Электр хавфсизлиги

 
1-rasm. Qon oqishini to„xtatish uchun rezinali jgut 

---

16 
2.2. Sun‟iy nafas oldirishga amal qilinadigan qoidalar 
Shikastlangan kishi mutlaqo nafas olmayotgan bo‗lsa yoki o‗lim oldidagidek 
sust, siyrak va o‗qtin-o‗qtin nafas olayotgan bo‗lsa yoki uning nafas olishi asta-
sekin yomonlashib borayotgan bo‗lsagina, unga sun‘iy nafas oldirish kerak. 
Shikastlangan kishini tok ta‘siridan qutqarilishi bilanoq, sun‘iy nafas 
oldirishni boshlash va samarali natija berguncha (shikastlangan kishining nafas 
olishi rostlanguncha) yoki o‗limning shubhasiz belgilari ko‗ringuncha (qotib 
qolish, murda dog‗lari singari belgilar paydo bo‗lguncha) davom ettirish zarur. 
Tok ta‘siridan shikastlanib o‗likdek yotgan kishilarni bir necha soatdan 
keyin ham hayotga qaytarish hodisalari ko‗p kuzatilgan. 
Sun‘iy nafas oldirganda shikastlangan kishining yuziga qarab turish lozim. 
Agar u lablarining yoki qovoqlarini qimirlatsa yoki yutinsa, uning o‗zi mustaqil 
nafas olishini tekshirib ko‗rish zarur. Shikastlangan kishi mustaqil, bir tekis nafas 
ola boshlagandan keyin, sun‘iy nafas oldirishni to‗xtatish lozim, aks holda sun‘iy 
nafas oldirish zarar qilishi mumkin. Agar bir necha lahza kutib turgandan keyin 
ham shikastlangan kishi mustaqil nafas olavermasa, o‗sha zahoti sun‘iy nafas 
oldirishni yana davom ettirish zarur. 
Sun‘iy nafas berishga kirishishdan oldin, quyidagi choralarni ko‗rish lozim: 
- ortiqcha vaqt sarf qilmay shikastlangan kishining nafas olishiga xalaqit 
beradigan kiyimlarini bo‗shatish, yoqasining tugmalarini yechish, sharfini ochish, 
shimining tugmalarini yechib bo‗shatish lozim va h.k.; 
- shikastlangan kishining og‗zida protez tish yoki boshqa yot jismlar bo‗lsa, 
bularni ham tezda olib tashlash lozim; 
- agar shikastlangan kishining og‗zi qattiq yopilgan bo‗lsa, pastki jag‗ini 
oldinga tortib ochish kerak. Pastki jag‗ni ko‗tarib, bir oz oldinga tortish uchun 
ikkala qo‗lning to‗rttala barmog‗ini pastki jag‗ burchaklarining orqasiga qo‗yiladi, 
boshmaldoqlar esa jag‗ning ikkala chetiga bosiladi va pastki jag‗ oldingi tishlari 
yuqoriga, oldingi tishlarning oldiga chiqadigan qilib suriladi. 
- agar shikastlangan kishining og‗zini shu yo‗l bilan ochib bo‗lmasa, uning 

---

17 
keyingi o‗zak tishlar orasiga taxtacha, metall plastinka yoki qoshiq dastasi va 
hokazolarni tishlarga zarar yetkazmay tiqib, og‗izni sekin ochish kerak (2-rasm, b);