Elektr energiyasi rejimlarining xususiyatlari va ularning parametrlari

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 3 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
 
Academic Research, Uzbekistan 435  www.ares.uz 
uzilishini talab qiladigan ishlab chiqarishning ortiqcha miqdoridan 100% ga yaqin 
o‘zgarishi mumkin. 
Taqsimlangan generatsiya obyektlari bo‘lgan elektr energiyasi tumanlari 
rejimlarining asosiy xususiyatlari quyidagicha: 
- o‘tkinchi jarayonlar, ayniqsa, avtonom ish rejimida ancha tezroq davom etadi, 
bu TJ (mexanik doimiy inertsiya ) ning 3-10 baravar past ko‘rsatkichlari bilan 
bog‘liqligi; 
- o‘tkinchi jarayonlarning parametrlari yuklamaning xususiyatlari va 
parametrlariga sezilarli darajada bog‘liqligi; 
- qayta tiklanadigan (reversiv) quvvat oqimlari, generatsiya rejimlariga 
bog‘liqligi; 
- chiziqli bo‘lmagan va tez o‘zgaruvchan yuklamaning mavjudligi sababli 
tasodifiy aralashuvchi omillarning ta’siri (chastotani moslashtirish yuritmasi, 
uzluksiz quvvat manbai va boshqalar ) [2]. 
 
NATIJALAR
Konchilik korxonasi bilan elektr ta’minoti tizimida elektr quvvati yetishmasligi 
paytida paydo bo‘ladigan o‘tkinchi jarayonlarning hisob-kitoblari misollarini ko‘rib 
chiqaylik: elektr ta’minoti tizimi o‘z ehtiyojlarini va tarmoqdagi yo‘qotishlarni hisobga 
olmasdan, iste’mol qilish quvvati - 8,9 MVt bo‘lganda, podstansiya shinalarining 2 
uchastkasidagi normal kuchlanish 6,6 kV ni tashkil qiladi. Elektr qabul qiluvchilarning
90% 0,4-6 kV kuchlanishli asixron dvigatellardan (AD) iborat, qolgani statik yuklama, 
avariyali holatgacha bo‘lgan asosiy blokning umumiy quvvati 12 MVt. Elektr 
ta’minoti tizimi talablarga asosan CHAT (chastotani avtomatik tushirish) qurilmalari 
bilan jihozlangan, umumiy iste’mol quvvati 4,6 MVt bo‘lgan elektr energiyasi
iste’molchilari CHAT 1 ga ulangan, CHAT 1 ning sozlamalari - 0,2 Hz da 48,8 dan 
46,4 Hz gacha, 13 bosqichli, vaqtni kechiktirish - 0,3 s, boshqariluvchi harakatni 
amalga oshirish vaqti - 0,1 s. Grafiklarda: f - chastota, Hz, U – podstansiya 
shinalaridagi kuchlanish, kV, ∑PICHQ – ishlab chiqaruvchi qurilmalarning umumiy 
yuklamasi, MVt [3]. 
Bitta TUG (turbogenerator) ni o‘chirib qo‘yish dastlabki quvvat taqchilligining 
50% ni tashkil qiladi. O‘tkinchi jarayonning asosiy qismi 1 - rasmda ko‘rsatilgan,
bunda fmin = 48.0 Hz, CHAT 1 ni ishga tushirish 4 bosqichda 1,5 MVt hajmda, bu 
elektr energiyasini iste’mol qilishning boshlang‘ich hajmining 17 foizini tashkil qiladi. 
Ushbu o‘tish jarayoni qo‘shimcha ravishda taqqoslash uchun asos sifatida ishlatiladi. 

---