida barcha tarmoqlardagi toklar aniqlansin. Elektr zanjirida E1 EYUK hosil qiluvchi E2 EYUK uzilgan holda hususiy toklar aniqlansin (2.4-rasmdagi sxema). Bu paytda R1, R2, R3 qarshiliklarning kattaligi 2.3-rasmdagi R1, R2, R3 qarshiliklar bilan bir xil bo`lishi kerak.
Elektr zanjirida E2 EYUK hosil qiluvchi E1 EYUK uzilgan holda xususiy toklar aniqlansin (2.5-rasm).


2.3-rasm. Boshlang’ich tarmoqlangan elektr zanjiri sxemasi.


Boshlangich sxemaning toki xususiy sxemalarda aniqlangan toklar asosida topilsin. Tajribada va hisoblash natijalari jadvallarda qayd etilsin. Xatoliklar baholansin. Hamma tajribalarda K tugun uchun toklar balanishi tekshirilsin.






2.4-rasm. E1 EYUKli xususiy sxema.




2.5-rasm.E2 EYUKli xususiy sxema.


Tajriba natijalariga asoslanib quyidagi xulosalar chiqarilsin:
- Umumiy tok bilan tarmoqdagi toklar orasidagi munosabat;
- Boshlang’ich sxemadagi toklar bilan ustma-ustlash usuli bilan hisoblangan toklar orasidagi farq sabablari;
Ustma-ustlash usuli faqat chiziqli zanjirlar uchun o`rinli ekanligi haqida ma'lumot.


2.3-jadval.

O’lchashlar

























V

V

А

А

А

А

А

А

А

А

А

1


































2


































3




































2.4-jadval.

Hisoblashlar





























Оm

Оm

Оm

А

А

А

А

А

А

А

А

А

А

1








































2








































3








































Potensial diagramma qurish


1. 2.2-rasmdagi elektr zanjiri uchun EYUK manbalarining ichki qarshiliklarini hisobga olmasdan sxemadagi barcha nuqtalarning potensiallari hisoblansin.


Elektr zanjirining barcha nuqtalarininig voltmetr yordamida o`lchangan potensiallari hisoblash natijalari bilan solishtirilsin. Tajriba va hisoblash natijalari jalvallarda ko`rsatilsin. Ikkala kuzatish bo`yicha potensial diagramma qurilsin va potensial diagrammaning amaliy ahamiyati bo`yicha xulosa chiqarilsin.



  1. Tekshiruv savollari

1. Tarmoqlangan va tarmoqlanmagan elektr zanjirlari haqida tushuncha bering?


2. EYUK bo`lgan holda zanjirning bir qismi uchun Om qonuni qanday ifodalanadi
3. EYUK manbalarini ketma-ket qo`shish qoidalarini aytib bering ?
4. EYUK manbalarini qarama-qarshi ulash tushunchalarini aytib bering ?
5. Potentsial diagramma deganda nimani tushunasiz ?
6. Ustma-ustlash usulini tushuntiring ?
7. Ustma-ustlash usulida elektr zanjirlarini hisoblash tartibi qanday ?


Elektronics Workbench dastrurini o`rnatish
Bu yerda dasturni o`rnatish uchun programaga kirdik

Bu dastur haqida malumotlar keltirilgan bular bilan tanishib chiqdim. Ogohlantrishlarni ko’rdim va keyingi bosqichga o`tdim
Bu yerda dasturni qayerdsa joylashishini bildim.

Dasturni qaysi nom ostida ko`rsatilishin ko`rdim hohlamasam keltirilga nomlar bilan belgilashim mumkin edi.

Shu bilan o`rnatish ishi yakunlandi .

Dastur ko`rsatilgan xotira maydoniga yuborilayapdi.

Dastur ishlashni boshladi.



Download 0.77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling