Elektr sxemalarining asosiy ulanishlari, tarmoqlanmagan va tarmoqlangan elektr zanjirlari Elektron sxema

Energiya manbasining elektr yurituvchi kuchi. Elektr ta‘minotida elektr energiyasini ishlab chiqarishda issiqlik (TES), atom (AES), gedro elektrostansiyalar (GES) va boshqa elektr qo'rilmalari ishlatiladi. Bu qo'rilmalarda elektromagnit xarakterda bo'lmagan har xil jarayonlar ta‘sirida elektr energiyasi ishlab chiqiladi.
Elektr energiyasi ishlab chiqarishda, fizik jarayonlarining intensivligi "Tashqi kuchlar" yoki maydonlar (elektromagnit emas degan ma‘noda) deb nomlanuvchi kuchlar bilan xarakterlanadi va ifodalanadi.
Tashqi kuchlar va tashqi maydonlarning elektr energiya ishlab chiqarish qobiliyati son jihatdan elektr yurituvchi kuch bilan xarakterlanadi. Elektr yurituvchi kuch (EYUK) manbaning elektr quvvatini tokiga nisbatiga teng.
EYUKni aniqlovchi (1.8) formula kuchlanishni aniqlovchi P(t)=U(t) I(t) formula bilan bir xildir, bu shu kattaliklarni bir birlikda o'lchanishini ( voltlarda o'lchanadi ) bildiradi. Elektr kuchlanishi va EYUK qarama-qarshi elektr jarayonlarini xarakterlaydi: kuchlanishning musbat qiymati elektr energiyani boshqa tur energiyaga aylanish jarayoniga mos kelsa, EYUK ning musbat qiymati boshqa tur energiyani elektr energiyaga aylanishiga mos keladi.
Fizikaning rivojlanishining boshlanish davrida asosiy elektr energiya manbalari ximiyaviy- galvanik elementlar va akkumulyatorlar bo'lgan, ya‘ni elektr energiya ximiyaviy reaksiya natijasida zaryadlangan zarrachalarning ionlarini ko'chishi natijasida hosil bo'lgan.
Bunday manbalar uchun fizikada EYUK tashqi kuchlar manbada Q musbat zaryadning manfiy qutbdan musbat qutbga kuchishida bajargan ishining (Atashqi) zaryadga nisbati olingan.
Е = Atashqi / Q (1.9)
Elektr energiya manbalarining xarakteristikalari. Elektr energiya manbalarining turli- tumanligi va ishlash uslubining har xil bo'lishiga qaramasdan ular umumiy xususiyat-elektr energiya ishlab chiqarishi bilan xarakterlanadi. Shuning uchun ularni elektr quvvati yoki ikki kattalik EYUK va elektr toki bilan xarakterlash mumkin.
Elektr energiyani ishlab chiqarish va iste‘mol qilish bir jarayonni tashkil qilib, har qanday vaqt birligida iste‘molchi qancha energiya qabul qilsa, manba shuncha energiya beradi.
Elektronikada, hisoblash texnikasi va avtomatik qo'rilmalarda, shunday manbalar qo'llaniladiki, yuklama quvvati o'zgarganda ham tok doimiy bo'ladi (I=const).
Elektr energiya manbalari ishlab chiqarayotgan elektr energiyaning bir qismi shu manbaning ichida, ya‘ni o'zida sarflanadi. Manbaning o'zida energiya yo'qolishini ichki qarshiligi bilan xarakterlash qabul qilingan.
Shunday qilib, yuklama har doim manbaning quvvatini aniqlaydi. Manbani toki va kuchlanishi yuklama o'zgarishiga va ish sharoitiga qarab o'zgarmas va o'zgaruvchan bo'lishi mumkin.
Elektr energiya manbalarini ichki qarshiliklari va iste ’molchilarni qarshiliklari orasidagi munosabatga qarab manbalar EYUK manbasi va tok manbasi bo'lishi mumkin.