Elektr ulchash asboblari

Moslanuvchi asboblarda biror dasta bo‘ladi, ya’ni asbobning biror kismini kul bilan xarakatga keltirish lozim. Masalan, turli potentsiometlar, ulchash ko‘priklari shu gruppaga kiradi.Bevosita ko‘rsatadigan asboblarning uzi yana ikki gruppaga bulinadi: statsionar va kuchma asboblar. Statsionar asboblar panel shchit, pultlarda urnatiladi va ko‘zga tilmay ishlatiladi. Kuchma asboblar, ko‘p incha, laboratoriyalarda, ba’zi texnikaviy ulchashlarda va tadkikot ishlarida kullaniladi. Asboblar ekspluatatsiya sharoitiga kura A,B,V va T gruppalariga bulinadi. Xona sharoitida ishlashga moslangan asboblar A gruppaga kiradi. Shchit asboblari va isitilmaydigan binolarda ishlatiladigan ba’zi kuchma asboblar B va V gruppaga kiradi. Tropik iklim sharoitida ishlaydigan asboblar T gruppaga kiradi. Aniklik darajasiga karab asboblar ( GOST 1845-59) sakkizta aniklik klassiga bulinadi: 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5 va 4. Asboblarning aniklik klassi asbobda aylana ichiga olib yozilgan son bilan ko‘rsatilgan bo‘ladi. Asboblarni bunday klasslarga bulishda ular normal sharoitda ishlaganida kanchalik xato qilishi – solishtirma xatolikning ruxsat etilgan eng yukori qiymati- asosiy xatolik kuzda tutiladi. Asbobning klassi uning shkalasi yonida kursatib quyiladi. Masalan: 1,5. Asboblar, shuningdek, o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tokda ishlovchi asboblarga ham bulinadi. Asboblarning ishlash printsiplari ularning sistemalariga karab belgilanadi.

Magnitoelektrik sistema asboblari.

Magnitoelektrik sistema asboblarining ishlash printsipi doimiy magnit maydoni bilan tokli o‘tkazgichlarning o‘zaro ta’siriga asoslangan. Bunday sistemadagi asboblardan birining tuzilishi quyidagi rasmda ko‘rsatilgan. Asbobning ko‘zga lmas kismi doimiy magnit 1 va pulat tsilindr 4 dan tuzilgan. Magnit kutblari bilan pulat tsilindr orasidagi xalkasimon xavo oraligida bir jinsli magnit maydoni hosil bo‘ladi. Asbobning ko‘zga luvchan kismi yengil alyuminiy ramka 5 dan iborat bulib unga yarim uklar 2 da aylana oladigan g‘altak joylangan. Galtak izolyatsiyalangan ingichka simlardan yasalgan. Odatda, yarim uklarning biriga strelka, ikkita posangi va ikki spiral prujinaning ichki uklari mustaxkam urnatilgan bo‘ladi. Galtakdan tok utganda, chap kul koidasi asosida, ramkani ma’lum burchakka buruvi mexanikaviy kuch hosil bo‘ladi. Bu kuchning kattaligi magnit maydon induktsiyasi V, g‘altak dagi tok kuchi I, uramlar soni n va o‘tkazgichning aktiv uzunligi l ga boglik: